Aksaray'da meydana gelen, otizmli çocukların eğitim gördükleri okulda, bir grup veli tarafından yuhalanması haberi Türkiye'nin gündemine oturdu. Bu hareket ne vicdana ne de mantığa sığıyor.
Oysa biz 21 Eylül tarihinde yayınlanan haberimizde ebeveynleri uyarmış ve çocuğunuzun sınıfında özel gereksinimli bir öğrencinin olmasının çocukları için bir kazanım olduğunun altını çizmiştik.
Meydana gelen bu olay gösteriyor ki, hepimizin bu yazıyı tekrar okuması gerekiyor. 'Eyvah, çocuğumun sınıfında bir otizmli var' değil 'İyi ki çocuğum otizmli bir bireyle aynı sınıfı/okulu paylaşıyor' demeliyiz.
Ebeveynler çocuklarının sınıfında özel gereksinimli çocukları gördüklerinde endişelenmeye başlıyor. Oysa bu kaynaştırma programı hem normal gelişen çocuk hem de özel gereksinimli çocuk için çok faydalı. Hoşgörü, yardımlaşma, model olma ve ahlaki anlayışı geliştirdiği gibi çocuklara lider olma ve sorumluluk duygusu da kazandırır
Eyvah, çocuğumun sınıfında bir otizmli var! Bir ebeveynin bu cümleyi kurması ne kadar can yakıcı değil mi? Okullar açıldığından beri buna benzeyen pek çok cümleyi anne-babalardan duyuyorum. Çünkü hiçbirimiz özel eğitim gerektiren çocuklarla aynı sınıflarda büyümedik. Onlarla bir arada olmanın nasıl bir şey olduğunu bilmiyoruz. Oysa aynı marketten alışveriş yapıyoruz. Siz otizm ya da hiperaktivite bozukluğu yaşayanlar için ayrı marketlerin olduğunu duydunuz mu? O halde neden çocuklarımızla aynı sınıfta olmasınlar?
Korku ve endişelerimizi bir kenara bırakıp çocuklarımızın bir arada yaşama kültürü yakalayabilmeleri için onlara yardımcı olmalıyız. Çünkü eğitim bütün çocukların hakkı. Bu konuda hem öğretmenler hem veliler hem de eğitim kurumlarının yöneticilerinin ortak bir dil yakalaması gerekiyor. Geleceğimiz için bu şart!
Üstelik 1983 yılından beri ülkemizde "Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu" ile kaynaştırma programı uygulanıyor. Ancak aradan geçen 36 yıla rağmen hâlâ bu çocuklar okullarda kabul görmüyor. O halde gelin çoğumuzun haberdar bile olmadığı bu kaynaştırma programının içeriğini Özel Eğitim ve Konuşma Bozukluğu Uzmanı Sevda Karaca Al'dan öğrenelim.
- Kaynaştırma eğitimi nedir ve bu eğitimin amacı nedir?
- Özel eğitim gerektiren bireylerin eğitim ve öğretimlerini bütün kademelerde normal gelişim gösteren akranları ile birlikte gereksinimleri desteklenerek sürdürmesidir. Ülkemizde, kaynaştırma 1983'te yürürlüğe giren "Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu" ile uygulanmaya başladı. Amaç, çocuğun ilgi ve yeteneklerini en iyi şekilde kullanmasını sağlamak ve akranları ile birlikte öğrenme, birlikte olma, etkileşim kurmak, sınıfa ait olma, sınıfta kabul görme ve sosyal kabullerini artırmak.
- Peki, bu eğitim nasıl uygulanıyor?
- Üç farklı uygulama şekli var. Tam Zamanlı Kaynaştırma: Öğrencinin kaydı normal sınıfta ve öğrenci tam gün boyunca sınıfta akranlarıyla eğitim alır. Yarı Zamanlı Kaynaştırma: Öğrencinin kaydı özel eğitim sınıfında ve özel eğitim sınıfı öğrencisi başarılı olabileceği derslerde kaynaştırma sınıfında eğitim alır. Tersine Kaynaştırma: Yetersizlikleri olmayan bireyler isterlerse, özellikle okul öncesi eğitimde, yakında kaynaştırma uygulaması yapan bir özel eğitim okuluna açılacak kayıt yaptırabilirler. Bu da tersine kaynaştırmadır.
- Hangi durumdaki çocuklar normal okullara da kayıt yaptırabilirler?
