Roma'da görev süresini yakında tamamlayacak olan Esenli, iki ülke ilişkilerini ve görev döneminde öne çıkan gelişmeleri AA muhabirine değerlendirdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2018'de, dönemin İtalya Başbakanı Giuseppe Conte'nin de 2020'de karşılıklı çalışma ziyaretleri yaparak ikili ilişkileri ele aldığını anlatan Esenli, "Öncelikle, Türk-İtalyan ilişkilerinin güvene dayalı bir ilişki olduğunu vurgulamak istiyorum." dedi.
Esenli, parlamento ve ekonomik boyutta da salgına rağmen ilişkileri canlı tuttuklarını vurgulayarak, "Böylece gündemden hiçbir zaman aslında 4 yıl boyunca kopmadık. Önümüzdeki süreçte de yeni bir oluşumla konulara nasıl bakabiliriz, bunların değerlendirmesini yaptık." diye konuştu.
İtalya'da şubat ayında eski Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi liderliğinde geniş katılımlı bir hükümet kurulduğu ve iki ülke ilişkilerinin bundan nasıl etkileneceği yönündeki soruyu Büyükelçi, "Draghi Hükümeti'nin Türkiye'nin stratejik önemi konusunda tamamen konuya hakim, Türkiye'nin stratejik öneminin farkında olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim." şeklinde yanıtladı.
Draghi'nin, hükümeti için parlamentoda güvenoyu ararken yaptığı konuşmada, Türkiye'ye ayrıca değindiğine işaret eden Esenli, şöyle devam etti:
"Sayın Draghi, ülkemizin konumuyla ilgili çok net mesajlar verdi. Gerekli sinyalleri, bence bu konuşmaya zaten dahil etti. Baktığımızda bu anlayışa dayalı olarak zaten birçok sorunu aşmak mümkün olabiliyor ilişkilerde. Biz, Sayın Draghi'nin hükümeti döneminde ilişkilerimizin mevcut potansiyelinin de çok daha ilerisine geçmesini bekliyoruz. Bu bağlamda özellikle ikili ekonomik ilişkilerimizdeki gelişmelerimize bakmamız lazım. O da oldukça cesaret verici."
Esenli, İtalya'nın, Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) üyelik sürecindeki desteğine dikkati çekerek, "İtalya, geleneksel olarak Türkiye'nin AB üyeliği konusunda destek vermiş bir ülke ve bu desteği de sürdürüyor. Biz, İtalya ile birçok alanda karşılıklı iş birliğimizi sürdürüyoruz ve sınamalarımız ortak. Bu ortak sınamalara da ortak çözümler bulmak için gayret içindeyiz." değerlendirmesinde bulundu.
İki ülke arasında hükümetler arası zirve buluşmasının 2021'in ilk çeyreğinde yapılması konusunda karşılıklı görüş birliği olduğunu aktaran Esenli, ancak salgının gidişatının bu planı biraz sekteye uğrattığını kaydetti.
Türk-İtalyan ilişkilerinin geldiği noktadan memnun olduğunu vurgulayan Esenli, ilişkilerin daha da geliştirilmesi için potansiyel bulunduğunu, bunun için iş insanlarının ve özel sektörün hazır olduğunu dile getirdi.
Esenli, göreve geldiği 2016 sonunda Türkiye'de iş yapan İtalyan firma sayısının 1200 olduğu, bugün bu sayının 1500 civarına yükseldiği bilgisini paylaşarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"İtalya, 2020'de Kovid-19'a rağmen ülkemize en fazla doğrudan yatırım yapan ülke. Ve rakam da 1 milyar dolara yaklaştı. Bütün bunlar, esasen Türk-İtalyan ilişkilerinin ne kadar güçlü olduğunun önemli bir göstergesi. Ticari hacim olarak Sayın Cumhurbaşkanımızın koyduğu hedef 30 milyar dolar. Biz, 2019'da 20 milyarı bulmuştuk. Kovid-19 nedeniyle maalesef ikili ticaret hacmimizde bir düşüş oldu ama yüzde 10-11 seviyesinde nispeten cüzi diyebiliriz. Çünkü şartlar çok ağır. Normale dönüldüğünde süratle 30 milyar hedefini yakalamamızın mümkün olduğuna kalben inanıyorum."
