Bebeği en ideal besleme yöntemi, anne sütüdür. Bebek, 0-6 aylık dönemde yeterli büyür ve gelişirse, ek gıdalara başlamak için altıncı aya kadar bekleyebilirsiniz. En erken 17'nci haftada, yani dört aylıkken sindirim sistemi ek gıdayı kabul eder hale gelir ancak doktorunuz bir gereklilik duymadıkça altıncı ayı bekleyebilirsiniz. Liv Hospital Yenidoğan, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Pınar Boncuk Dayanıklı, bebeklerde beslenmeyi anlattı…
Bebekler ek gıdaya ne zaman ihtiyaç duyar?
Ek gıdalara başlamak; bebeğinizi değişik tatlara alıştırmak, dil ve damak gelişimi desteklemek ve artık eksilmeye başlayan besin maddelerini yerine koymak için gereklidir. Örneğin bebeğin anneden aldığı demir, bu dönemde yavaş yavaş tükenmeye başlar. Süt içmekten zevk almıyor, meme veya biberonu diliyle itiyor, beslenmeleri kısa kesiyorsa; artık daha koyu kıvamda bir şey yemek istiyor olabilir. Gece kalkıp beslenmek isterse, süt yeterli gelmiyor olabilir.
Bebek yeni ek besini hemen kabul eder mi?
Bazı bebekler hemen kabul eder, hatta ağızları açık ikinci ve üçüncü kaşığı beklerler. Bazıları biraz daha temkinli davranabilir. Öncelikle siz rahat olun. Bu dönemin gıdaya alıştırma dönemi olduğunu unutmayın. Esas besin, hâlâ anne sütü veya formül maması olmaya bir süre daha devam edecektir. Bebekler bir şeyi ilk kez denediklerinde yüzlerini buruşturabilirler. Buna kanmayın. Bunu sevmedikleri için değil, yeni ve değişik geldiği için yaparlar. İki-üç kez denedikten sonra o besini sevip sevmediğine emin olabilirsiniz.
Bebeklere verilecek ek besinler nasıl olmalı?
Kök sebzeler, ek besine başlamak için idealdir. Örneğin; biraz sütle karışmış havuç püresi, tatlımsı diğer sebzeler veya armut, elma gibi tek bir meyve ya da sütle karıştırılmış pirinç mamasıyla başlayabilirsiniz.
Ek besinler bebeğe ne kadar verilmeli?
1-2 tatlı kaşığı püre ilk hafta için yeterlidir. Daha az ve çok isteyen bebekler de çıkabilir; duruma göre artırılabilir.
Ek besin ne sıklıkla verilmeli?
İlk hafta günde bir öğün olarak başlayabilirsiniz. İlerleyen günlerde, bebeğin isteğine göre öğün sayısını artırabilirsiniz. 7-9 ay arası, bebeğin hızlı büyüdüğü bir dönemdir. İhtiyacı olan kalorilerin büyük kısmı sütten, diğer kısmı da yediği sebze, meyve, karbonhidrat ve proteinden gelecektir. 7 ay civarında, yani desteksiz (veya çok az destekle) oturmaya başladığında artık bir mama iskemlesi edinebilirsiniz. 7 aylık olduğunda artık doğum kilosunun en az iki katına çıkmış ve günde üç kez ek gıda alıyor olmalıdır. Özellikle et eklenmiş sebzeler, bebeğe demir ve çinko kazandırır.
NELER YEMELİ, NELER YEMEMELİ?
Bebek için besinler konusunda nelerden kaçınılmalı?
Bazı yiyecekler 1 yaşında önce bebeğe uygun değildir. Bu besinler şöyle sıralanabilir: Çiğ et, kabuklu deniz ürünleri, yoğun baharat, füme gıdalar (tütsülenmiş peynir, et, balık), yumuşak küflü peynirler, fındık, fıstık, ceviz gibi kuruyemişler, bal (ender durumlarda bala karışmış olan bir bakteri bebekte ciddi bir hastalığa neden olabilir), portakal, mandalina gibi narenciye, çilek, böğürtlen, dut ailesinden meyveler, kivi, bazen duyarlı olanlarda belirtilere neden olabilir ancak bu meyveler, C vitamini açısından çok zengin oldukları için az dozlarda denenerek verilebilir.
Ek besin olarak uygun gıdalar neler?
Mevsimine uygun, organik besinler en uygunudur. Kabak, brokoli, bezelye, ıspanak, mısır gibi besinler çok değerli besin unsurları içerirler. Daha tatlı kök sebzelerle karıştırıp (tatlı patates, havuç veya elma gibi) daha kolay kabul edilmelerini sağlayabilirsiniz. Tahıllar, sütle karıştırılarak, ya da ekmek olarak verilebilir. Pirinçle başlayıp yulaf, irmik, mısır kullanın. Protein için tavuk, beyaz yağlı balıklar, yumurta, kırmızı et verin. Soğan, havuç, patatesi kıymalı veya etli pişirebilirsiniz. Her şeyi birden pişirip püreleştirerek verebilirsiniz. Bal, bebeğin beyin ve göz gelişimi için son derece önemlidir. Et dışı demir için mercimek ve benzeri hububat; C vitamini içeren gıdalarla verildiğinde demir emilimi artar.
BUNLARI YAPIN!
Yemek hazırlığına girişmeden ellerinizi mutlaka yıkayın. Çocuğunuza da, yemeğe başlamadan ellerini yıkama alışkanlığını mutlaka kazandırın.
Antimikrobial bir temizleyici (çamaşır sulu bir çözelti) ile gıdayı hazırladığınız alanları mutlaka her gün bir kez silin.
Kesme tahtalarını ve kullandığınız bıçakları mutlaka kullanım sonrası hemen yıkayıp kurutun.
Bebeğin yemek gereçlerini temiz havluyla kuruladığınızdan emin olun.
PİŞİRME ÇEŞİTLERİ
Buharda: Gıdadaki antioksidanları, vitaminleri korumak için.
Kaynatarak: Besin değerini azaltabileceği için, sebzeler biraz yumuşayana dek kaynatılmalıdır.
Fırında: Az efor isteyen ve gıda değerinin korunduğu bir metoddur. Patates, bal kabağı bir çatalla delinerek, fırında pişirilirse; etli kısım kaşıkla alınarak püre haline getirilebilir.
NASIL BESLEMELİSİNİZ?
Besinleri biberon ile değil kaşık ile verin.
Deneyeceğiniz besinleri bebek açken ve alışık olduğu besinlerden önce verin.
Ek besinlere tek öğün olarak ve az miktarda başlayın. Bebeğin alımına uygun olarak miktar ve öğün sayısını artırın.
Yeni besinleri üç-beş gün ara ile bebeğiniz verin. Aynı günde birden fazla ek besine başlamayın. Böylece istenmeyen bir reaksiyon olduğunda hangi yiyeceğin neden olduğu daha kolay anlaşılabilir.
Her bebek geçiş dönemini rahat kabul etmez. Bebeği almadığı besinler için zorlamayın. Bir-iki gün sonra tekrar deneyin.
Anne sütü veya biberon maması miktarını henüz azaltmayın.