Zarf Fiil Ekleri Nelerdir, Kodlaması Nasıl Yapılır? Zarf Fiil Ekleri Örnekleri ve Çıkmış Sorular

Zarf fiil nedir sorusu cevaplanmadan önce, zarfların ne olduğunu bilmek gerekir. Zarf, diğer ismi ile belirteç; bir fiilden, fiilimsiden, başla bir zarftan yahut sıfattan önce gelerek, onun özelliklerini, miktarını, yönünü, zamanını yahut mekanını belirten kelimelerdir. Genellikle cümledeki eylemin nasıl yapıldığını belirtirler. Örneğin 'öğrenciler kitaplarını sessizce okuyordu' cümlesine, 'öğrenciler kitaplarını nasıl okuyordu?' sorusu sorulduğunda cevap sessizcedir. Verilen örnek cümlede sessizce kelimesi, fiilin nasıl yapıldığını belirtmektedir ve bir zarf görevindedir. Zarfları bulmanın yolları fiile nasıl, neden, ne zaman, nereye, ne kadar ve niçin sorularının sormaktan geçmektedir. Peki o halde zarf fiil nedir?

ZARF FİİL NEDİR?

Zarf fiil, cümlede zarf görevini gören eylemsi kelimelere denmektedir. Eylemsi olan bir kelime, aynı zamanda zarf görevini de görüyorsa, o kelime zarf fiildir. Zarf fiil örnekleri vermek gerekirse;

"Merdivenlerden koşarak çıktı." cümlesini ele alalım. 'Merdivenlerden nasıl çıktı?' sorusunun cevabı koşaraktır. Görüldüğü üzere koşarak kelimesi, cümledeki fiilin nasıl yapıldığını belirtmektedir. Bu nedenle bir zarftır. Aynı zamanda koşarak kelimesi cümlede eylemsi rolünü de oynamaktadır. Bu nedenle bu cümlede koşarak kelimesi bir zarf fiildir.

Zarf fiillerin oluşturulması için çeşitli ekler ve edatlar kullanılmaktadır. Bu nedenle zarf fiillere, ulaç, bağ eylem yahut bağ fiilde denmektedir. Fiil kökenli kelimelere eklenerek zarf fiili oluşturan başlıca ekler vardır. Zarf fiil ekleri, zarf fiil ekleri örnek cümleleri ile birlikte şunlardır;

• -a: Mahkumun başında nöbetleşe beklediler, Uçak sekize beş kala kalkacak…
• -alı, -eli: Evden çıkalı bir saat oluyordu, Annesi gideli yalnızdı…
• -arak, -erek: Ayşe oradan ağlayarak uzaklaştı, Yaşlı kadın hıçkırarak ağlıyordu…
• -asıya, -esiye: Onu göreceği için ölesiye heyecanlanmıştı, Onunla doyasıya hasret giderdi…
• -casına, -cesine: İlk kez yaparcasına tedirgindi, Her şeyi tekrar yaşarcasına anlatıyordu…
• -dıkça, -dikçe, -tıkça, -tikçe: Zorlukları ilerledikçe görüyordu, Onu gördükçe geçmişi özlüyordu…
• -ınca, -ince: O gelince her şeyi unuturdu, Film başlayınca el ele tutuştular…
• -ip, -ıp, -up, -üp: Aniden kalkıp gitti, Karını kaybeden adam durup durup ağlıyordu…
• -ken: Onu beklerken uyuyakalmıştı, Evden çıkarken ışıkları açık bırakmıştı…
• -madan, -meden: Eve güneş batmadan geldi, Televizyonu annesi izin vermeden açtı…
• -maksızın, -meksizin: Arkasına bakmaksızın yoluna devam etti, Tek kelime etmeksizin gitti…
• -r ,-maz, -mez: Eve gelir gelmez ellerini yıkadı, Onu görür görmez kalbi yerinden fırladı…

Yukarıda ekleri alış bir kelimenin zarf fiil olup olmadığını anlamanın yolu, cümlenin yüklemine soru sormaktır. Eğer fiile sorulan sorunun cevabı o kelimede değilse, o kelime zarf fiil değildir.

ZARF FİİL GRUPLARI

Bir zarf fiil ve ona bağlı kelimelerden oluşan kelime gruplarına zarf fiil grupları denmektedir. Zarf fiil, bu grubun temel unsurudur, bu cümle grubunun da sonunda bulunur. Zarf fiil grubu bir bütündür, yani cümleler ögelerine ayrılacağı zaman, bu gruptaki kelimeler birbirinden ayrı yazılmaz, bir bütün olarak ele alınırlar.

ZARF FİİL KODLAMA

Sınavlara çalışan öğrencilerin ilk merak ettiği soru zarf fiil ekleri kodlaması olup olmadığıdır. Zarf fiil eklerinin kodlaması için birçok yöntem bulunmuştur. Zira zarf fiil ekleri oldukça çoktur. Zarf fiil eklerinin kodlaması iki şekilde yapılmaktadır, bunlar:

• Kenyalı Asiye ince ipi araklamadan gittiğinde oldukça
• Ali madan dağında yaramazken ince ip atarak incelmeksizin dikçe durdu.

ZARF FİİL SORULARI

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer alan zarf fiil, ötekilerden farklı bir sorunun cevabıdır?

A) Ortalık aydınlanmadan ağları toplamalıyız.

B) Buradan gittiğinizde sen beş yaşındaydın.

C) Arkadaşım gülümseyerek bana doğru geldi. (Doğru cevap)

D) Havalar soğuyalı gölün de neşesi kaçtı.

E) Eve gelince hemen beni arasın.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçen bağ-fiil, ötekilerden farklı bir sorunun yanıtıdır? (2004 - ÖSS)

A) Düşüncelerini hiç çekinmeden söylerdi.

B) Soruları bütün yönleriyle düşünerek yanıtlıyordu.

C) Sınavdan hemen sonra güle oynaya evine gitti.

D) İşi zamanında bitirmek için ölesiye çabalıyordu.

E) Bence o buraya geleli çok değişti. (Doğru cevap)