Tam sayılarda çarpma ve bölme nedir?
Doğal sayılar (0, 1, 2, 3, …) ile bunların negatif değerlerinden (…, -3, -2, -1) oluşan sayı kümesi. Kesirsiz ve ondalıksız sayıların tamamı tam sayılardır. "-0" sayısı "+0" sayısına eşit olduğundan ayrı bir tam sayı değildir. Matematikte tam sayılar kümesi Z şeklinde gösterilir. Z harfi Almanca zahlen (sayılar) sözcüğünden gelir.
TAM SAYILARDA ÇARPMA İŞLEMİ
(+2).(+5)=(+10) ; (+2).(-5)=(+10)
Aynı işaretli iki sayının çarpımı
(+2).(-5)=(-10) ; (-2):(+5)=(-10)
Ters işaretli iki tam sayıyı çarpmak için sayıların mutlak değerleri çarpılır ve çarpımın önüne (-) işareti yazılır.
Özetlersek, aynı işaretli tam sayıların çarpımı pozitif, ters işaretli sayıların çarpımı negatif bir tam sayıdır.
TAM SAYILARDA ÇARPMA İŞLEMİNDE 1'İN ETKİSİ
Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.
a)(+1).(+7)=(+7).(+1)=(+7)'dır.
b)(+1).( -9)=(-9).(+1)=(-9) 'dur.
c)(+1).0=0.(+1)=0'dır
Herhangi bir sayının (+1) tam sayısı ile çarpımı o tam sayının kendisidir.
+1 sayısı tam sayılar kümesinde etkisiz elemandır.
TAM SAYILAR KÜMESİNDE 0'IN ETKİSİ
Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.
a)0.(+5)=(+5).0=0'dır
b)0.(-4)=(-4).0=0 dır.
Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi, herhangi bir tam sayının 0 (sıfır) ile çarpımı 0'dır.
Tam sayılar kümesinde 0 çarpma işlemine göre yutan elemandır.
üç veya daha fazla sayının çarpımını bulmak
1) (+3).(-4).(+5)= işleminin yapılışını inceleyiniz.
(+3).(-4).(+5)=[(+3).(-4)].(+5)
=(-12).(+5)
= (-60)
Aynı işlemi bir de aşağıda olduğu gibi yapalım.
(+3).(-4).(+5)=(+3).[(-4).(+5)]
=(+3).(-20)
=(-60)
2) (+2).(-3).(+5).(-5)= işleminin yapılışını inceleyiniz.
(+2).(-3).(+5).(-5)=[(+2).(-3)].[(+5).(-5)]
=(-6).(-25)
= -150
Aynı işlemi birde aşağıda olduğu gibi değişik gruplandırma ile yapalım
(+2).(-3).(+5).(-5)=[(+2).(+5)].[(-3).(-5)]
=(+10).(-15)
=(-150)
Üç veya daha fazla tam sayıyı değişik gruplandırmadır yaparak çarparsak, çarpım değişmez.
ALIŞTIRMALAR
1)Aşağıdaki çarpma işlemlerini yapınız.
a)(+2).(+2).(+2)=[(+2).(+2)].(+2)
=(+4).(+2)
=(+6)
b)(-3).(-3).(-3).(-3)=[(-3).(-3)].[(-3).(-3)]
=(-6).(-6)
=36
c) (+5).(+5)=25
d)(+40).(+40).(+40)=[(+40).(+40)].(+40)
=(+160).(+40)
=(+6400)
e) (-2).(+19)=(-38) f) (+25).(+12)=(+300)
g)(+3).(-6).(-4).(-5)=[(+3).(-6)].[(-4).(-5)]
=(-18).(+20)
=(-360)
h) (+6).(+6).(-5).(-1)=[ (+6).(+6)].[(-5).(-1)]
=(+36).(+5)
=(+180)
2)Aşağıda çarpma işlemini yapınız.
a)(+7).(+3)=(+21)
b)(-4).(-9)=(+36)
c)(-5).(+10)=(-50)
d)(+12).(-6)=(-72)
e)(-7).(-5)=(+35)
f)(-13).(-1)=(+13)
3)Aşağıda çarpma işlemlerini yapınız.
a)(+3).(-7).(-5)=(+3).[(-7).(-5)]
=(+3).(+35)
=(+105)
b)(-8).(+7).(-2