Hindistan'ın 1947'de İngiltere'den bağımsızlığını kazandığı günden bu yana Cammu Keşmir, kendi yasalarını çıkarabilen özerk bir eyalet konumundaydı. Bu özel statü, yabancıların bölgeye yerleşmesine ve mülk edinmesine izin vermeyen vatandaşlık yasasını da içeriyordu.
Seçim kampanyası döneminde yaptığı konuşmalarda Cammu Keşmir'in özel statüsünün kaldırılacağına dair söz veren Hindistan Başbakanı Narendra Modi liderliğindeki milliyetçi Hindistan Halk Partisi (BJP) hükümeti, bağımsızlık sonrası bölgeye tanınan otonom yapıyı, bugün verdiği kararla ortadan kaldırarak, Cammu Keşmir'in ayrıcalıklı konumuna son verdi.
Pakistan'la Hindistan arasındaki Keşmir sorunu nasıl çözülecek?
CAMMU KEŞMİR'İ İKİYE AYIRAN YASA TASARISI GEÇTİ
Öte yandan, NDTV kanalında yer alan habere göre, Hindistan İçişleri Bakanı Amit Shah'ın parlamentoya sunduğu "Cammu ve Keşmir'in Yeniden Yapılandırılması Teklifi" federal parlamentonun üst kanadı Eyaletler Meclisi'nden geçti.
Yasaya göre, bölge, Cammu Keşmir Birlik Toprağı ve Ladakh Birlik Toprağı olarak ikiye ayrıldı.
Muhalefetin bölgede "cehennem yaşanacak" eleştirilerine rağmen Shah, hiçbir şey olmayacağını ve bölgenin Kosova'ya dönmeyeceğini söyledi.
Kararın, Hindistan ile Pakistan arasındaki gerilimi de artırması bekleniyor.
CAMMU KEŞMİR'İN ESKİ BAŞBAKANLARI TUTUKLANDI
"Cammu ve Keşmir'in Yeniden Yapılandırılması" teklifinin geçmesi ve eyaletin özel statüsünün cumhurbaşkanlığı emriyle kaldırılmasının ardından, bölgenin eski başbakanlarından Omar Abdullah'ın ve Mehbuba Mufti'nin akşam saatlerinde tutuklandığı bildirildi.
Haberlere göre, dün geceden bu yana ev hapsinde tutulan iki liderden, Halkın Demokratik Partisi (PDP) lideri Mehbuba Mufti, Srinagar'da evinin yakınlarındaki devlet misafirhanesine götürüldü.
Cammu ve Keşmir Halkının Konferansı liderlerinden Sajjad Lone ve Imran Ansari de tutuklandı.
Haberlerde, başka tutuklanmaların da olduğu ancak polisin detayları paylaşmadığı ifade edildi.
KEŞMİR'E İLİŞKİN TARİHSEL SÜREÇ
Hindistan, 1947'de bağımsız olana değin, İngilizler tarafından doğrudan yönetilen (1857 sonrası) ve 562 prenslik tarafından kontrol edilen bir hakimiyet altındaydı.
Bağımsızlıktan sonra İngilizlerin kontrolü altında yaşayan Müslümanların yoğun olduğu bölgeler, Pakistan'a dahil oldu.
Ülkedeki prensliklerden üç tanesi Cammu Keşmir, Junagarh ve Haydarabad ise bağımsız kalmak istedi.
Cammu Keşmir, Hindu lider Hari Singh tarafından yönetilen ve Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu bir eyaletti.
Junagarh ve Haydarabad ise Müslüman liderler tarafından yönetilen ancak Hindu nüfusun çoğunlukta olduğu bir yapıya sahipti. Junagarh ve Haydarabad, Hindu nüfusun daha fazla olduğu gerekçesiyle Hindistan tarafından ülke topraklarına dahil edildi.
HARİ SİNG HİNDİSTAN'DAN YARDIM İSTEDİ
Keşmir'in Poonch bölgesinde çıkan isyan ve Pakistan'ın kuzeybatı şehri Peşaver'deki kabilelerin saldırıları nedeniyle, Hindu kral Hari Singh Hindistan'dan yardım istemek zorunda kaldı.
