Kokusu, tadı, kırk yıllık hatırıyla; kahvenin hayatımızdaki yeri çok ayrı... En keyifli sohbetlerin, kız isteme törenlerinin baş tacı hep Türk kahvesidir. Türk kahvesi, 2013 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından 'Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil edildi. Kabul edildiği 5 Aralık, Dünya Türk Kahvesi Günü olarak kutlanıyor. Twitter'ın yeni sahibi Elon Musk'ın annesi Maye Musk da, o gün Instagram hesabından Türk kahveli bir paylaşım yaptı. Dünya Türk Kahvesi gününde Eminönü'de bulunan Türk Kahvesi Müzesi'nde buluştuğumuz Mehmet Kurukahveci de kahveye dair önemli bilgiler verip deneyimini aktardı. Kurukahveci Mehmet Efendi'nin üçüncü kuşak temsilcisi olan Mehmet Bey, küresel ısınmayla birlikte kahve üretiminde değişim yaşandığını söylüyor.
KAHVE KUŞAĞI, KUZEY'E TAŞINDI
"Daha önce 23.5 derece kuzey ve 23.5 derece güney enlemleri arasında yetişen kahve artık Kaliforniya, Sicilya, Florida ve Gazipaşa'nın da aralarında olduğu 38 derece kuzey enlemine kadar çıktı. Yani kahve üretim kuşağı kuzeye doğru genişliyor. İtalya'da 100 yıldır kahve ticareti ile uğraşan Morettino Ailesi, Sicilya'da Arabica kahve yetiştirmeye başladı. Kaliforniya'da tarımla uğraşan bazı çiftlikler, ilk mahsulü almaya başladı. Yine Gazipaşa'da da kahve ekimi yapılmaya başlandı. Kahvenin sürdürülebilirliği için el birliği ve ortak akıl ile çözümler üretmek için çalışmaya devam edeceğiz. Kahveye karşı sorumluluğumuz var."
PETROLDEN SONRA TİCARETİ YAPILAN İKİNCİ ÜRÜN
Kahve, dünyada petrolden sonra ticaret hacmi en yüksek ikinci ürün ve dünyada her gün üç milyar fincana yakın kahve tüketiliyor. Uluslararası Kahve Birliği'nin (ICO) verilerine göre, 1990 yılında dünya kahve ihracatı 93 bin çuval iken (yaklaşık 5.5 mliyon ton), 2000 yılında 107 bin çuvala, 2010 yılında 140 bin çuvala ve 2018-2019 sezonunda 172 bin çuvala çıktı. Ancak 2019 yılında yaşanan don nedeniyle bir sonraki yıl kahve rekoltesi 165 bin çuvala geriledi. Brezilya, kahve ihracatında açık ara önde. Onu Vietnam, Kolombiya ve Endonezya izliyor. Dünyada en yüksek kahve tüketimine sahip ülkeler ise İskandinav ülkeleri. Finlandiya kişi başı 12 kilogram kahve tüketimi ile ilk sırada yer alırken, bunu 9.9 kg ile Norveç, 9 kg ile İzlanda ve 8.7 kilogram ile Danimarka izliyor. İstatistikler, Türkiye'de de kahve tüketiminde son beş yılda sürekli artış olduğunu gösteriyor.
SU ÖNCE Mİ, SONRA MI İÇİLİR ?
Mehmet Kurukahveci, zaman zaman gündeme gelen, kahveyle birlikte gelen suyun ne zaman içileceğiyle ilgili de bilgi verdi: "Kahvenin tadını örtmeyecek bir tat olmalı yanında. Yanında getirilen su önce içilirse misafirin aç olduğu, sonra içilirse de tok olduğu gibi bir mesaj var. Kahvesi içilir olmak, kişiye verilen değeri anlatır. 'Bir kahveni içerim' demek 'Sana değer veriyorum' demektir. Bundan 20 yıl önce restoranlar Türk kahvesi siparişi almak istemiyordu. Çünkü meşakkatli bir işti. Ancak son dönemde Türk kahvesi makineleri ile birlikte bu değişti. Bugün Türkiye'de halen en fazla tüketilen içecek Türk kahvesi. Makine cezvelerini her kullanımdan sonra çok iyi yıkamak gerekiyor, cezveyi suya tutup yenisini hazırlarsanız, içeride kalan yağlı tortu yeni kahvenin tadını bozar. Kahveyi buzdolabında saklamamak gerekiyor, zira nemlenme yapar. Yanında lokum yemek kahvenin tadını etkiler. Ancak kahveli ya da bitter çikolata kullanılabilir."
BU MÜZE TARİHE IŞIK TUTUYOR
Eminönü'nde Tahmis Sokak'ta bulunan ve 1932 yılında dönemin ünlü mimarı Zühtü Başar tarafından art deco tarzında inşa edilen binada, geçtiğimiz günlerde Türk kahvesi müzesi açıldı. Müzede 40 yıl hatrı olan kahvenin tarih içindeki yolculuğu, kahveye dair 1980'li yıllarda yayınlanan haberleri içeren gazete kupürleri ve geçmişten günümüze çeşitli kahve fincanları sergileniyor. Ayrıca kahve kültürü, kahve yetiştiriciliği ile Kurukahveci Mehmet Efendi'nin birinci kuşaktan itibaren kahve üretimi konusunda verdiği emek ve mücadele anlatılıyor. 5 Aralık Dünya Türk Kahvesi Günü nedeniyle Eminönü'nde Tahmis Sokaktaki tarihi binanın önünde vatandaşlara kahve ikramı yapıldı.
İŞTE MEŞHUR ATASÖZÜNÜN HİKAYESİ
"Bir fincan kahvenin 40 yıl hatırı vardır" sözü yaygın bir rivayete göre şöyle: Üsküdarlı bir kahve satıcısının, Rum gemi kaptanına kahve ikram eder. Aradan 40 yıl geçer ve Üsküdarlı kahveci savaşta esir düşer. Kahveciyi tanıyan Rum kaptan, kendisine 40 yıl önce kahve ikram eden adamı unutmaz ve ona yardım eder.
