Türk edebiyatında başlangıçta vecize olarak adlandırılan özdeyişler, ilk olarak İslam alimlerinin öğütleri ve Peygamber kıssalarından oluşuyordu. Ancak zamanla filozof, bilgin ve düşünürlere ait özdeyişlerin yaygınlık kazanması, milli kültürel unsurları içinde bulunduran örnekleri ile de bir araya gelerek daha da zengin bir hal almıştır. Özdeyiş yazarları ortaya koydukları bu kısa ve özlü sözlerle toplumda yerleşmiş olan düşünce kalıplarına zaman zaman göndermede bulunur, ayrıca toplumsal yapının kültürel modelini yansıttığından büyük bir öneme sahip oldukları ile bilinirler. Okul döneminde ne anlama geldiği merak edilen özdeyiş nedir? Özdeyişler konu anlatımı hakkında ayrıntılara yazımızda yer verdik…
ÖZDEYİŞ NEDİR?
Topluma ders veren ve kim tarafından söylendiği belli olan kısa, özlü sözler özdeyiş olarak tanımlanmaktadır. İçinde devlet adamlarının da bulunduğu, peygamberlerin, yazarların ve düşünür ve bilginlerin söyledikleri duygu ve düşüncelerin kesin bir dille anlatıldığı özlü sözler, bir konuyu kısa ve öz bir şekilde ifade etme biçimidir.
ÖZDEYİŞ KONU ANLATIMI
Özdeyişlerle söylenen ya da yazılanlar kişilerin yaşamına örnek teşkil eder. Bu özelliği ile atasözlerine benzemektedirler. Sözcüklerden bir araya gelen özdeyişler anlatılmak istenen duygu ve düşünceleri ifade edecek bir yapıya sahiptirler.
Mustafa Kemal Atatürk "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir." diyerek bu mükemmel düşünceyi yazıya dökmüş ve yüzyıllar boyu herkes tarafından benimsenmiştir.
"Cahil insanların yanında kitap gibi sessiz ol." Bu özdeyiş Mevlana tarafından dile getirilmiştir. Ve hayatımızda sık sık anımsadığımız sözlerden biri olmuştur.
Oldukça popüler özdeyişlerden biri de "Aşılmasına imkan olmayan hiçbir duvar yoktur." Rus tiyatro yazarı tarafından dile getirilen bu özdeyiş ise adeta öğüt verici bir nitelik taşımaktadır.
Türkçede yer alan pek çok özdeyiş yüzyıllardan bu yana dilin en önemli unsurları arsında varlığını göstererek, edebiyat ve kültürümüz içerisinde yer almıştır. Yukarıda birkaç özlü sözden bahsettik ancak dünyada tanınmış pek çok kişinin etkileyici kısa özlü sözlerine bazı eserlerde rastlanabileceği gibi daha pek çok farklı alanda da rastlamak mümkündür.