Bağlanmayı bir kişinin aile, arkadaş, partner ile kurduğu ilişkilerde karşısındaki kişi ile geliştirdiği duygusal bağ olarak tanımlayabiliriz. Yetişkinlikte kuracağımız tüm ilişki seçimlerimizi de aslında bağlanma şekillerimiz belirlemektedir. Bağlanmayı geliştirdiğimiz ilişki elbette yaşamdaki ilk ilişkimiz olan ebeveyn-çocuk ilişkisidir. İşte bağlanma şekillerimiz de bize kişinin ne oranda fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarımızın karşılandığıyla doğru orantılı olacaktır. Özellikle bakım verenin bebekle kurduğu göz teması, dokunması, ses tonu bu bağı gerçek anlamda güçlendirir. Eğer anne baba, bebeğin fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarının sinyallerini anlayıp hızlı ve doğru cevaplarla bu ihtiyaçları karşılarsa, güvenli dediğimiz sağlıklı bağlanma tarzı ortaya çıkar. Eğer ki ebeveyn bu sinyalleri anlamaz ya da görmezden gelirse güvensiz bağlanmaya neden olacaktır. Yetişkinlikte bağlanma stilimiz, ilişkide partner seçimimiz, ilişkimizin gidişatı, arkadaşlık ve duygusal tüm ilişkilerimizin türünü belirlemektedir. O halde öncelikle hangi bağlanma stilinizde olduğunuzu bilmek, belki de neden yıllardır ilişki kuramadığınıza ya da neden bu ilişkilerin istediğiniz gibi gitmediğine dair size bazı yanıtlar sağlayabilir. Şimdi bağlanma tarzlarına bakalım.
Kaygılı bağlanma, partnerini kurtacısı olarak görür
Ebeveyni ile kaygılı bağlanma gerçekleştirmiş çocuklar, anne babalarının yanından ayrılmaya çok korkar. Ebeveyni dönse de her an gitmesinden korktuğu için endişeli şekilde davranmaya devam eder. Genel anlamda dünyaya karşı güvensizdirler bundan dolayı da asabi davranışlar sergilerler. Kaygılı bağlanan yetişkin ilerideki ilişkilerinde de güven ve sevgi açlığı çekerler. Yaşamda sürekli olarak partnerini kurtarıcısı olarak görür. Partnerlerine o kadar yapışır ve iç içe geçmek isterler ki, bu durum ister istemez partnerlerinin kendisinden uzaklaşmasına neden olur. Partner uzaklaştıkça da kaygılı bağlanan kişi endişelenerek daha da yapışır. Zihinleri de sürekli olarak sevilip sevilmediğine dair net olmadığı için sürekli bu konuda zihin karmaşıklığı yaşar.
Karmaşık bağlanma, tutarsız davranışlarla büyütülenler
Anne babası ile karmaşık bağlanma gerçekleştirmiş bir çocuk, ebeveyni tarafından ihtiyaçlarına tutarsız yanıtlar verilmiş çocuklardır. Örneğin bu çocuğun belirli bir davranışı, bakım vereni tarafından olumlu karşılanmışken başka bir zamanda bu davranışa kızılmış olabilir. Bu tutarsız davranışlar da çocuğun genellikle öfkeli, içe kapanık, duyarsız hale getirir. Bu çocuklar yaşamda güvenlik duygusundan yoksundurlar. Karmaşık bağlanma gerçekleştirmiş bir yetişkin ise kendini genellikle tutarsız bir ilişkide bulur. İlişkilerinde güvende hissettiği de ona zarar veren kişi de genellikle aynı kişidir. İlişkilerinde duygularını göstermemeye çalışır ama başaramaz, reddedildiğinde partnerine daha yakınlaşır, yakın olduklarında da özgürlük alanları daralmış gibi hissederler. Tüm bu tutarsız davranışları da ilişkide genellikle korkutucu olarak görülür
Kaçınmalı bağlanma, anne babalarının eseri kişilikler!
