İletişim Yayınları tarafından yayımlanan "Dağların Kayıp Anahtarı" adlı kitap, 1938'deki Dersim katliamının yaşayan son tanıklarının anlatımlarına dayanıyor. Kitapta anlatımlarına yer verilen iki tanık Hüseyin Gül ile Bege Heseni'yi yanımıza alarak kurşuna dizildikleri yerde buluştuk. Kitabın yazarı Cemal Taş da bize eşlik etti. İki tanık, 10'lu yaşlarındayken mağduru oldukları Dersim'i anlattılar, belki de son kez...
'20 YIL SONRA DİKTİLER'
85 yaşındaki Hüseyin Gül, "İnsanlar salavat getirdiklerinde, kıyamet koptu sanki. Ateş ettikleri zaman aynen değirmen taşı gibi çark döndük, hani bir kalburla un elersin ya, işte öyle patır patır döküldü insanlar. Artık hesap etmedim kaç kere şerit değiştirdiler, kaç namludan ateş ettiler. Doldurup doldurup üzerimize boşalttılar. Bir zaman sonra kendime geldim ki, yere uzanmışım, uzun beyaz gömleğim kandan simsiyah kesmiş. Kurşunun biri ayağıma, ikisi kalçama değmiş, etimde yol almış ama kemiğime ulaşmamış" diyor. Dudağındaki yara izini gösteren Gül, "Alt dudağım da çenemden koptu. Ağzım kapanmıyor, nasıl kapansın ki, alt dudak mı kalmış... Dudağımdaki yırtıktan içtiğim su ağzımda durmuyordu, ağzıma aldığım sıvı çenemdeki delikten geri dökülüyordu. Ağzıma pençe yapıştırıp iple kulak arkasına bağlıyordum, atlar gibi. İnsanların yanında su içemiyordum, utanıyordum.... 1957 mi, 58 mi beni askere almak için bir heyet kontrolünden geçirdiler. Elazığ'a gittim, orada beni muayene edip Ankara'ya havale ettiler. Ankara Gülhane Hastanesi'nde çenemden ameliyat ettiler. 20 yıl sonra askeri doktor, çenemde kurşunla açtıkları yırtığı dikti" diye konuşuyor. Olayın diğer tanığı Bege Heseni ise, şunları anlatıyor: "Ben o kafileden sağ elimden yaralı kurtuldum, iki parmağım koptu. Orta ve yüzük parmağımı makinelinin kurşunları uçurdu... Bulunduğum 30 kişilik kafileden iki kişi kurtulabildi... Keşke biz de kurtulmasaydık. Bu dünyanın eziyetini çektik."
'HAYATIMIZ ACILARLA GEÇTİ'
Yazar Cemal Taş ise şöyle konuşuyor: "Annem, köyümüzde yaşlı bir kadının ölümü üzerine bana bazı şeyleri anlatmaya karar verdi. Meğer o ölen kadın onlarca kez tecavüze uğramış, katliamdan sonra hem de. O kadın bu tecavüzler nedeniyle sürekli intihar girişiminde bulunmuş ve köyün kadınları tarafından kurtarılmış. Biz Dersimlilerin hayatı hep acı anılarla geçmiş. Ben bu anıların su yüzüne çıkmasının, bu anılarla yüzleşmekten geçtiğine inandım."
