Soru: Memurum, oğlum yurt dışında tedavi görüyor. yurt dışından alınan rapora istinaden refakat izni verilebilir mi?
Cevap: 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 105 inci maddesinin son fıkrasında? "Ayrıca, memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hâllerinde, bu hâllerin? sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır." hükmü, 29/10/2011 tarihli ve 28099 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in "Refakat iznine ilişkin esaslar" başlıklı 10 uncu maddesinde ise, "1) Memurlara 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca izin verilebilmesi için memurun?
a) Bakmakla yükümlü olduğu ana, baba, eş ve çocuklarından birinin,
b) Bakmakla yükümlü olmamakla birlikte refakat edilmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocuklarıyla kardeşlerinden birinin, ağır bir kaza geçirdiğinin veya tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi zorunludur.
(2) Birinci fıkra çerçevesinde düzenlenecek ve refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda? refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler yer alır. Gerekli görülmesi hâlinde üç aylık süre aynı koşullarda bir katına kadar uzatılır.
(3) Aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memur refakat izni kullanamaz.
(4) Aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresi altı ayı geçemez.
(5) İzin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması hâlinde memur iznin bitmesini beklemeksizin göreve başlar. Bu durumda veya izin süresinin bitiminde, göreve başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümlerine göre işlem yapılır
(6) Refakat izni kullanılırken memurun aylık ve özlük haklan korunur." hükmü yer almaktadır.
Anılan Yönetmelikte refakat iznine esas teşkil edecek raporun yurt dışından alınması halinde nasıl bir işlem yapılacağı, raporun alındığı ülkenin mahalli mevzuatına göre sağlık kurulu raporunun düzenlenmemesi halinde tek hekim raporuna istinaden refakat izni verilip verilmeyeceği hususunda herhangi bir hükme yer verilmemiştir.
Öte yandan, mezkur Yönetmeliğin "Hastalık raporu ve izin süreleri" başlıklı 6 ncı maddesinin (8) nolu bendinde; "Yurt dışında tek hekim veya sağlık kurulları, ilgili ülkenin mahallî mevzuatında tespit edilmiş süreler dâhilinde hastalık raporu düzenleyebilirler. Ancak bu şekilde alınan raporlara dayalı olarak birinci fıkradaki süreler dâhilinde hastalık izni verilebilmesi için raporun ve raporda belirtilen sürelerin o ülke mevzuatına uygunluğunun dış temsilciliklerce onaylanması zorunludur." hükmü yer almaktadır. Hastalık raporlarına ilişkin söz konusu hükmün, memura refakat sebebiyle izin verilmesinde de uygulanmasının mümkün bulunduğu değerlendirilmektedir.
Bu itibarla,
- Refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda? refakati gerektiren tıbbî sebeplerin, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlikenin bulunduğunun, sürekli ve yakın bakım gerektiğinin, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresinin ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel niteliklerin yer alması gerekmekte olup, refakat iznine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunun bahsi geçen hususlardan herhangi birini içermemesi halinde Devlet memuruna refakat izni verilemeyeceği,
- Refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek raporun yurt dışından alınması ve raporun alındığı ülkenin mahalli mevzuatına göre sağlık kurulu raporunun düzenlenmesinin mümkün olması durumunda refakate ilişkin olarak sağlık kurulu raporu alınması gerektiği, raporun alındığı ülkenin mahalli mevzuatında sağlık kurulu raporunun düzenlenmemesi halinde ise tek hekim raporunun alınabileceği, ancak her iki durumda da söz konusu raporlarda yukarıda yer verilen raporda bulunması gereken hususların yer almasının zorunlu olduğu, bu hususlardan herhangi birini içermeyen rapora istinaden refakat izni verilemeyeceği,
- Yurt dışından alınan ve refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek tek hekim veya sağlık kurulu raporlarının o ülke mevzuatına uygun olduğu ile ilgili ülke mevzuatında hastalık durumunda sağlık kurulu raporu tanzim edilip edilmediği hususlarında dış temsilciliğin onayının alınması gerektiği,bu onayın olmaması halinde ilgiliye refakat izni verilemeyeceği değerlendirilmektedir.