Geçtiğimiz haftalarda usta kalem sayın Hıncal Uluç bir köşe yazısında, uzaylılarla ilgili kaleme aldığım bir yazıya değinmiş. Başka evrenlerin olma ihtimalinden ve evrenimizin devasa büyüklüğünden bahsetmiş. Uluç'un bu hatırlatmasını bugünkü yazımızda biraz açmaya çalışalım. Yaşadığımız evrenin büyüklüğünü ve Dünya'nın bu büyüklükteki yerini anlamaya çalışalım. Dünya, Güneş dediğimiz bir yıldız etrafında dönen bir gezegendir. Ben, siz, Dünya'nın geri kalanı, yedi diğer gezegen, çok sayıda buz, taş ve toz kümeleri ile Güneş, hep beraber Güneş Sistemi'ni oluşturur. Güneş Sistemi'nin boyutlarını anlamak için Dünya'nın bir karınca boyutunda olduğunu varsayalım. O zaman Güneş bir ceviz boyutunda olacaktır. Dünya'nın ise Güneş'e uzaklığı 2,3 metre olacaktır.
SAMANYOLU'NDA MİNİCİK GÜNEŞ SİSTEMİ
Güneş sistemi, Gould Kuşağı denilen ve gece gökyüzünde gördüğümüz çoğu parlak yıldızdan oluşan bir yıldız kümesinin parçasıdır. Işık saniyede 300 bin km yol alır, bu yüksek hızı ile Gould Kuşağı'nın bir ucundan diğerine varması 3 bin yıl alır. Gould Kuşağı, Samanyolu Galaksisi'nin Orion spiral kolunda yer alır. Samanyolu Galaksisi, 200 milyar ila 400 milyar arasında yıldıza sahip, ışığın bir ucundan diğer ucuna varması 120 bin yıl alan devasa bir yıldız kümesidir. Dünya karınca, Güneş ceviz boyutunda iken, Güneş sisteminin 280 km gibi devasa bir yarıçapa sahip olacağını söyledik. Bu devasa Güneş Sistemi'nin 1 TL boyutunda olduğunu varsayalım. Bu durumda Gould Kuşağı bir tenis kortu uzunluğunda, Orion spiral kolu ise hemen hemen bir futbol sahası uzunluğunda olacaktır. Samanyolu Galaksisi ise 10 futbol sahası uzunluğunda olacaktır. Samanyolu Galaksisi, Yerel Grup denilen bir galaksi kümesinin parçasıdır. Yerel Grup önemli bir kısmı cüce galaksi olan en az 54 galaksiden oluşmaktadır. 100 milyar yıl sonra bu galaksilerin çarpışıp tek bir büyük galaksi oluşturması beklenmektedir. Yerel Grup'un en büyük galaksisi Andromeda'dır. Andromeda Galaksisi, Samanyolu Galaksisi'nin iki katı büyüklükte ve dört katı kütlededir. Gece gökyüzünde çıplak gözle görülebilen tek galaksidir ve ışığı Dünya'ya 2,5 milyon yılda gelir. Güneş sisteminin 1 TL büyüklüğünde olduğu varsayımı altında, Yerel Grup 60 km'lik bir çapa sahip olacaktır. Yerel Grup, Başak Süperkümesi'nin bir parçasıdır. Başak Süperkümesi bünyesinde 100'den fazla galaksi grubu ve kümesi içerir. Işığın bir ucundan öbür ucuna gitmesi 110 milyon yıl alır. Dünya, Başak Süperkümesi'nin dış kısımlarında bulunur. Başak Süperkümesi ise aslında Laniakea Süperkümesi'nin bir parçasıdır. Laniakea, Hawaii dilinde muazzam cennet anlamına gelmektedir ve bir ucundan bir ucuna ışığın gitmesi 520 milyon yıl almaktadır. Laniakea'da 100 binden fazla, her biri 100 milyarlarca yıldız içeren galaksi mevcuttur.
SİSTEM İÇERİSİNDE SİSTEM
Güneş Sistemi'nin 1 TL büyüklüğünde olduğu varsayımı altında, Başak Süperkümesi'nin uzunluğu Türkiye'nin kuzey ucu ile güney ucu arasındaki mesafe kadar, Laniakea Süperkümesi'nin çapı ise Türkiye'nin doğusu ve batısı arasındaki uzaklığın iki katıdır. Gözlemlenebilir Evren'de Laniakea Süperkümesi gibi 10 milyon tane daha süperküme olduğu düşünülüyor. Gözlemlenebilir Evren'de her biri 100 milyarlarca yıldızdan oluşan 2 trilyondan fazla galaksi vardır. Güneş sisteminin 1 TL boyutta olduğu varsayımımız altında, Gözlemlenebilir Evren'in büyüklüğü Dünya'nın çevresinin, yani ekvatorun, 14 katı bir çapa sahip olacaktır.
