Ekonomi yönetimi, hummalı bir çalışma içinde. Bütçenin gevşeyen vidalarının sıkılması için verilen uğraş sürüyor. Tablo hayli sıkıntılı. Öyle ki ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın zaman zaman bürokratlara "Bütçe dengesi nasıl oldu da bu kadar bozuldu?" diye sitem ettiğini duyuyoruz. Babacan'ın kastettiği, kendisi Dışişleri Bakanı iken küresel krize karşı geliştirilen reçetenin neden bir paket bütünlüğü içinde ele alınmadığı ve gerçekçi faydamaliyet analizi yapılmadığı. İşin bam teli de burada zaten.
İlk bakışta, bütçe açığının alıp başını gitmesinin açıklanabilir gerekçeleri var. Hatta, Hazine'nin iç borçlanmaya yüklenmesi de izah edilebilir. Lakin Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'ın, geçtiğimiz hafta Enflasyon Raporu'nu açıklarken gündeme getirdiği uyarı herkesi düşündürüyor. Zira iç borçlanmanın vade ve faiz yapısı bırakın mali genişlemeyi aksine acilen önlem alınmasını gerektiriyor. Nitekim Hazine kurmaylarının tespitleri de borç stoku genel görünümünün hızla bozulabildiğini, toparlanmanın uzun zaman aldığını gösteriyor.

***
Ankara'da devam eden hazırlıkların ana ekseni hem bugünü kurtarmayı hem de geleceği kurgulamayı içeriyor. Tabii bunun için özeleştiri de yapılıyor. Örneğin, otomobil ve beyaz eşyada açıklanan vergi indirimi artık acımasızca eleştirilebiliyor. Otomobil firmalarının, canlanmayı fırsat bilerek yaptığı zamlar bir yana ithalatın da körüklendiği söyleniyor. Hatta eski Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren'in, bir ara otomotivcilere haber göndererek, "Zamları geri almazlarsa vergi indirimini geri alacağız" haberi gönderdiği bile anlatılıyor.
Neticede, bir yandan kriz nedeni ile vergi ve sigorta prim gelirlerinin azalması diğer yandan gelir azaltıcı ve harcama artırıcı kararlara yönelinmesi, ekonominin tüm parametrelerinin yeniden ele alınmasını zorunlu kılıyor. Akaryakıtta ÖTV'nin ayarlanması, harçlara zam yapılması, sigaradaki vergi payının yukarıya çekilmesi yaz döneminin ilk önlemleri olarak görülüyor. Yaklaşık hasılatı 5 milyar lirayı bulan bu tedbire en az 8 milyar lira ilave aranıyor. Hal böyle olunca, sonbahara doğru tütün mamulleri ve akaryakıtta vergi kaynaklı ek zamlara hazırlıklı olmak gerekiyor. Ayrıca sağlık alanına da neşter vuruluyor. Şimdilik Aile Hekimliği askıya alındı. Yıllık 1 milyar liraya yaklaşan masrafına karşın, sevk zinciri kurulamadığı için sağlıkta beklenen tasarruf sağlanamadı. Yakında bu sahada kritik kararlar açıklanması sürpriz olmaz.

***
Eldeki veriler ışığında 2009 yılı için görünen ekonomik tablo ise şöyle:
* Bütçe açığının 60-65 milyar lira sınırında tutulması için çaba sarf ediliyor. Önlem alınmazsa bu tutar 70 milyar lirayı buluyor.
* Ekonominin küçülme oranı yüzde 5.8-6.0 arasında. Ancak baz etkisi ve tarım desteği tahminlerle uyumlu gelişmezse küçülme yüzde 7'yi buluyor.
* 2009-2010 yıllarında bütçe kesin olarak faiz dışı açık veriyor. 2011-2012 döneminde ise yatay seyir öngörülüyor.
* Gelir artırıcı önlem gereği hâlâ ortada duruyor. Bu çerçevede sanayideki elektrik fiyatlarının tutulup, konutlardaki fiyatın artırılması öneriliyor.
* Sokak aydınlatmalarının 600 milyon lirayı aşan yükünün Hazine yerine elektrik faturalarına yansıtılması düşünülüyor.
* Bankacılık sistemindeki istikrara önem veriliyor. Bu nedenle faizdeki köpük üzerinden vergi alınması seçeneği şimdilik gündemde tutulmuyor.