Ebeveyni ile kaçınmalı bağlanma gerçekleştirmiş kişi, anne babası kendisinden uzaklaştığında oldukça sakin kalır. Fakat ebeveyni geri geldiğinde de oldukça tepkisiz kalmaya devam eder. Diğer kişilerle de ilişki kurma konusunda duygusal olarak isteksizdir. Bu tarz bağlanan bir yetişkin de ilişkilerin onun için güvenilmez olduğu inancıyla büyüdüğü için kendisini partnerinden uzak tutma eğiliminde olacaktır. Partnerleri kaçınmalı bağlanan biri ile olan ilişkisinde sürekli yetersiz hisseder. Çünkü bu kişiler, partnerlerine onlara yeterli gelmediğini hissettirecektir. Duygu durumlarını da ya hiç göstermez ya da görece daha soğuk bir şekilde duygularını yaşar. Zorlandıklarında ilişkiden iletişimden kolayca kaçarlar. Başkalarına o kadar ihtiyaçları olmadığını düşünürler ki, bir anda kendilerini izole edebilir.
Güvenli bağlanma, hayatta başarılı olanlar
Anne babası ile güvenli bağlanma gerçekleştirmiş bir çocuk, ebeveyni ondan uzaklaştığında kısa bir süre sıkıntı yaşar ancak ebeveyninin geri döneceğine inandığı için kısa sürede de sakinleşir. Bu tür bağlanma gerçekleştirmiş bir çocuk, dış dünya hakkında da güvende hissedecektir. Bu çocuk yetişkin olduğunda da sosyal ilişkilerinde ve duygusal ilişkilerinde de benzer durumu yaşayacaktır. İlişkilerinde güvende ve partnerine bağlı hissederken aynı zamanda partnerlerinin de kişisel alanlarına saygı duyup onun özgür hareket etmesine izin verecektir. Güvenli bağlanan yetişkin aynı zamanda partneri olumsuz bir durum yaşadığında ona destek olur, kendileri sıkıntı yaşadığında da bu durumu rahatlıkla partnerleriyle paylaşabilir. İlişkileri de dürüstlük ve eşitlik üzerine kurulu olacaktır. Güvenli bağlanan birey özgüven konusunda da çok başarılıdır. Hem kendi ihtiyaçlarını hem de diğerlerinin ihtiyaçlarını kolayca anlayıp buna uygun yanıtlar verebilir.
HİÇBİR ŞEY İÇİN GEÇ DEĞİLDİR
Bağlanma stilimizi anladıktan sonra belki de "Ben güvenli bağlanamadım artık doğru düzgün bir ilişki yaşayamam" diye düşünmüş olabilirsiniz. Fakat çocukluğunuzda bakım vereniniz ile kurmuş olduğunuz ilişki, yetişkinlikte elbette ki kaderiniz olmak zorunda değil. Güvenli bağlanma dışında bir bağlanma stiline sahipseniz öncelikle bunu değiştirmenin ilk adımı yaşadığınız bağlanma stili hakkında farkındalık kazanmaktır. Öncelikle bu durumun yaşamınızda ne tür ilişkilere, davranışlara yol açtığını hayatınızda anlamaya çalışmalısınız. Bağlanma tarzınızın sizin duygusal ve sosyal ilişkilerinizde nasıl yanlış davranışlara neden olduğunu gözden geçirmek faydalı olacaktır. Neyi neden yanlış yaptığınızı bilirseniz onu tanımak ve değiştirmek çok daha kolay olacaktır. Unutmayın, sağlıklı ilişkiler kurabilmek, huzurlu-güvende hissedebilmek ve değişim için hiçbir zaman geç değildir. Sonrasında kuracak olduğunuz ilişkilerde özellikle güvenli bağlanma gerçekleştirmiş bir partner bulmak sizin açınızdan da faydalı olacaktır. Bu kişi istikrarlı, güvenli davranışlarıyla yaşadığınız olumsuz düşünce ve inanışlarda pozitif anlamda değişimler sağlayacaktır. Bunun dışında size yardımcı olacak diğer alan psikoterapidir. Psikoterapi, özellikle güvensiz bağlanma ile ilgili olan davranışlarınızı, buna nelerin neden olduğunu, ilişkilerinizde nelere yol açtığını anlayıp hem sizin hem de varsa eğer partnerinizin sağlıksız davranışlarını anlayıp ilişkinizin çok daha sağlıklı, huzurlu ve sevgi dolu bir hale gelmesine yardımcı olacaktır.
