İçerdiği yoğun duygularla edebiyat dünyasında önemli bir yere sahip olan Lirik şiir, Antik Yunan'dan günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. İnsan duygularını içeren her türlü olay lirik şiirde işlenmektedir. Lirik şiir kişinin iç dünyasına ve duygularına hitap etmektedir. Lirizm terimi ise duyguların içten ve coşkulu bir biçimde anlatılması anlamına gelmektedir. Edebiyatta önemli bir yere sahip olan Lirik şiir özellikleri ve lirik şiir örnekleri merak edilmektedir. Peki; Lirik şiir nedir, lirik şiir ne demek? İşte Lirik şiir özellikleri ve lirik şiir örnekleri…
LİRİK ŞİİR NEDİR?
Edebiyatta önemli bir yere sahip olan lirik şiir nedir?, Lirik şiir ne demek? sorularına yanıt aranıyor. Eski Yunan edebiyatından günümüze kadar ulaşan Lirik şiir edebiyatta oldukça önemli bir yere sahiptir. Lirik şiir, dünya edebiyatında en çok sevilen ve işlenen bir şiir türüdür. İnsanların duygularına hitap eden Lirik şiir, insanı ilgilendiren her konuyu kapsamaktadır. Latince, Fransızca ve Yunanca kelimelerden türetilen Lirik şiir, duyguların coşkulu bir biçimde anlatıldığı bir edebiyat dalıdır. İlham dolu ve coşkun anlamlarına gelen Lirik, Antik Yunan'da kullanılıyordu. İçli bir dile sahip ve coşkun anlamlarına gelen lirik sözü, bu özellikleri taşıyan düzyazı eserlerini de kapsamaktadır. Lirizm terimi ise duyguların içten ve coşkulu bir biçimde anlatılması anlamına gelmektedir.
Antik Yunan döneminde ozanlar lir adını verdikleri telli bir sazla şiirlerini okurdular. Türk edebiyatında saz şairi ya da aşık olarak bilinen halk ozanları bu geleneği devam ettirmiştir. Şiirlerin saz eşliğinde, coşkun bir dille okunmasından dolayı bu şiir türü lirik adını almıştır. Aşk, özlem, ayrılık, ölüm acısı gibi bireysel duygularla birlikte toplumsal ortak duygularda Lirik şiirin konusunu oluşturmaktadır. Lirik şiir, Türk edebiyatında en çok işlenen şiir türlerinden biri olmuştur. Lirik şiir türünde, Divan ve Halk edebiyatında büyük ozanlar yetişmiş, lirik şiir örnekleri edebiyat dünyasına kazandırılmıştır.
LİRİK ŞİİR ÖZELLİKLERİ
LİRİK ŞİİR OZANLARI
Toplumsal ve bireysel duyguların coşkulu bir dille anlatıldığı Lirik şiir türünde birçok ozan yetişmiştir. Lirik şiirin bilinen ilk önderleri Lesboslu ve Anadolulu Alkman'dır. Terpandros, Arion Semonides,Timokreon, İbikos, Pindaros ve Korinna lirik şiir ozanları arasında yer almaktadır. Türk edebiyatında lirik şiir ozanları arasında; Fuzuli, Karacaoğlan, Nedim, Yunus Emre, Faruk Nafiz Çamlıbel, Nazım Hikmet, Necip Fazıl, Ahmet Haşim ve Yahya Kemal yer almaktadır.
LİRİK ŞİİR ÖRNEKLERİ
Türk edebiyatında en çok kullanılan şiir türlerinden biri olan Lirik şiir, Eski Yunan edebiyatından günümüze kadar ulaşmıştır. Fuzuli, Karacaoğlan, Nedim, Yunus Emre, Faruk Nafiz Çamlıbel, Nazım Hikmet, Necip Fazıl, Ahmet Haşim ve Yahya Kemal Lirik şiir türünde yetişmiş büyük ozanlardandır. İşte, Lirik şiir örnekleri...
