1-) Ulu Cami
Diyarbakır'da gezilecek yerler listesinin başında Ulu Cami gelmektedir. Anadolu'nun en eski camilerinden biri olan Ulu Cami, 639 yılında Arap orduları tarafından kiliseden camiye çevrildiği bilinmektedir. Geçmiş yıllarda restorasyon çalışmalarının da yapıldığı Ulu Cami günümüze kadar gelmeyi başarmıştır.
2-) Sülüklü Han
Sülüklü Han, Diyarbakır'ın merkez Sur ilçesinde yer almaktadır. Ulu Cami, Hasanpaşa Hanı gibi daha göz önünde bulunan yapılara yakın olmasıyla son dönemlerdeki popülerliği artmıştır. Diyarbakır Sülüklü Han 1683 senesinde Hanilioğlu Mahmut Çelebi ve kız kardeşi Atike Hatun tarafından yaptırılmıştır. Han içerisinde bulunan kuyudan bir zamanlar dönemin hekimleri tarafından şifalı olduğuna inanılan sülükler çıkarılıp hastaların tedavisinde kullanıldığı söylenmektedir. Sülüklü Han isminin de kuyudan çıkarılan sülüklerden geldiği bilinmektedir.
3-) Deliler Hanı
Yapımı 1527 yılında tamamlanan Kervansaray'ın diğer adı Deliler Hanı olarak da geçmektedir. Özellikle mimarisi ve iç yapısı ile hayranlık verici bir görüntüye sahip olan Kervansaray, Diyarbakır'ın merkez Sur'da bulunmaktadır. Günümüzde otel olarak kullanılan Kervansaray'da tarihi yapısı bozulmamış 72 oda bulunmaktadır. Diyarbakır'da konaklayabileceğiniz tarihi mekanların başında gelmektedir.
4-) Dört Ayaklı Minare
Dört Ayaklı Minare, Akkoyunlu Kasım Han tarafından yaptırılan Şeyh Mutahhar Camisi'nin dört sütun üzerinde duran ve ilginç bir mimariye sahip olan minaresidir. Bir rivayete göre minarenin sütunları altından 7 defa geçenlerin dileklerinin kabul olduğuna inanılırmış. Anadolu'da başka bir örneği bulunmayan Dört Ayaklı Minare, konum olarak Ulu Cami, Hasan Paşa Hanı, Sülüklü Han gibi yerlere de çok yakındır.
5-) Meryem Ana Kilisesi
Meryem Ana Kilisesi'nin ilk yapılış tarihi ile ilgili kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Diyarbakır Arkeoloji Müdürlüğü tarafından hazırlanan envanter fişlerinde yapının 3. yüzyıla kadar dayandığı belirtilmektedir. Kilise; dört avlu, divanhane, din adamlarının yaşadıkları bölümlerden oluşmaktadır.
6-) Hasan Paşı Hanı
Diyarbakır'ın Sur ilçesinde Ulu Cami karşısında bulunan Hasan Paşa Hanı, 1572– 1575 yıllarında zamanın Diyarbakır Valisi Vezirzade Hasan Paşa tarafından yapımına başlanmış, sonrasında başka bir göreve atanmasından dolayı hanın tamamlanması Osman Paşa döneminde olmuştur.
7-) Behram Paşa Konağı
Sur ilçesindeki bir başka önemli yapı olan Behram Paşa Konağı, geleneksel Diyarbakır ev mimarisine uygun biçimde inşa edilmiştir. İki katlı olarak inşa edilen Behram Paşa Konağı'nın yapımında siyah bazalt taş kullanılmıştır.
8-) Çayönü
Ergani sınırları içinde yer alan Çayönü, insanlığın yerleşik düzene geçişini anlatan en önemli arkeolojik yapılardan birisidir. M.Ö 8000–9000'li yıllara uzanan geçmişinden ilginç birkaç örnek verecek olursak; buğdayın tarımda ilk kullanıldığı, köpeğin evcilleştirildiği ilk yer olarak kayıtlara geçtiği bilinmektedir. Çayönü; mimari yapısı ve çeşitli buluntular ile günümüze kadar gelen en önemli ören yerlerinden birisi konumundadır.
9-) On Gözlü Köprü
Dicle Nehri üzerine inşa edilmiş olan tarihi On Gözlü Köprü, Sur ilçesinde bulunan Mardin Kapı'nın yaklaşık 3 km uzağında bulunmaktadır. Yapılış tarihinin 6. yüzyıla dayandığı On Gözlü Köprü zaman içinde yıkılıp tekrardan yapılmıştır.
10-) Hz. Süleyman Cami
Diyarbakır gezilecek yerlerde mutlaka görmeniz gereken yerlerden birisi de Hz. Süleyman Camisi'dir. 1155–1160 yılları arasında Nisanoğlu Kasım tarafından yaptırılan Hz. Süleyman Camii'nin bulunduğu yerde Diyarbakır'ın Fethi sırasında şehit olan 27 sahabenin yattığı Meşhed bulunmaktadır.
