Atatürk Caddesi üzerinde bugün restore edilmekte olan Antalya Lisesi binaları, aslında 129 yıllık iki eski Antalya evidir. Kuzeydeki ev Pandeloğlu Dimitri Ağa adlı bir Rum'un evidir ve giriş kapısının alınlığında kabartma olarak '1889' tarihi yazılıdır. Bu binanın güneyinde yer alan ikinci ev ise, bahçesinde servi ağacı bulunan Rum Bakkal İstavri Kahyaoğlu adlı iki kardeşe aittir. Bu iki bina, daha sonraları kiralanarak okul olarak düzenlenmiştir. Antalya Lisesi'nin kuruluşu ile ilgili bilgilerimiz, 1898 (1314) yılına kadar uzanır. Bu demektir ki, Rum İstavri Kardeşler ile Pandeloğlu Dimitri Ağa bu iki binada, dokuz yıl kadar oturmuşlardır. Eldeki bilgilere göre burada ilk kez 1898 yılında 'Beş Sınıflı İdadi' adı altında bir ortaokul açılmış; ancak o yıl ilk dört sınıfı oluşturulabilmişti. Ertesi yıl, yani 1899 (1315) da beşinci bir sınıf da açılarak, tam beş sınıflı 'Liva İdadisi Okulu' olmuştu. Bu şekilde 1903 (1319) yılına kadar eğitim veren okula, bir sınıf daha eklenince '6 Yıllık İdadi' adını almıştır. Fakat ertesi yıl 1904 (1320)'te gelen tepkiler üzerine altıncı sınıf kaldırılarak, yine eskiden olduğu gibi 'Beş Yıllık Liva İdadi'si şekline dönülmüş ve bu durum 1917 (1333) yılı başına kadar devam etmiştir. 1914-1915 (1330-1331) yıllarında ilave edilen 'Umumi' ve 'Ticari' hazırlık sınıfları ile ve yine bunlara ilave edilen 6 sınıflık 'İptidai Kısım' sonunda okul, '9 Sınıflı Liva İdadi' şekline dönüşmüştür. Ancak ne var ki, bu durum ancak bir yıl sürebilmiş, 1915-1916 (1331-1332) öğretim yılında 'İptidai Kısmı' kaldırılmıştır. 'Umumi ve Ticari Bölümleri'nin ikinci sınıfları açılmakla yine beş yıllık 'Liva İdadisi' şeklini almıştır.
İDADİ'DEN LİSEYE
1916-1917 (1332-1333)'de beş sınıflı 'İdadi' kaldırılarak bir devreli 9 yıllık 'Sultani' haline getirilmiştir. Yaz-boz tahtasına dönen okul eğitimi, bununla da yetinilmeyerek, ertesi yıl 1917-1918 (13 Mart 1334)'de ikinci devrenin birinci sınıfı da açılarak 10 sınıflı 'Sultani'ye dönüştürülmüştür. Ancak bu durum 1918-1919 (1334-1335) ders yılı sonuna kadar devam edebilmiş; 1919-1920 (1335 -1336) ders yılı başında ilave edilmiş bulunan onuncu sınıf kaldırılarak yine bir devreli dokuz yıllık 'Sultani' şeklinde 1921-1922 (1337-1338) ders yılı sonuna kadar devam etmiştir. 1923 (1339) eğitim yılı başında, Cumhuriyetin kurulmasıyla adı 9 yıllık (bir devreli), 'Lise' adını almış ve 1924 (1340) yılına kadar bu böyle devam etmiştir. 1925 (1341) öğretim yılı başında bu 3 sınıfa bir de pedagoji sınıfları ilave edilip, okula kız öğrenciler de kabul edilmeye başlanınca, bizim 'Emektar' değişim çilesi bir türlü bitmeyen Antalya Lisesi, 1923-1924 öğretim yılında Sultani'den tek devreli liseye dönüştürülmüştür. Antalya Lisesi, bu görevine ek olarak 1926-1927 eğitim ve öğretim yılı başında ülkedeki öğretmen açığını kapatmak için alınan kararlar gereği; lise mezunlarından da öğretmen yetiştirmek amacıyla pilot okul olarak seçildi. Bu nedenle ortaokul kısmına üç pedagoji sınıfı daha eklendi ve okula da ilk kez kız öğrenciler kabul edilmeye başlandığında, adı da 'Pedagoji sınıflarını havi muhtelif orta mektep' olmuştur. Bu durum İkincikanun (Ocak) 1932 tarihine kadar devam etmiş ve bu tarihten itibaren pedagoji sınıflarından yalnız ikinci sınıf bırakılarak okul, 'lise' adını alarak lisenin ilk sınıfı açılmıştır.
PANSİYON BİNASI DA DERSLİĞE DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞTÜ
Rum binalarından kuzeyde olanında 1954-55 öğretim yılında açılan üç sınıflı Akşam Ticaret Lisesi, on yıl kadar burada öğretimini sürdürmüştür. 1958 yılında Lise binaları yeterli olmayınca, lisenin ortaokul kısmı, Merkez Ortaokulu olarak, İnönü İlkokulu'na taşınmış; Ortaokul bölümü kaldırılmıştır. Her yıl artan öğrenci sayısı nedeniyle 1976 yılında Lise Pansiyonu olarak inşa edilen yeni bina 24 derslik olarak kullanıma açılmıştır. 1986 yılında derslikler genişletilmiş; 1991 yılında okul bahçesindeki barakalar yıktırılıp yerine derslik, spor salonu, öğretmen odası ve kantin bulunan yeni bir bina yaptırılarak aynı yıl hizmete sokulmuştur. Zaman zaman binalarda yapılan değişikliklerle A Blok'ta üç fen laboratuarı, iki bilgisayar laboratuarı, dört derslik, idari odalar meydana getirilmiştir. 29 Ekim 1992 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı'nın emirleri gereği en eski okul olan Antalya Lisesi'nde Cumhuriyet Müzesi kurulmuştur.
DAMGA VURAN EDEBİYATÇILAR
1933-1934 ders yılı başında pedagojinin ikinci sınıfı da kaldırılarak lisenin ikinci sınıfı açılmıştır. 1934- 1935 ders yılı başında, lisenin fen ve edebiyat şubeleri açılarak okul '11 yıllık tam lise' haline getirilmiştir. Ne var ki; 1935-1936 ders yılı başında öğretmen kadrosunun yeterli gelmemesi nedeniyle, Fen Şubesi açılamamış; son sınıf yalnız edebiyat kolu ile sınırlı kalmıştır. Bir yıl sonra, yani 1936-1937 ders yılı başında yeniden bir 'fen kolu' ilave edilerek nihayet okul, tam bir lise halini almıştır. Öğrenci sayısının hızla artması üzerine, 1936 yılında, çevresindeki bazı alanlar kamulaştırılarak Antalya Lisesi'ne büyük bir alan kazandırıldığı gibi, bu alan içine 1938'de tamamlanan yeni bir lise binası ile 1940'lı yıllarda fakir öğrenciler için bir de Lise Pansiyonu yaptırılmıştır. Bugün, restore edilmekte olan lise binalarının yanından geçerken, ünlü edebiyat adamımız Ahmet Hamdi Tanpınar'ın 1916- 1920 yılları arasında Antalya Lisesi'nde okuduğunu, yine ünlü şairimiz Cahit Külebi'nin de 1942-1945 yıllarında Antalya Lisesi'nde edebiyat öğretmeni olarak görev yaptığını da hatıra getirelim.