Haytap Başkanı Tamer Dodurka gazdan etkilenen hayvanlar için yapılması gerekenleri Aktuel.com.tr'ye anlattı!
Bu gazlar solunum yolları ve muozalar için irrite edici ve yangı yapıcıdır.Göz burun ve boğaz ve temas ettiği deri bölgeleri en çok etkilenen yerlerdir, göze ulaşırsa geçici körlük yapar.
Hayvan öncelikle etrafındaki tanıdık olmayan, anormal gürültüler, dumanın etkisiyle görüş mesafesinin azalması gibi nedenlerle ciddi bir paniğe kapılır. Ütüne üstelik aniden yüzünün gözünün yandığını ve görme kaybı yaşadığını düşünürseniz nasıl bir panik yaşayacağını tahmin edebilirsiniz. Özellikle kuşlar normalde bile yüksek kalp atım sayısına sahiptir, bu kadar panikle çok kalp daha hızlı çalışır ve kolaylıkla durabilir. Ölmeyenler bilinçsizce sağa sola kaçarken bir yerlere çarpabilir, çukurlara düşebilir, arabaların altında kalabilir, tökezlenip bir yerini kırabilir vb.
Bu saydıklarımız psikolojik etkileriydi. Ya fiziksel etkileri?
Gazın irkiltici etkisiyle gırtlakta kasılmalar, solunum veya kalbin durması, tansiyon yükselmesi veya ciddi akciğer ödemi sonucu ölüm şekillenebilir.
En önemli etkilerinden biri burun ve boğazda şişmelere yol açmasıdır. Bu şişmeler solunumu zorlaştırır. Panik nedeniyle kalp atım sayısı zaten yükselen hayvan bir de solunum zorluğu yaşarsa rahatlıkla kalp yetmezliğinden ölebilir. Ayrıca bazı hayvanlar (Brakiosefalik ırklar) burun ve boğaz yapısı nedeniyle zaten soluk alıp vermede zorluk yaşarlar. Biber gazı özellikle bu hayvanlar için öldürücüdür. Bunun dışında da herhangi bir solunum yolu sorunu yaşayan hayvanlar da boğazlarında biber gazı nedeniyle gelişen şişlikten daha fazla etkilenirler.
Yine alerjik bünyeli hayvanlar anafilaktik şok nedeniyle ölebilirler. Biber gazının etkisiyle oluşan ve doğada tedavisi olmayan yanık ve yaralar sahipsiz hayvanlarda enfeksiyonun kontrol altına alınamayıp yayılması sonucu ölüme yol açabilirler. Gözün kornea tabakasındaki etkileri nedeniyle de tedavi gerekebilir. Maalesef doğada bu şansı bulamayan hayvanlarında akibeti körlük olacaktır.
Ne yapmalı?
Hayvan sahiplerinin ya da yolda biberden etkilenen hayvanlara yardım etmek isteyen insanların yapabileceği fazla bir şey maalesef yoktur. Bu durumda hayvanın güvenli ve sessiz bir yere alınıp sakinleştirilmesi gerekir. Biber gazının içerdiği tahriş yapıcı maddeler suda çözünmediği için yıkmanın faydası yoktur. Deri ve tüylerdeki gaz kalıntılarının giderilmesi için bebek şampuanları önerilebilir. Bunun ardından bol suyla durulanmalıdır. Kuruyunca lokal anestezikli pomatlar etkilenen deri bölgesine sürülebilir. Eğer gözler etkilenmişse gözlerin temiz sularla ya da serum fizyolojikle yıkanması gerekir. Körlüğün geçmesi bazen bir saati bulabilir. Bu sürede hayvanın serbest kalmaması bir kazaya engel olmak bakımından önemlidir.
En iyisi bir veteriner hekime müracaat edilmesidir. Veteriner hekim acil olarak bir sakinleştirici uygulayıp hayvanı rahatlatır ve etkilenen vücut bölgelerini belirleyip tedavisini uygular. Genellikle ağrı kesici, yangı engelleyici, alerji giderici ilaçlar en sık kullanılanlardır. Boğulma tehlikesi varsa çeşitli yöntemlerle solunum yolu açık tutulur, bronş genişletici ilaçlar uygulanır. Gözlerdeki hasar, derideki yanık ve yaralar uygun şekilde tedavi edilir, gerekirse kalp takviye edilir ve tansiyon kontrol altına alınır.