10 SORUDA EHEC KÂBUSU
Hacettepe
Üniversitesi öğretim üyesi ve Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Mehmet Ceylan EHEC'le ilgili soruları yanıtladı:
EHEC yeni bir bakteri mi?
Yeni değil, dünya EHEC'i 1982'den beri tanıyor. Difteri gibi '10 yıldır yoktu ama yeni ortaya çıktı' diyemeyiz. Daha önce iki kez büyük salgın yaptı. Birincisi eti az pişmiş bir hamburgerden yayıldı. İkincisi ise 1996'da Japonya'da 9 bin kişiyi etkiledi ve bu bakterinin yayılmasına neden olanın turp olduğu keşfedildi. Bu kez de salatalık neden oldu.
Türkiye'de vakaya rastlandı mı?
Türkiye'de EHEC hiç salgın yapmadı ancak EHEC vakaları görüldü. Nadir de değildir, yıllardır Türkiye'de de var.
Türkiye'yi korumak için domuz gribinde olduğu gibi önlem almak mümkün mü?
Bu mümkün değil. Solunum yolu ile bulaşmıyor. Yiyeceklerden bulaştığı için önlem almak o kadar kolay değil, yalnızca kişisel önlem alınabilir. Yoksa gelen tüm turistlerden gayta örneği almak gerekir ki bu imkânsız.
SEBZELERE SİRKELİ SU...
Kişisel olarak nasıl korunabiliriz?
El yıkamak en önemli korunma yöntemidir. Gıdaları özellikle bu dönemde çiğ tüketmemekte fayda var. Salataları ya da meyve kokteyllerini hazır almak yerine kendiniz hazırlayın. Çünkü çiğ tüketilen sebze ve meyvelerin çok iyi temizlenmesi gerekir. En az bir saat sirkeli suda bekletilmeli. Fakat tohumuna bakteri geçtiyse ne kadar yıkarsanız yıkayın bu bakteriden kurtulamazsınız. Bu durumda en az 70 dereceye kadar pişirmek gereklidir. Etler için de aynı sorun var. İçlerinin iyi piştiğine dikkat etmek lazım. Çiğ köfteler bu dönem için tehlikeli.
Salatalık yemeyerek korunmak mümkün mü?
Hayır her türlü sebze ve ette bu problem olabilir. Aslında hayvan dışkısından bulaşan ancak her türlü şeye yayılabilen bir bakteri.
Bakteri neden bu kadar ölümcül?
Bakteri ölümcül değil içinde bulunan bir toksin tehlikesini artırıyor. Böbrek yetmezliğine ve kandaki alyuvarların zarar görmesine neden oluyor. Dizanteri benzeri bir tablo ortaya çıkıyor, kanlı ishal görülüyor. EHEC kapanların yüzde 10'unda ciddi hasarlar meydana geliyor; onların da yüzde üçü ölüyor.
TÜRKİYE'DE SALGIN YOK
Normal bağırsak enfeksiyonu ile EHEC arasındaki fark nedir, hangisine yakalandığımızı nasıl anlarız?
Fark yoktur. Her ishal olanın gaytasını incelemediğiniz sürece bunu bilemezsiniz. Herkesinki de incelenmez çünkü 5 yaş altındaki çocuklar ortalama yılda iki kez bağırsak enfeksiyonuna yakalanır. Herkese test yapılsa Türkiye'nin bütçesi yetmez. Türkiye'de henüz bir salgın yok.
Turizm mevsimi yaklaştı. Dünyadaki salgının bize de gelmesi olası değil mi?
Salgın yayılıyor ancak birbiriyle ilişkili kişilerde görülüyor. Bu durumda artık Türkiye'de bir salgına dönüşme ihtimali zayıfladı. El yıkayıp, yediklerimize dikkat edersek sorun olmaz.
EHEC bakterisinin mutasyona uğrayıp antibiyotiğe direnç kazandığı doğru mu?
Bakteriler mutasyona uğrayabilir, bu onun korkunç olduğu anlamına gelmez. Bu bakterinin bazı antibiyotiklere direnç kazandığı belirlenmiş olabilir, o zaman başka antibiyotikler kullanılır.
Amerikalı bilim adamları Avrupalı bilim adamlarını yanlış tedavi uygulamakla suçluyor. Sizce bu hastalık için antibiyotik kullanımı yanlış mı?
Dünya Sağlık Örgütü'nün tedavi protokolünde EHEC için antibiyotik yer alıyor. Biz de EHEC için antibiyotik kullandık. Antibiyotik kullanmak yanlış değil. Bu arada Almanya 8 hastası için çok yeni ve pahalı bir tedavi uyguladı ama sonuçlarını tam olarak açıklamadı.