Büyükelçi, İtalya'nın bu yıl G20'ye başkanlık edeceğine, dolayısıyla bunun iş birliği yapacakları alanların sayısını artırdığına dikkati çekti.
Esenli, görev dönemi sırasında enerji boyutunda, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı'nın (TANAP) devamı olan Trans Adriyatik Boru Hattı'nın (TAP) işler hale gelmesinin önemli olduğunu kaydetti.
Görevi sırasında 2020'de salgının ilk döneminde İtalya'nın çok ciddi şekilde etkilendiğini anlatan Esenli, şunları söyledi:
"1 Nisan 2020'de ülkemizin İtalya'ya gönderdiği Kovid-19 yardımı, benim için çok önemliydi. Zihnimde çok kalıcı bir yer bıraktı. Devletimizin gönderdiği o büyük uçaktan, Kovid-19'la ilgili malzeme yardımı çıkıyordu ve biz bu uçağı, Dışişleri Bakanı Sayın Di Maio ve Genelkurmay Başkanı ile karşıladık. Onlar, gönderdiğimiz yardımı teslim aldı. Tabii başka boyut ise bu yardımı yaptığımız dönemde, AB İtalya'yı yalnız bırakmıştı. Ve Türkiye, bu kara günde dost elini hiç tereddüt etmeden İtalya'ya uzattı. Çok hissi bir dönemde gerçekleşiyordu. Çok sayıda Kovid-19 kaynaklı ölüm vardı, çaresizlik diz boyuydu. Türkiye, hakikaten ne kadar güçlü, güçlü olduğu kadar da ne kadar dost bir ülke olduğunu göstermiş oldu."
Yine bu dönemde, Türk öğrencilerin İtalya'da bulundukları çok ücra köşelerden Türkiye'ye dönmelerini sağladıklarına değinen Esenli, "Bu öğrencilerin, ülkemizden gelen büyük destekle, THY'nin, bizlerin gayretleriyle Roma ve Milano'ya getirilmesi ve oradan ülkemize gönderilebilmeleri, aileleriyle buluşturulabilmeleri de benim için çok önem taşıyan olaylardan bir tanesi." diye konuştu.
Büyükelçi, 20 yılı aşkın hukuk mücadelesi verdikleri Floransa'daki Lidya kitabesini Eylül 2020'de bizzat teslim aldığını ve Türkiye'ye ulaştırılmasını sağladıklarını dile getirdi.
Esenli, annesi İtalyan olan ancak Suriyeli babası tarafından kaçırılan Emma Kharat isimli kız çocuğunun Mart 2017'de Suriye'den kurtarılıp Türkiye'den geçirilerek, İtalya'da annesiyle buluşturulmasının da kendi görev süresinde yaşanan önemli olaylardan biri olduğunu aktardı.
Bunun gibi bir başka olayı daha hatırlatan Esenli, "Afrika'da daha önce kaçırılan Silvia Romano isimli İtalyan vatandaşının, tabii bizlerin de desteğiyle Somali'de serbest bırakılması sağlanarak, Mayıs 2020'de İtalya'ya getirilmesi de aklıma ilk aşamada gelen önemli anlardan bir tanesi." dedi.
Büyükelçi Murat Salim Esenli, İtalya'nın pek çok yerini görevi itibarıyla gezdiğini, bu vesileyle kendisini en çok etkileyen şeyin İtalya'da tarihsel, mimari ve kültürel dokunun korunmuş olması olduğunu sözlerine ekledi.