Singh, Keşmirli siyasetçi Şeyh Muhammed Abdullah'ın rızasıyla Hindistan'la katılım anlaşması imzaladı. Anlaşmaya göre, Hindistan, yasayı ve düzeni sağlamak için birlikler gönderecek ve katılım konusu için halka başvurulacaktı.
Hindistan, Pakistan'ın "isyancıları" desteklediği şikayetiyle Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'ne başvurdu. BM, bölgenin "istilacılardan" temizlenmesini ve her iki ülkeye de referandum yapmasını önerdi. İki ülke de BM'nin önerisini kabul etti.
370. MADDE VE KEŞMİR'İN GEÇİCİ STATÜSÜ
Hindistan, Cammu Keşmir'de Kurucu Meclis oluşturdu ve Şeyh Abdullah'ı başbakan olarak atadı.
Hindistan Anayasası'na, Cammu Keşmir'in demografik yapısını ve kimliğini korumak amacıyla "370. madde" eklendi. Yasaya göre, Cammu Keşmir'de yabancıların mülk edinmesine ve eyalet hükümetinde iş sahibi olmalarına izin verilmedi.
Bu durum, katılımın tam anlamıyla gerçekleşmesine değin geçici bir karar olarak kaldı. Ancak hiçbir zaman katılım kararı verilemediğinden, 370. madde, Yeni Dehi yönetiminin Keşmir'le ilişkisini tanımlayan kalıcı bir düzenleme olarak kabul edildi.
BJP KEŞMİR'İN ÖZEL STATÜSÜNE KARŞI
Alınan kararda, bölge, Cammu ve Keşmir Birlik Toprağı ile Ladakh Birlik Toprağı şeklinde yeniden düzenlendi. Karara göre, Cammu Keşmir bölgesinde sınırlı yetkilere sahip yerel bir meclis bulunacak ancak Ladakh'ta meclis olmayacak.
Bugüne kadar, anayasanın 370. maddesi gereği, Cammu Keşmir bölgesi tamamıyla otonom bir yapıya sahipti. Eyalet Meclisi, iletişim, savunma, finans ve dış ilişkiler alanları dışında kendi yasalarını düzenlemekte serbestti. Hükümetin aldığı kararla, bu otonom yapı ortadan kaldırıldı.
BÖLGENİN DEMOGRAFİSİ
Hindistan hükümeti tarafından 2011'deki son nüfus sayımına göre, Cammu Keşmir'in toplam nüfusu 12,5 milyon. Bölgedeki nüfusun, yüzde 68,3'ü Müslüman, yüzde 28,4'ü Hindu ve yaklaşık yüzde 1'i Budistlerden oluşuyor.
Keşmir Vadisi yüzde 94,4 Müslüman nüfusa sahipken, Cammu bölgesi yüzde 62,5 Hindu ve yüzde 33,4 Müslümanlardan oluşuyor.
Cammu, yüzde 60'ının Müslüman olduğu Chenab Vadisi'ni oluşturan iki bölge ve yüzde 74,5'inin Müslüman olduğu Pir Panchal'ın dahil olduğu üç alt bölgeye sahip.
Soğuk çöl olarak bilinen Ladakh'ın nüfusu 274 bin. Bölge nüfusunun yüzde 46,42'si Müslüman ve yüzde 39,6'sı Budist.
TÜRKİYE'DEN TEPKİ
Hindistan Anayasası'nın Jammu-Keşmir Eyaletine özel statü tanıyan 370'nci maddesinin 5 Ağustos 2019 tarihinde ilga edilmesinin mevcut gerilimi arttırmasından endişe duyuyoruz.
Sorunun diyalogla ve ilgili BM kararları çerçevesinde, tüm Jammu-Keşmir halkı ile Pakistan ve Hindistan'ın meşru çıkarları gözetilerek çözüme kavuşturulması en samimi dileğimizdir.
Ülkemiz tarafların rıza göstermesi halinde bölgede gerginliğin azaltılması için katkı sağlamaya hazırdır.