GİZEMLİ BİR YANI VAR
Gözlemlenebilir Evren bize ışık ve bilgi ulaşan alanı ifade eder. Bu bir adadan baktığınızda gördüğünüz ufka benzetilebilir. Bu ufuk elbette ki evrenimizin sınırı değildir, ufkun arkasında ışığı bize ulaşmamış çok sayıda galaksiler mevcuttur. Ancak ne yazık ki görelilik kuramı, bizim Gözlemlenebilir Evren ufkunun arkasında ne olduğunu görmemize izin vermez. Dolayısıyla orası bizim için bir gizem olarak kalacak. Tabii bunun sonucunda evrenin gerçek büyüklüğü hakkında bir bilgimiz yok. Bazıları evrenin bu devasa büyüklüğünün ve Dünya'nın özel bir yeri olmamasının insanlığın değerini düşürdüğünü iddia eder. Bu bir yanılgıdır. Aslında antik dünyada evrenin merkezi iyi bir yer değildi; Dünya bozulmanın yeriydi, cehennemin de Dünya'nın merkezinde olduğu düşünülürdü. Modern kozmoloji ise her noktanın önemli olduğunu göstererek bu resmi yanlışladı. Hiçbir kişi ihtişamlı bir evi terk edip küçük bir kulübede yaşamak istemez. Bu evrenin muhteşemliğini bilimin sunduğu tablo ortaya koyuyor. Bu ihtişam olsa olsa büyük bir mimara işaret eder.
BİLİMSEL BİLMECELER
Bir otelde 10 kat vardır. Zemin katta yedi misafir vardır, diğer her katta bir önceki kattan üç daha fazla misafir vardır. Bu katların hangisi asansörü en çok çağırıyordur?
Işık saniyede 300 bin km hızla hareket eder. Bu hızla ışığın Güneş'ten Dünya'ya varması yaklaşık olarak sekiz dakika alır. Bugün Güneş'in saat 06.00'da doğduğunu varsayalım. Eğer ışık iki kat hızla yani saniyede 600 bin km hızla hareket etseydi Güneş kaçta doğacaktı?
Not: Çözümü haftaya Pazar SABAH'ta
?
GEÇEN HAFTANIN ÇÖZÜMLERİ
Bu kişilere köprüyü geçme sürelerine göre 1, 2, 4, 10 diyelim. İzlenmesi gereken en iyi sıralama şöyledir: 1) 1 ve 2 karşıya geçer. (2 dk) 2) 2 çubuğu geri getirir. (2 dk) 3) 4 ve 10 karşıya geçer. (10 dk) 4) 1 çubuğu geri getirir. (1 dk) 5) 1 ve 2 karşıya geçer. (2 dk) Bu da toplam 17 dakika sürer.
72 saat sonra 12 A.M.'de gece olacağı için Güneş havada olmayacaktır.
ŞAŞIRTAN GERÇEKLER
Kaplanların postlarının desenleri, insanlardaki parmak izi gibi biriciktir.
Kızıl dev yıldızdan alınan bir çay kaşığı malzeme, küçük tuz taneciğinden daha hafiftir.
Kadınların kalbi erkeklerinkine göre daha hızlı çarpar.
Bir iğne ucuna 10 bin insan hücresi yerleştirilebilir.
DOĞRU BİLDİĞİMİZ YANLIŞLAR
Kuş beyinli deyiminin de ifade ettiği üzere kuşların düşük zekaya sahip olduğunu düşünürüz. Kuşların beyni, memelilerinkine göre basit gözükebilir, ancak kuşlar epey zeki hayvanlardır. Kuşlar yıllarca görmedikleri canlıları hatırlayabilir, sadece sesini dinleyerek tanıdığı bir varlığı yabancıdan ayırabilir, aylarca önce sakladığı yemeğin yerini hatırlayabilir hatta bazı ilkel aletleri bile kullanabilir.
Organik gıdanın, organik olmayan gıdaya kıyasla daha besleyici olduğunu düşünürüz. Ancak bu alanda yazılan 98.727 makaleyi inceleyen bir bilimsel çalışmaya göre, organik gıdalar ile organik olmayan gıdalar arasında besin değeri açısından bir fark yoktur.
SÖZLER
Aynı şeyi tekrar tekrar yapmak ve farklı sonuçlar beklemek deliliktir. (Albert Einstein)
