13 Ekim deniz biyologları için çok önemli bir gündü: California açıklarındaki Santa Katalina adasına vuran 5.5 metre boyundaki kürek balığı, bölgedeki bilim insanlarına dünyanın en nadir ve en büyüleyici büyük balıklarından birini inceleme fırsatını sundu. Beş gün sonra, dört metre uzunluğunda ve yumurtalıkları yumurtayla dolu diğer bir kürek balığı 80 km ileride kıyıya vurdu. Daha önce de kürek balığı çiftleri birbiri ardı sıra görülmüştü. Ama bu sefer kıyıya vuran bu kürek balığı çifti, genellikle bu balıkları laboratuvarda incelemekten ziyade kitaplardan okumaya alışkın olan bilim camiasında oldukça heyecan yarattı. California Santa Barbara Üniversitesi'nden Deniz Bilimi Enstitüsü araştırmacısı biyolog Milton Love, kürek balıklarını ne yapacağı belli olmayan balıklar olarak tarif ediyor. Bu sebeple onları incelemek de hayli zor bir iş olarak addediliyor. Görüntü olarak yılan balığını andıran kürek balıkları hayret verici uzunluklara ulaşabiliyorlar ve eski zamanlardan bu yana deniz canavarı masallarının da ilham kaynağılar. Ancak 17 metreyi bulan kürek balığının olduğu muhtemelen abartılı bir rivayet. Love, kürek balıklarının ağ veya oltaya hemen hemen hiç yakalanmadığını ve su altında gözlemlendikleri zamanların da çok nadir olduğunu söylüyor. California'da kıyıya vuran kürek balıkları parçalara ayrılıp birkaç araştırma enstitüsü arasında paylaşt ırıldı .İlk gözlemlerde ikinci balığın yumurtlamak üzere olduğu ortaya çıktı. Yumurtaları çıkartan Scripps Okyanusbilimi Enstitüsü deniz bilimcisi H.J. Walker "Yumurtalıklarında muhtemelen yüz binlerce yumurta vardı" diyor. Balığın midesinin neredeyse boş olması, kuvvetli bir akıntının bu iki balığı kendi yaşam alanlarından uzaklara sürüklediği yönündeki teoriyi destekliyor. Zira kürek balıkları en yoğun olarak Batı Pasifik'te görülüyor. Panamadaki Smithsonian Tropik Araştırmaları Enstitüsüyle çalışan balıkbilimci Tyson Roberts, erkek balığın vücudunun arka tarafının bir kısmının eksik olduğuna dikkati çekiyor. Dr. Roberts'e göre bu durum kürek balıklarının, karınlarının hemen altındaki bölgelerini, tıpkı kertenkelelerin tehlike anında kuyruklarını bırakıp kurtulmaları gibi, bırakıp kaçtıklarının bir göstergesi olabilir. Ayrıca çoğu uzman tarafından dip balığı olarak kabul edilen kürek balıkları Dr. Roberts'e göre değil. Roberts, bu balıkların zamanlarının büyük kısmını yüzeye oldukça yakın ve kafaları yukarıda, dikey halde asılı kalarak geçirdiklerini söylüyor. Uzun vücutları, dişsiz çeneleri ve kafalarından dışarı uzanan devasa kırmızı yüzgeçleriyle kürek balıkları çoğu kez deniz canavarı hikâyelerine de konu olmuş. Walker "Pek çok biyolog deniz yılanı efsanesinin sorumlusu olan türün bu tür olduğuna inanıyor." diyor. Çok eski bir Japon efsanesi de kıyıya vuran kürek balıklarının deprem habercisi olduğundan bahsediyor. Ancak Love buna inanmıyor ve "Şayet bu balığı öldüren şey bir tektonik hareket ise, aynı hareketten çevredeki diğer balıklar neden etkilenmiyor?" sorusunu yöneltiyor.
DOUGLAS QUENQUA
