Soru: Devlet memurlarının fotoğrafçılık ve bestekarlık yaparak gelir etmesi mümkün mü? Devlet memuru olarak görev yapanların, fotoğrafçılık, bestekarlık, şairlik, yazarlık, makale yazarlığı ve mütercimlik faaliyetlerinde bulunarak gelir elde etmesi mümkün mü? 5846 sayılı Kanun çerçevesinde telif sözleşmesi imzalaması mümkün mü?
Bu sorunun cevabı yasalar çerçevesinde şöyle oluyor.
MEVZUAT
Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı" başlıklı 28 inci maddesinde; " Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).
Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler" hükmü yer almaktadır.
Öte yandan? 05/12/2012 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun "Amaç"başlıklı 1 inci maddesinde? "Bu Kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyotelevizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir. " hükmü yer almakta olup, aynı maddenin Tanımlar başlıklı 1/(B) bendinde; "sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim, edebiyat, musiki, güzel sanatlar, veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsulleri eser olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca mezkur Kanunun" Hakların Kullanılması" başlıklı 18 inci maddesinde de "Mali hakları kullanma yetkisi münhasıran eser sahibine aittir. Aralarındaki özel sözleşmeden veya işinmahiyetinden aksi anlaşılmadıkça? memur, hizmetli ve işçilerin işlerini görürken meydana getirdikleri eserler üzerindeki haklar bunları çalıştıran veya tayin edenlerce kullanılır. Tüzel kişilerin uzuvları hakkında da bu kural uygulanır.
Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir." hükmüne yer verilmiştir.
SONUÇ
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, 657 sayılı Kanuna tabi personelin fotoğrafçılık, bestekarlık, şairlik, yazarlık, makale yazarlığı ve mütercimlik faaliyetlerinde bulunmasının, mezkur Kanunun 28 inci maddesinde belirtilen davranış biçimlerine uyulması, söz konusu faaliyetin mesai saatleri dışında icra edilmesi, bu faaliyetin 5846 sayılı Kanun kapsamında elde edilen mali haklar haricinde herhangi bir ticari kazanç sağlanmaması, herhangi bir akit ile işverene bağlanılmaması, sosyal güvenlik kuruluşlarından biriyle ilişkilendirilmemesi kaydıyla 5846 sayılı Kanun çerçevesinde telif sözleşmesi imzalayarak telif geliri elde etmesi mümkün bulunmaktadır.
