Sıvı, katı gaz olarak maddenin 3 farklı halini temsil eden, öğrencilerin ilgi ile dinledikleri maddenin ahlleri konusunu bu yazımızda sizler için detaylı bir şekilde ele alacağız. Maddenin hallerinin yaşadığı değişimler ve bunların özelliklerini 4. sınıf maddenin halleri konu anlatımı başlığı altında hazırladık.
MADDENİN HALLERİ NELERDİR?
Maddenin halleri genel olarak 3 olarak bilinir ancak maddenin 4 hali bulunur. Bunlar:
Katı, sıvı, gaz ve plazmadır. Gelin maddenin hallerinin detaylarına bakalım.
KATI MADDELER VE ÖZELLİKLERİ
Maddenin katı halinde madde tanecikleri sıkışık bir şekilde yer alır. Belirli bir şekli olan katı maddelere masa, sandalye, ekmek, bardak örnek verilebilir. Bunun yanı sıra bulunduğu kabın şeklini alan katı maddeler de vardır. Tuz, pirinç, fındık vb. Katı maddelerin özellikleri ise şunlardır:
- Belli bir fomatları vardır.
- Herhangi bir dış kuvvet uygulanmadığı süreci şekillerinde bozulma meydana gelmez.
- Bazı katı maddeler bulunduğu kabın şeklini alsa da akışkan değil tanecikli yapıdadır.
- Tahta, masa, sandalye, cam şişe, plastik şişe, ekmek, peynir, defter, alem, bilgisayar katı maddelere örnek verilebilecek bazı maddelerdir.
SIVI MADDELER VE ÖZELLİKLERİ
- Sıvı maddelerin tanecikleri arasında boşluklar yer alır. Sıvı maddelerin özellikleri ise şu şekildedir.
- Akışkan bir yapıları vardır ve konulduğu kabın şeklini kolaylıkla alabilirler.
- Şekilleri belli değildir.
- Sıkıştırılamaz.
- Su, maden suyu, kolonya, kahve, meyve suyu, şampuan sıvı maddelere örnek verilebilir.
GAZ MADDELER VE ÖZELLİKLERİ
Gaz halindeki maddelerin tanecikler hem sıvı hem de katı maddelerin taneciklerine göre çok daha fazla seyrektir. Maddenin bu hali sıkıştırılabilir. İşte gaz halindeki maddenin özellikleri:
- Gaz maddeler de sıvı maddeler gibi akışkandır ancak bulunduğu kabın şeklini almaz.
- Sıkıştırılabilir
- Katı ve sıvı maddelere göre düzensiz bir haldedir.
- Hacmi ve kütlesi belli değildir.
- Sıkıştırıldıkları alanlar kaçabilirler.
- Yayılma özellikleri bulunur.
- Oksijen, azot, helyum, parfüm, oda spreyleri, saç spreyleri gaz halindeki maddelere örnektir. En çok bilinen örneği helyum gazıdır ve balonlarda kullanılır.
PLAZMA MADDELER VE ÖZELLİKLERİ
Maddenin plazma hali çok bilinmez. Ancak evrende maddeler plazma haliyle de bulunabilir. Plazma gazın enerji ile tepkimesi sonucu iyonlaştırılmasıdır. Maddenin plazma halinin özellikleri ise şu şekilde ifade edilebilir:
- Evrende kapladıkları belli bir şekilleri yoktur.
- Kütleleri ve hacimleri bilinemez.
- Plazma maddelerine örnek vermek için güneş sisteminde yer alan tüm yıldızları bu kapsamda tutabilirsiniz. Gezegenler ve ayda plazma maddeye örnektir.
MADDENİN DEĞİŞİMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
- Maddenin gaz hali sıkıştırılırken katı ve gaz halinde sıkıştırma yapılamaz.
- Gaz halinde maddenin şekli olmaz ancak katı ve sıvıda olur. Katı maddelerde dışarıdan etki edilmediği sürece şekil bozulması meydana gelmez.
- Katı, sıvı, gaz ve plazma haller arasında geçişler olabilir. Örneğin su sıvı bir halde bulunur. Bu suyu kaynattığınızda buharla gaz haline dönüşür. Dondurursanız buz katı haline dönüşür. Bunun yanı sıra doğada pek çok madde de uygulanan farklı işlemlerle değişime uğrayabilir.