- Görme, işitme, ortopedik engelliler, dil ve konuşma güçlüğü yaşayanlar, disleksi gibi öğrenme güçlüğü olan, uyum güçlüğü olan çocuklar, Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocuklar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar kaynaştırma eğitimi alabilir.
- Kaynaştırma eğitiminin özel gereksinimli bireye faydası nedir?
- Özel gereksinimli bireylere kapasite ve öğrenme hızına göre eğitim verilir. Böylece kendine güven, takdir edilme, işe yarama, cesaret, sorumluluk gibi sosyal değerlerinde daha çok gelişim gösteriyorlar. Özelliklerine uygun ortamdan dolayı uyum ve başarısında artış görülür. Akranlarıyla birlikte çalışmaları daha büyük başarılar için kendilerinde istek ve cesaret uyandırır. Bu öğrenciler normal gelişim gösteren öğrencilerden olumlu davranışları model alarak öğrenir. İleri yaşlarda topluma uyumlarını kolaylaştırıyor.
SORUMLULUK DUYGUSU ARTAR
- Peki, böyle bir sınıfta olmanın normal gelişim gösteren çocuğa faydaları nedir?
- Normal gelişim gösteren çocukların, özel gereksinimli bireyleri kabulü, hoşgörü, yardımlaşma, demokrasi ve ahlaki anlayışları gelişir. Bireysel farklılıkları doğal karşılar ve saygı gösterirler. Kendi yetersizliklerini görür, kabul eder. Özel gereksinimli bireylerle birlikte yaşamayı öğrenir. Liderlik, uygun davranışlar için model olma ve sorumluluk duygusu geliştirler. Ayrıca mezun olduktan sonra hayatlarında özel gereksinimli bireylerle karşılaştıklarında özelliklerini bilerek uygun ilişkiler geliştirirler.
EN ÖNEMLİ GÖREV ÖĞRETMENİN
- Şu an kaynaştırma eğitimi uygulanabiliyor mu?
- Başarılı bir kaynaştırmanın/ bütünleştirmenin en önemli ayağı öğretmendir. Öğretmenin bu konudaki bilgi ve becerileri artıkça, kaynaştırmaya ilişkin olumsuz tutum ve düşünceleri azaltmaktadır. Düzenlenen hizmet içi eğitimlerle kaynaştırma eğitimindeki sorunları azaltmak hedefleniyor. Kaynaştırma eğitiminin çok iyi uygulandığı örnek okullar var.
- Kaynaştırma eğitimi sadece devlet okullarında mı uygulanıyor?
- Hayır, özel okullarda da kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi uygulanıyor.
- Bu eğitim hangi yaşta başlıyor?
- Okul öncesi dönemde başlıyor. Bu dönemde başlatılması büyük bir avantaj, çünkü ileri yaşlarda topluma uyumlarını kolaylaştırıyor.
- Normal gelişim gösteren çocukların aileleri kaynaştırma kararı olan öğrenciyi sınıftan gönderebilir mi?
- Hayır, gönderemez. Eğitimleri yasal bir haktır ve başkaları tarafından engellenemez. Normal gelişim gösteren çocukların ailelerinin özel gereksinimli bireyler ile ilgili eğitim almaları, olumlu tutum sergilemelerini sağlar.
- Okullar "Sizin çocuğunuz bu okula uygun değil, gidin" deme hakkına sahip mi?
- Okulların böyle bir yetkisi bulunmuyor. Ancak 70 iş günü içerisinde öğrenciyi takip ederek varsa problemli davranışları ile ilgili çalışmalar yapar. Bu 70 iş günü sonunda yapılan çalışmalara rağmen uygun olmadığı düşünülüyorsa yeniden yerleştirme kararı alınması için Rehberlik Araştırma Merkezine yönlendirilir.
ÇOCUK ETİKETLENMEZ, KORUNUR
- Kaynaştırma kararı çocuğu etiketler mi?
- Aslında hayır. Kaynaştırma kararıyla çocuk koruma ve destek altına alınmış oluyor. Kaynaştırma eğitiminde çocukların özelliklerinin ya da problemlerinin onlara zarar vermesini önleyici çözümler üretmek amaçlanıyor. Negatif ya da etiketlenme gibi görünebilse bile amaçlanan çocuğun temel eğitim ve sosyal var olma haklarının korunması ile gelişimini destekleyerek sosyal kabulünü artırmaktır.
