Çalışanlar ile işverenler arasında yasaların düzenlediği kurallarla birlikte bir iyi niyet de söz konusu olmalı. İşçi işverene karşı görevlerini tam olarak yerine getirirken, işverenin de çalışanının hakkını gözetmesi gerekiyor. Ancak bu ilişki sırasında kötü niyet ortaya çıkarsa, yasalarımız bunun için de tazminat öngörüyor.
3 FARKLI TAZMİNAT VAR
Yasalarımıza, çalışanın işten ayrıldıktan sonra mağdur olmaması için 3 ayrı tazminat sistemi konulmuş durumda:
- İhbar tazminatı,
- Kıdem tazminatı,
- Geri dönüş tazminatı (veya kötü niyet tazminatı).
8 HAFTALIK İHBAR
Kıdem tazminatı kişinin çalıştığı yıl ile brüt maaşının çarpılması ile hesaplanıyor. İşten kendi istek ve kusuru dışında çıkartılan (Bazı istisnalar ile istifa halinde de ödeniyor) çalışana en az 1 yıllık kıdem olması şartıyla tazminat ödeniyor. Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilebiliyor. İhbar tazminatı ise çalışılan yıla göre belirleniyor ve 2 haftadan 8 haftaya kadar çıkıyor. Çalışana işten çıkarılacağı önceden bildirilmez ise kıdemine göre bu para ödeniyor. Çalışan da bildirimde bulunmadan ayrılırsa, ihbar tazminatını işverene ödüyor.
30 KİŞİDEN AZ İSE...
Geri dönüş tazminatında ise 30 kişiden fazla kişinin olduğu işyerinde çalışanlar, 1 ay içinde dava açtıklarında 8 brüt maaşa kadar tazminat alabiliyor. Bu tazminata arabulucu ya da mahkeme karar veriyor. 30 kişiden az personeli olan şirketlerin çalışanlarının ise farklı bir güvencesi bulunuyor. Bu çalışanlar işe geri dönüş davası açamıyor ancak 'kötü niyet tazminatı' ile alacakları parayı 3'e katlayabiliyor.
HAKKINI KAÇIRIYOR
Kötü niyet tazminatı, fesih hakkını kullanırken işverenin yaptığı hatalarla ortaya çıkıyor. Birçok çalışan bundan habersiz olduğu için de bu tazminatı kaçırıyor. Oysa dediğimiz gibi ihbar tazminatının 3 katı ödeniyor ve ciddi bir tutar oluşturuyor. Burada çalışanın işten çıkartılırken haksızlığa uğraması söz konusu. Örneğin bir işçi sadece evlendiği için ya da hamile kaldığı için işten atılmışsa, devreye kötü niyet tazminatı giriyor. Yine ırk, cinsiyet ayrımı, sendika üyeliği, hakkını arama gibi konularda da kötü niyet tazminatına hükmediliyor. Ayrımcılık yapıldığında yine bu kez ayrımcılık tazminatı da devreye girebiliyor. Çünkü işverenin eşit davranma yükümlülüğü bulunuyor.
GERÇEK MAAŞ ŞİKAYETİ
Bir işveren işçinin gerçek maaşını bordroya yansıtmıyor ve prim, vergi kaçırıyorsa, çalışan da bunu Çalışma Bakanlığı'nın ALO 170 hattına bildirmişse bu sebeple çıkartıldığında kötü niyet tazminatı yine devreye giriyor. Kötü niyet tazminatına yine arabulucu ya da mahkeme karar veriyor.
