Pek çok kitaba ve filme konu olan; psikolojik, tıbbi ve metafizik olarak yıllardır incelenen dejavu olayı son günlerde pek çok kişinin ilgisini çekiyor. Kişiye anlık ve bazen andan çok daha uzun süren bir "bu anı daha önce yaşamıştım" hissi verir. Bu hissi yaşayanlar, dejavu ne demek, dejavu olmak ne anlama gelir, İslam'da dejavu nedir, neden olur gibi sorulara cevap arıyor.
DEJAVU TÜRKÇESİ NEDİR?
Fransızca kökenli olan dejavu sözcüğü déjà "daha önce" kelimesi ve voir- "görmek" fiilinin geniş zaman çekimli halinin birleşimi ile oluşmuştur. Bu kelime, "daha önce görüldü" olarak Türkçe'ye çevirilir ve bir olayı ya da bir anı daha önce yaşamış olma duygusu olarak izah edilir.
DEJAVU NE DEMEK?
Bir anın daha önce yaşanmış gibi hissedilmesi dejavu olarak isimlendirilir. İnsanların üçte ikisinin hayatında en az bir defa dejavu yaşadığı araştırmalarla sabitlenmiştir. Bazen bir koku, bazen bir ses, bazen de bir tat dejavu hissini tetikleyebilmektedir. İlk kez girilen bir mekanı daha önce görmüş gibi hissetmek de olasıdır. Kişi dejavu yaşadığında bu anı daha önce yaşamış fakat unutmuş gibi bir hisse kapılır.
DEJAVU YAŞAMAK NE DEMEK?
Daha çok 15-25 yaş arası gençlerde yaygın olan dejavu hissi üzerine pek çok araştırma yapılmıştır. Dejavunun, beynin işleyişindeki küçük bir anomaliden kaynaklandığı saptanmıştır. Dejavu bir hastalık değildir, ancak bazı insanlarda andan çok daha uzun süren dejavu hissinin sık sık tekrarlanması bir hastalığın belirtisi olabilmektedir.
DEJAVU NEDİR VE NEDEN OLUR?
Dejavunun nedeni ilk kez 1876'da Fransız Fizikçi Emile Boiraç tarafından açıklanmıştır. Dejavu, beynin sağ lobu ve sol lobunun milisaniyenin altında bir zaman farkıyla çalışması ile meydana gelir. Bir lob olayı diğer lobdan daha geç algılar ve olayı daha geç algılayan lob bu anı daha önce yaşamış gibi olur. Bu durumun sebebi ise sinir aksonlarındaki küçük bir sapma olarak izah edilir.
DEJAVU HANGİ HASTALIĞIN BELİRTİSİDİR?
Dejavu nadiren yaşandığı takdirde bir tehlikenin habercisi olarak görülmez. Fakat sık sık tekrarlanıyor ve uzun sürüyorsa bu durum epilepsi hastalığının belirtisi olarak değerlendirilir. Özellikle çocuk ve ergenlerde sık tekrar eden dejavu için doktor kontrolü önerilir. Yetişkinlerde stres ve yorgunluk da dejavuyu tetiklemektedir. Şizofreni, depresyon, anksiyete bozukluğu olanlarda daha sık yaşandığı kanıtlanmıştır.
İSLAM'DA DEJAVU NE DEMEK?
İslamiyet'te dejavu, ruhun bedenden önce yaratılışıyla açıklanır. Ruh vücuttan önce yaratılır ve kader de vücuttan ve yaratılıştan önce bellidir. Her olay Levh-i Mahfuz'a göre cereyan eder ki ezelden belli olan bu bilgiler, daha önce yaşanmış birer hatıra gibi kişinin zihninde görüntülere yol açabilir. Unutulan bir şeyin sonradan hatırlanması gibi zuhur eden bu görüntüler, Levh-i Mahfuz'daki kaderin bir delaletidir. Ancak bu reenkarnasyonla ilgili değildir. Kaderin vücuttan evvel yazıldığının, korunduğunun ve değişmez olduğunun bir göstergesidir.