GAZEL
Tahammül mülkünü yıktın Hulagu Han mısın kâfir
Aman dünyayı yaktın ateş-i sıızan mısın kâfir
Nedir bu gizli gizli ahlar çak-i giribanlar
Aceb bir şuha sende aşık-ı nalan mısın kâfir
Sana kimisi canım kimi cananım deyü söyler
Nesin sen doğru söyle can mısın canan mısın kâfir
Niçin sık sık bakarsın öyle mirat-ı mücellaya
Meğer sen dahi kendi hüsnüne hayran mısın kâfir
Nedim-i zarı bir kafir esir etmiş işitmiştim
Sen ol cellad-ı din ol düşmeni iman mısın kâfir
Nedim
ELA GÖZLERİNE KURBAN OLDUĞUM
Elâ gözlerine kurbân olduğum
Yüzüne bakmağa doyamadum ben
İbret için gelmiş derler cihâna
Noktadur benlerün sayamadum ben
Aşkın ateşidür sinemi yakan
Lutfuna erer mi çevrini çeken
Kolların boynuma dolanmış iken
Seni öpmelere kıyamadum ben
Terk eyledüm ağalarum beylerüm
Boz bulanık seller gibi çağlarum
Anın içün ben âh idüp ağlarum
Ayrılık oduna döyemedüm ben
Kaldı deli gönül kaldı hep yasda
Mevlâm erdür beni murada kasda
Âşık Ömer eydür sevgili dosta
Allah'ısmarladık diyemedüm ben
Aşık Ömer
BÜLBÜL
Eşin var, âşiyanın var, baharın var, ki beklerdin;
Kıyâmetler koparmak neydi, ey bülbül, nedir derdin ?
0 zümrüd tahta kondun, bir semâvî saltanat kurdun;
Cihânın yurdu hep çiğnense, çiğnenmez senin yurdun,
Bugün bir yemyeşil vâdi, yarın bir kıpkızıl gülşen,
Gezersin, hânmânın şen, için şen, kâinatın şen
Hazansız bir zemin isterse, şâyed rûh-i ser-bâzın,
Ufuklar, bu'd-i mutlaklar bütün mahkûm-i pervâzın.
Değil bir kayda, sığmazsın - kanadlandım mı - eb'âda;
Hayâtın en muhayyel gayedir ahrâra dünyâda,
Neden öyleyse mâtemlerle eyyâmın perîşandır?
Niçin bir damlacık göğsünde bir umman hurûşandır?
Hayır, mâtem senin hakkın değil... Mâtem benim hakkım:
Asırlar var ki, aydınlık nedir, hiç bilmez âfâkım!
Tesellîden nasîbim yok, hazân ağlar bahârımda;
Bugün bir hânmansız serseriyim öz diyârımda!
Mehmet Akif
KARADUT
Kara dutum, çatal karam, çingenem
Nar tanem , nur tanem , bir tanem,
Ağaç isem dalımsın salkım saçak
Petek isem balımsın oğulum
Günahımsın vebalimsin .
Dili mercan , dizi mercan, dişi mercan
Yoluna bir can koyduğum,
Gökte ararken yerde bulduğum
Karadutum ,çatal karam çingenem
Daha nem olacaktın bir tanem?
Bedri Rahmi EYÜBOĞLU
GAZEL
Hâsılım yok ser-i kûyunda belâdan gayrı
Garazım yok reh-i aşkında fenâdan gayrı
Ney-i bezm-i gamem ey âh ne bulsan yele ver
Oda yanmış kuru cismimde hevadan gayrı
Perde çek çehreme hicran günü ey kanlı sirişk
Ki gözüm görmeye ol mâh-likaadan gayrı
Yetti bî-kesliğim ol gaayete kim çevremde
Kimse yok çizgine girdâb-ı belâdan gayrı
Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge
Ne açar kimse kapım bâd-ı sabâdan gayrı
Bezm-i aşk içre Fuzûlî nice âh eylemeyem
Ne temettu' bulunur bende sadâdan gayrı
Fuzûlî
