Çocukluk döneminde obezite çok önemli bir sağlık sorunudur.. Peki, çocuklarda obezite neden olur? Obezite belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilinmesi gerekenleri haberimizde bulabilirsiniz...
Obezite için ölçü tanımlanması, "Vücut Kitle İndeksi"ne göre (VKİ) yapılır. VKİ değeri 30 veya daha fazla olan bir kişi genellikle obez olarak kabul edilir. VKİ değeri 25 veya daha fazla olan bir kişi ise aşırı kilolu olarak kabul edilir. Aşırı kilo ve obezite, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve kanser gibi bir dizi kronik hastalık için başlıca risk faktörleridir.
Genetik, davranışsal, metabolik ve hormonal etkiler vücut ağırlığı üzerinde etkili olsa da yaşam tarzı sorunları - çok az aktivite, yiyecek ve içeceklerden çok fazla kalori alımı - çocukluk obezitesine katkıda bulunan ana faktörlerdir.
Şimdi gelin çocuklarda obeziteye neden olan faktörlere daha yakından bakalım...
Beslenme: Hızlı yeme alışkanlıkları, unlu mamuller ve fast food gibi yüksek kalorili yiyeceklerin düzenli olarak tüketilmesi çocuğun kilo almasına neden olabilir. Şeker ve tatlılar da kilo alımına neden olabilen diğer faktörlerdir. Son yıllarda yapılan araştırmalar; bazı insanlarda obezitenin suçlusu olarak meyve suları da dahil olmak üzere şekerli içecekleri işaret etmektedir.
Hareketsizlik: Günlük yaşamda fiziksel olarak daha az hareket eden çocukların kilo alma olasılığı daha yüksektir çünkü çok fazla kalori yakmazlar. Özellikle televizyon karşısında uzun zaman geçirmek, bilgisayar veya video oyunları oynamak gibi hareketsiz faaliyetler obeziteye katkısı olan nedenlerden.
Ailesel faktörler: Çocuk aşırı kilolu bir aileden geliyorsa, kilo alma olasılığı daha yüksek olabilir. Bu durum özellikle yüksek kalorili yiyeceklerin tüketildiği ve fiziksel aktivitenin en az olduğu ortamlarda daha da güçlüdür.
Psikolojik faktörler: Kişisel, ebeveyn ve aile stresi bir çocuğun obez olma riskini artırabilir. Bazı çocuklar sorunlarla, stres gibi duygularla başa çıkmak veya can sıkıntısıyla mücadele etmek için fazla yer. Bu çocukların ebeveynlerinde de aynı eğilimler olabilir.
Sosyoekonomik faktörler: Çabuk bozulmayan hazır yiyecekler bazı toplumlarda sıklıkla tüketilir ve obeziteye neden olabilir.
İlaçlar: Bazı reçeteli ilaçların (steroid, antidepresan) kullanımı kilo alımına katkıda bulunabilir.
Hastalıklar: Obezite, Prader-Willi sendromu, Cushing sendromu ve artrit gibi tıbbi problemler de aktivitenin azalmasına neden olarak kilo alımına ve neden olabilir.
Bir çocuğun obez olup olmadığını belirlemek için çocuğun vücut kitle indeksi kullanılır. Çocuğun kilo almasına neden olan genleri olsun veya olmasın, çok fazla sağlıksız yiyecek yemekten dolayı obez olsa da, yaşam tarzı değişiklikleri uzun vadeli kilo vermede anahtar faktörlerdir. Bu, beslenme değişikliklerini ve daha fazla fiziksel aktiviteyi içerir. Ancak çocuklukta aşırı kiloları tedavi ederken hedef her zaman kilo vermek değildir. Bazı durumlarda, özellikle küçük çocuklarda, bir çocuk büyüdükçe kilosunu koruyarak kilosunu "artırabilir". Daha yüksek vücut kitle indeksi'ne (VKİ) sahip olan gençlerde , büyüme hızı yavaşladığından kilo kaybı bir tedavi hedefi haline gelebilir.
Durum ne olursa olsun, çocuğunuzun hedeflerinin gerçekçi olması önemlidir. Bu, yemek porsiyonlarında istikrarlı bir azalma, yediği yiyecek türlerinde küçük ama tutarlı gelişmeler ve daha aktif bir yaşam tarzı benimsemeyi içerebilir.
Çocuğunuzun ihtiyaçlarına bağlı olarak, bir doktor, bir diyetisyen, bir uzman psikolog ve bir egzersiz uzmanından oluşan bir ekip, aşağıdakileri içerebilecek özel bir tedavi planı geliştirmek için yardımcı olabilir:
• Beslenme kalitesinin ve kalori içeriğinin değiştirilmesi
• Fiziksel aktivitelerin artırılması
• Davranışları değiştirmeye, kilo ve normal gelişim sorunları ile ilgili duygularla yüzleşmeye odaklanmak için bireysel veya grup terapisi.
• Evdeki değişiklikleri desteklemeye yardımcı olmak için aile danışmanlığı
Çocuğunuz aşırı kilolu olma eğiliminde ise veya şu anda sağlıklı bir kiloda olsa da, gelecekte obezite riskini azaltmak için çeşitli önlemler alabilirsiniz. İşte yapmanız gerekenlerden bazıları:
- Çocuğunuzun şekerli içecek tüketimini sınırlayın veya tamamen ortadan kaldırın.
- Bol miktarda meyve ve sebze yemesini sağlayın.
- Yemekleri ailecek ve mümkün olduğunca sık yiyin.
- Özellikle fast-food restoranlarında yemek yemeyi sınırlayın ve dışarıda yemek yediğinizde çocuğunuza nasıl daha sağlıklı seçimler yapılacağını öğretin.
- Porsiyon boyutlarını yaşa göre uygun şekilde ayarlayın.
- Televizyon, bilgisayar, tablet veya cep telefonu ile ilgili süreleri; 2 yaşından büyük çocuklar için günde 2 saatten azla sınırlandırın. 2 yaşından küçük çocuklar için televizyona izin vermeyin.
- Çocuğunuzun yeteri kadar uyuduğundan emin olun.
Ayrıca, çocuğunuzun yılda en az bir kez muayeneye götürün. Muayene sırasında doktor çocuğunuzun boyunu ve kilosunu ölçer ve VKE (Vücut Kitle Endeksi)'sini hesaplar. Çocuğunuzun VKE'sinde veya bir yıl içinde yüzdelik derecesinde bir artış, çocuğunuzun aşırı kilolu olma riski altında olduğunu gösteren olası bir işarettir.