Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2021-2022 adli yıl ile Yargıtay yeni binası açılış töreninde yaptığı konuşmada, yeni Anayasa çalışmaları ile ilgili önemli mesajlar verdi ve önümüzdeki yılın ilk aylarında kendi hazırlıklarını milletin takdirine sunmakta kararlı olduklarını söyledi. Ayrıca, yeni yargı paketi için de kolları sıvadıklarını söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, en kısa sürede yeni paketin Meclis gündemine getirileceğini kaydetti. Adalet Bakanlığı tarafından Yargı Reformu Stratejisi ve İnsan Hakları Eylem Planı hazırlanmış ve bu doğrultuda önemli adımlar atılmıştı. Bu kapsamda, Yargı Reformu Stratejisinde 9 amaç, 63 hedef ve 256 faaliyet, İnsan Hakları Eylem Planında ise 9 amaç, 50 hedef ve 393 faaliyet belirlenmişti.
256 FAALİYETİN 133'Ü HAYATA GEÇİRİLDİ
Her iki politika belgesinin de uygulanmasına ilişkin çalışmalar ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla sürdürülürken, Yargı Reformu Stratejisin de yer alan 256 faaliyetin 133'ü hayata geçirildi, belgenin uygulanma oranı yüzde 50'yi geçti.
MECLİS GÜNDEMİNE GELMESİ BEKLENEN BAŞLIKLAR
Yeni yasama döneminde de yapılacak önemli düzenlemeler ve değişiklikler ile yargıda sürdürülebilir başarının devamının sağlanması planlanıyor. Yeni yasama döneminde gündeme gelmesi beklenen başlıklar arasında, kişisel verilerin korunması kanununun Avrupa Birliği müktesebatı çerçevesinde gözden geçirilerek uyumlaştırma çalışmalarının tamamlanması, makul sürede yargılanma hakkının ihlali konusundaki başvuruları incelemek ve tazmin etmek üzere etkili bir mekanizmanın oluşturulması, belirli bir mesleki kıdeme sahip hakim ve savcılar için coğrafi teminat getirilmesi, belirli görevlere atanabilmek için asgari mesleki kıdem şartlarının yeniden belirlenmesi, Hakimler ve Savcılar Kanunu'nda yer alan disiplin cezalarının daha objektif ölçütlerle yeniden belirlenmesi, hakim ve savcıların disiplin süreçlerindeki haklarının genişletilmesi, hakim ve savcı yardımcılığı müessesesinin hayata geçirilmesi, bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinde uygulanacak hedef sürelerin belirlenmesi, hakimlerin ceza ve hukuk hakimi olarak ayrışmaları ve bu yönde ihtisaslaşmalarının sağlanması, ihtisas gerektiren alanlarda özel mahkemelerin kurulması, duruşma kayıt uygulamasının değiştirilmesi, Adli Tıp Kurumu'nda hedef süre uygulamasının hayata geçirilmesi yer alıyor.
HUKUK ENSTİTÜSÜ KURULACAK
Ayrıca, bünyesinde ceza hukuku, infaz hukuku, özel hukuk, idare hukuku ve mukayeseli hukuk gibi bölümlerin yer alacağı bir enstitünün kurulması planlanırken, avukatlık stajının süresi ve verimliliği hususlarında da çalışmalar yapılacağı, avukat stajyerlerinin staj süresince sigortalı olarak çalışabilmelerine ilişkin düzenlemeler yapılması bekleniyor. Diğer yandan, adli ve idari yargıda görevsizlik ve yetkisizlik kararlarından dolayı yargılamaların uzamasının önüne geçecek bir model oluşturulacak. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesi ile bu kararlara karşı kanun yolu, adil yargılanma hakkı çerçevesinde gözden geçirilecek. İdari yaptırım kararlarına karşı itirazlar yönünden sulh ceza hâkimliklerinin ihtisaslaşması sağlanacak ve kararlara karşı etkili bir kanun yolu getirilecek.
BUGÜNE KADAR 4 YARGI PAKETİ KANUNLAŞTI
Yargı Reformu Stratejisi kapsamında şimdiye kadar kanunlaşan 3 yargı paketi oldu. Yargı Reformu Stratejisi ve İnsan Hakları Eylem Planı kapsamında hazırlanan 4'üncü yargı paketi ise geçtiğimiz günlerde kanunlaştı. Bu paketler birçok alanda köklü değişiklikleri de beraberinde getirdi.
