Son dönemde artan şeker fiyatları vatandaşın tepkisini çekiyor. Fiyat artışının arkasında hem özel sektörün kâr hırsı hem de kamu fabrikalarının şekerini toplayan tüccarlar çıktı. Yıllarca Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.'nin (Türkşeker) domine ettiği şeker pazarında bu yıl fiyatlar şaştı. Özel şeker fabrikaları, stoklarındaki şekerin fiyatını 9 ayda altı kat artırarak, 4 TL'ye mal ettiği şekerin kilogram fiyatını 24 liraya kadar yükseltti. Eylül 2021'de Türkşeker'de fiyat 3.90 TL iken, özel şeker fabrikalarında 12-14 TL'ydi. Türkşeker piyasayı regüle etmeye çalışırken, özel sektörde fiyatlar 20-24 TL arasına çıktı.
STOKLAR İNCELENİYOR
Kamu ve özel sektör fabrikaları arasındaki fiyat farkı derinleştikçe fırsatçılar da türedi. Türkşeker'in özel fabrikalardan daha ucuza sattığı şekeri market ve bakkallardan toplayan fırsatçılar da ürünü stoklamaya başladı. Tarım ve Orman Bakanlığı tespit ettiği birçok fırsatçıyla ilgili suç duyurusunda bulundu.
Özel şeker fabrikalarıyla ilgili denetim faaliyetleri de artırıldı. Önce Ticaret Bakanlığı ardından Hazine ve Maliye Bakanlığı devreye girdi. Vergi müfettişleri sahaya indi. Stok ve faturaları inceleyen müfettişler, ürünün ne kadara mal edilip piyasaya kaç paradan sürüldüğünü inceliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı da piyasada fiyatların dalgalanmasını önlemek amacıyla önce 400 bin ton ithalat yapacağını açıkladı. Daha sonra da Türkşeker toz şeker kilogram fiyatını 15 TL'ye yükselttiğini duyurdu.
ÜRETİM ARTACAK
Pancar Ekicileri Kooperatifleri Birliği (PANKOBİRLİK), Türkşeker'in açıkladığı son fiyatla ilgili, "Uzun süredir baskılanan şeker fiyatında, Türkşeker tarafından fabrika çıkış fiyatlarında yapılan düzenlemenin, zaruri bir ihtiyacı karşılamakla birlikte şeker üretiminin de devam edebilmesi için üreticilere fırsat verilmesini sağlayacağı kanaatindeyiz" şeklinde açıklama yaptı.
Atılan adımlar ve eylüldeki pancar hasadının ardından şeker fiyatlarının stabil hale getirilmesi bekleniyor. Şeker üretiminin de hasat sonrası yüzde 10 artacağı öngörülüyor.
KOOPERATİFLERİN PAYI YÜZDE 35
Tarım Bakanlığı Şeker Dairesi Başkanlığı'nın resmi sayfasında yayımladığı bilgilere göre, Türkiye'de 33 adet pancar şekeri fabrikası bulunuyor. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na bağlı Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.'ye ait 25 fabrikadan 10'u 2018'de özelleştirme ihaleleri ile özel sektöre devredildi.
Devlete ait 15, özel sektöre ait 12 ve pancar kooperatiflerine ait 6 fabrikada şeker üretimi yapılıyor. Mevcut durumda kamunun sektör payı yüzde 37, kooperatif fabrikalarının payı yüzde 35, özel fabrikaların payı ise yüzde 28... Türkiye'de 33 pancar şekeri fabrikasının kurulu şeker üretim kapasitesi ise yıllık yaklaşık 3.6 milyon ton. Türkiye'de 2021/2022 pazarlama yılında ihraç amaçlı dahil pancar şekeri üretim miktarı 2 milyon 520 bin ton. Türkiye'nin yıllık şeker ihtiyacı ise 2 milyon 500 bin ton civarında.
YERİNE KOYMA BAHANESİ
Son 5 yıldır şeker fiyatının baskılandığını anlatan Tarım Bakanlığı yetkilileri, "Şekerin hammaddesi olan pancara gelen zamlar şekere yansıtılmadı" dedi. Özel şeker fabrikalarının bu farkı geçen yılın eylül ayında yansıttığını anlatan yetkililer, "Fakat bunda kural tanımadılar. Kâr hırslarına yenik düştüler. Şu anda şekerin ortalama kilogram fiyatının 7.80 TL olması gerekiyordu. Ancak fiyatları geri çekmediler aksine yerine koyma maliyetini bahane ederek fiyatları sürekli yükselttiler.
5 yılda yapamadıkları kârı 1 senede yaptılar" diye konuştu. Şu anda satılan şekerin stoklardaki ürün olduğunu aktaran yetkililer, "Pancar eylülde fabrikalara gelir. Eylül-kasım arasında işlenir. Mevcut ürünler geçen yıl üretimi yapılan şeker. Bu yıl artan maliyetler nedeniyle bir kg şekerin maliyeti ortalama 14-15 lira olacak. Geçen yıl 4 TL'ydi. 4 liraya mal ettikleri şekeri 24 liradan satıyorlar" ifadelerini kullandı.
