Türkiye'de ev işlerinde çalışanların yüzde 90'a yakını kadınlardan oluşuyor. Tahminlere göre de bu kişilerin sayısı 1 milyondan fazla. Evde hasta ve çocuk bakan, temizlik ve bahçe işleri yapan insanların birçoğu kayıt dışı olarak istihdam ediliyor. İlave olarak sadece haftanın belli günlerinde temizliğe gelen gündelikçilerin de büyük çoğunluğu sigortasız. Kanun, evde sürekli çalışanların sigortasını zorunlu kılıyor. 1 Nisan 2015'ten itibaren gündelikçilerin de sigortalılık hakları olacak. Evde 10 günden fazla bir yardımcı çalıştıranlar işveren konumuna gelecek. Çalışanlar için SGK'ya bildirimde bulunulacak.
GÜNDE 80 KURUŞ ÖDENECEK
Eğer gündelikçiler size 10 günden az geliyorsa (örneğin haftada bir) onları da 1 Nisan'dan itibaren sigortalı yapmak zorundasınız. Bu gündelikçilerin günlük primleri (iş kazası meslek hastalığı sigortası) günlük kazanç alt sınırının yüzde 2'si olacak. Bu da 2015'in ilk 6 ayı için 80 kuruşa karşılık geliyor. Çalışanlar isterlerse kalan sürenin primini ödeyerek 30 güne tamamlayabilecek. Sürekli ya da 10 günden fazla çalışan kişiler için ise asgari ücretin altında bir ücret belirlemeniz mümkün değil. Evde çalıştırılan kişiler için damga ve gelir vergisi alınmıyor. Bundan dolayı ödeyeceğiniz primler daha düşük oluyor. İşveren olarak evde çalıştırdığınız kişiler için yüzde 32.5 oranında prim ödemek durumundasınız. Bu da en az 390 lira civarında bir para olacak. Evdeki yardımcıları kayıt dışı çalıştırmanın cezası brüt asgari ücretin (1.201.5 TL) iki katını bulabiliyor. Yapacağınız işlemler hiç zor değil. Üstelik internetten de hem bildirim hem de ödeme imkânı bulunuyor. İlk başta iki tarafın da imzalayacağı bir bildirim formu kuruma verildikten sonra işlemler kolayca yapılabiliyor.
BEYANNAMEYİ VERMEYİ UNUTMAYIN!
Bu ay kira geliri elde eden ev sahipleri için de beyanname dönemini kapsıyor. Ödeyeceğiniz vergi ile ilgili gelirinizi vergi dairelerine bildirmeniz gerekiyor. Son tarih 25 Mart 2015. Bu yıl uygulanacak istisna tutarı 3 bin 300 TL. Bu rakamın üzerindeki kira gelirinin vergisini ödemeniz gerekiyor. Artık www.gib.gov.tr adresinden elektronik ortamda da beyanname hazırlanabiliyor. Kira gelirinizi beyan ederken ev ya da dükkan ile ilgili yaptığınız giderleri, eğer kredi ödüyorsanız bunun faizlerini ve bir başka yerde kira ödüyorsanız bu giderleri gelirinizden düşme imkânları da var. Beyanname vermemenin cezası ağır. Bu yüzden ihmal etmemenizi tavsiye ederiz.
PRİM HESABI
ÖRNEK
1: Evinize haftada bir gün gelen temizlikçi için günde 80 kuruştan ayda 3 lira 20 kuruş prim ödeyeceksiniz. Bu sayede gündelikçi bir iş kazası geçirirse kendisine iş görmezlik aylığı bağlanacak.
ÖRNEK
2: Evinizde sürekli ya da 10 günden fazla çalışan birisi için en az asgari ücret kadar maaş belirleyeceksiniz. Bu kişiler için de günlük 13.01 TL ödemeniz gerekiyor. Gündelikçi ilk kez sigortalı olacaksa ya da siz düzenli ödeme yapıyorsanız bu rakam teşviklerle daha da düşecek.
TAZMİNAT ÖDENMEZ
2008 itibarıyla çalıştığım firmadan istifa ettim, başka işe girdim. Eski firmamdan tazminat alabilme imkânım var mı? Neslihan BİÇER
Haklı fesihe girebilecek bir sebep olmadan istifa etmenizden dolayı tazminat hakkınız bulunmuyor. Bu yüzden maalesef böyle bir imkânınız yok.
41 YILA GEREK YOK
2001'de işe girdim. Emeklilik tarihim 2042 çıkıyor. 25 yıl çalışmak gerekirken neden 41 yıl çalışıyorum? Haksızlık yok mu? Ali KAYA
9 Eylül 1999'dan sonra emeklilik için yıl şartı bulunmuyor. 7 bin gün çalışmak ve erkekler için 60 yaşını doldurmak gerekiyor. 41 yıl çalışmanız gerekmiyor. 7 bin gün prim ödeyerek çalışmanız yeterli. Sonrasında yaşınızı bekleyeceksiniz.
GECİKENİN ÜCRETİ KESİLİR
İşyerine 15-20 dakika geç geldiğimizde maaşımızdan 20 TL kesiliyor. Bu yasal mıdır? (İsmi saklı)
İşçinin işverenin talimatlarına uyma zorunluluğu bulunuyor. Mesai saatlerine uymayan işçiden para kesintisi yapılabilir. Ancak bu miktar saat ücretiniz kadar olabilir. 20 dakikaya 20 lira kesinti olmaz.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
15.02.1982 doğumluyum. 06.02.2001 sigorta başlangıcım. Askerliğimi 2006'da 15 ay yaptım. Ne zaman emekli olurum? Mehmet SARIMEHMET İşe giriş tarihinize göre 7 bin gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Priminizi tamamlayıp yaşı bekleyeceksiniz. Eğer çalışma imkânı yoksa askerlik borçlanması ile priminizi artırabilirsiniz.
22.03.1971 doğumluyum. 07.08.1989 işe ilk giriş tarihim. Şu anda 5465 günüm var. 1999'da askerlik yaptım. Ne zaman emekli olabilirim ve askerlik borçlanması yaparsam emeklilik yaşı öne çekilir mi? Berkant MECIK
25 yıl 51 yaş ve 5450 prim günü şartlarınız var. Yıl ve prim tamamlanmış. Yaşınız ise 2022'de dolacak. Askerlik sigortadan sonra olduğu için yaşı geriye çekmiyor. Emeklilik tarihiniz 22.03.2022
17.01.1965 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 1990. Prim gün sayım 5076. Ne zaman emekli olabilirim? Attilla CENGİZ
25 yıl 52 yaş ve 5525 prim günü şartlarınız var. Askerliği 1990'dan önce yaptıysanız borçlanıp yaşı 51'e primi 5450'ye çekebilirsiniz. Bu durumda 17.01.2016 tarihinde emekli olursunuz.
20.10.1967 doğumluyum. İşe giriş 01.08.1985. 8500 hizmet günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? Mehmet Nuri BOSTANCI
25 yıl 49 yaş ve 5300 prim günü şartlarınız var. Yıl ve prim şartları tamamlanmış. Yaş ise gelecek yıl dolacak. 20.10.2016 tarihinde emekli olursunuz.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz. Ayrıca bize Twitter'dan @farukerdem adresinden ulaşabilirsiniz.
HER CUMARTESİ PAZAR SAAT 14.30'DA A HABER'DE BİZE SORUN PROGRAMI'NDA SORULARINIZI CEVAPLIYORUZ… Tel: 0212 300 66 66