LEKELENMEME HAKKI HUKUKUN PARÇASI HALİNE GETİRİLDİ
2017 yılında bireylerin lekelenmeme hakkının korunması ve mesnetsiz ihbar ve şikâyetler nedeniyle soruşturmaya maruz bırakılmaması için yasal düzenleme yapıldı. Vatandaşlar hakkındaki ihbar ve şikâyetin soyut ve genel nitelikte olması durumunda soruşturma yapılmaması sağlanırken, bu düzenlemeyi daha da geliştirecek çözümler üzerinde çalışıldığı öğrenildi.
HSK TARAFINDAN YENİ UYGULAMALAR HAYATA GEÇİRİLDİ
Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulu'nun 4 Aralık 2019 tarihli kararı ile hâkim ve Cumhuriyet savcılarının kararlarının, AYM ve AİHM kararlarına uygunluğunun meslekte yükselme süreçleri ve denetimlerinde gözetilecek bir ölçüt olması sağlandı.
YARGIDA REFORM YAPILDI
Bugüne kadar yapılan yargı reformlarında, İfade hürriyetiyle ilgili suçların tamamına, eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz kuralı getirildi. Eleştiri ve haber verme sınırlarında kalındığında terörün propagandası suçunun oluşmayacağı yönünde mevzuata hüküm eklendi. İfade özgürlüğünü ilgilendiren mahkeme kararlarının istinaf mahkemelerinden sonra bir kez de Yargıtay tarafından incelenmesi sağlandı. İkinci Yargı Paketinde ise infaz sisteminin etkinliği ve insancıllığı geliştirilirken, denetimli serbestlik uygulamasına ilişkin geçici düzenlemeler yapıldı ve toplumda infial uyandıran bazı suçlar hariç olmak üzere, 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlarda, 1 yıllık denetimli serbestlik süresi 3 yıla çıkarıldı. Üçüncü Yargı Paketiyle de makul sürede yargılama hakkını koruyacak düzenlemeler yapıldı. Görevsizlik veya yetkisizlik kararının, verildiği anda kesin olması halinde taraflara tebliğ edilmesi sağlanmış ve bu suretle hak arama hürriyetinin güvencesi artırıldı. Delil avansının, dava açılırken mahkeme veznesine peşin olarak yatırılması zorunluluğu kaldırılarak bu suretle vatandaşların mali yükü azaltıldı. Tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklarda, dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı haline getirildi.
Son olarak kanunlaşan 4'üncü Yargı Paketi ile mağduru önceleyen, hak arama yollarını güçlendiren adımlar atıldı. Kadına karşı şiddete sıfır tolerans ilkesi gereğince bu suçların boşanılan eşe karşı işlemesini de suçun nitelikli hali arasında düzenlendi. Hak ve özgürlüklerin geliştirilmesi kapsamında katalog suçların işlendiği hususunda tutuklama nedeninin var sayılabilmesi için somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı şart koşuldu. Tutuklamaya ilişkin kararlarda; adlî kontrol uygulamasının yetersiz kalacağının açıkça gösterilmesine yönelik bir düzenleme getirildi. Sulh ceza hâkimliğinin tutuklama ve adli kontrole ilişkin kararına karşı yapılan itirazların asliye ceza mahkemeleri tarafından incelenmesi sağlandı. Mesai saatleri dışında yakalanan kişilerin belirlenen tarihte yargı mercii önünde hazır bulunmayı taahhüt etmesi durumunda serbest bırakılması imkânı getirildi. İş uyuşmazlıklarında arabuluculuk yolu da zorunlu oldu. 1 Ocak 2018'de yürürlüğe giren uygulama ile 2021 yılı Temmuz ayına kadar arabulucuya giden dosyaların yüzde 60'ında başarı sağlandı.
BÖLGE ADLİYE VE İDARE MAHKEMELERİ GÜÇLENDİRİLDİ
2016 yılında 7 yerde faaliyete geçirilen bölge adliye mahkemesi sayısı 2017 yılında 9'a, 2018 yılında 11'e, 2019 yılında 15'e çıkartıldı. 7 yerde faaliyet gösteren Bölge İdare Mahkemesi sayısı ise 9'a çıkartıldı. 2019 yılı Nisan ayı itibari ile 7 pilot adliyede faaliyete geçirilen Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri'nin sayısı 115'e çıkartıldı. Adli süreçlerde kadınlar ve çocukların örselenmeden ifade ve beyanlarının alınması için 92 adliyede özel Adli Görüşme Odaları kuruldu. Her adliyede kadına yönelik şiddet vakaları hakkında tedbir uygulanmasına karar veren alanında uzmanlaşmış hâkimler belirlendi.
