Kornea, gözün en önünde yer alan ve görme işlevinde büyük rolü olan saydam tabakadır. Korneanın şeffaf olması gerekir. Eğer bu şeffaflığı yitirirse ne pırıl pırıl güneşi görebiliyor hasta, ne de alabildiğine yeşil ormanları; cıvıl cıvıl oynayan çocukları. İşte gözün bozuk olan korneasının sağlam bir kornea ile değiştirilmesi işlemine "Kornea Nakli" deniliyor. Türkiye'de yılda 2 bin kornea nakli yapılıyor.
Kornea naklindeki yeni teknikler nelerdir? Nasıl yapılır?
Kornea nakli neden yapılır?
Halk arasında "göz nakli" olarak biliniyor kornea nakli. Ama dillere yerleşmiş yanlış bir tanımlama bu. Kornea nakli, şeffaflığını yitirmiş ya da şekli bozulmuş kornea dokusunun çıkarılarak yerine kadavradan alınan sağlıklı kornea dokusunun yerleştirilmesi anlamına geliyor. Kornea gözün en önünde yer alan ve görme işlevinde büyük rolü olan saydam tabaka. Bozuk olan kornea sağlam bir kornea ile değiştiriliyor ve bu işleme "kornea nakli" deniliyor. Türkiye'de yılda yaklaşık 2 bin kornea nakli gerçekleştiriliyor. Acıbadem Kayseri Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Profesör Doktor Abdullah Özkırış, normalde şeffaf ve damarsız olan kornea dokusunun, değişik nedenlerle bulanıklaşabildiğini belirtiyor. Korneanın bulanıklaşması da, gelen ışığın düzgün kırılamamasına ve görmenin azalmasına neden oluyor. Bazı durumlarda bulanık kornea ile beraber şiddetli ağrı da olabiliyor. Acıbadem Kayseri Hastanesi'nde de kornea nakli yapılmaya başlandığını belirten Özkırış ,kornea naklinin görmeyi düzeltmek, ağrıyı azaltmak ya da göz bütünlüğünü korumak için yapıldığını söyledi.
Hangi durumlarda kornea nakli gerekebilir?
- -Göz cerrahisi sonrası korneanın şeffaf kalmasını sağlayan hücreler hasar görürse ve kornea bulanıklaşırsa,
- -Korneanın kubbe şekli bozulursa örneğin konikleşirse,
- -Kalıtsal geçiş gösteren bazı kornea hastalıklarında,
- -Enfeksiyon nedeni ile korneada yara dokusu ve yeni damarlanma olursa (herpes, uçuk virüsü, keratiti sonrası)
- -Kazalar nedeniyle kornea bulanıklaşırsa veya bütünlüğü ağır derecede bozulursa,
- -Kornea nakli sonrası vücut dokuyu reddederse kornea nakli gerekiyor.
Kornea nakli için gerekli kornea (saydam tabaka) nereden alınır?
Kornea nakli için gerekli saydam tabaka, hayatını kaybeden kişilerin gözlerinden sağlanıyor. Ancak her kadavranın korneası bu amaç için uygun olamayabiliyor. Öncelikle ölen kişide herhangi bir göz rahatsızlığı bulunmaması, göz ameliyatı geçirmemiş olması, kornea tabakasının tamamen sağlam ve saydam olması şart. Ayrıca ölen kişide mikrobik hastalıklar, kanser türü hastalıkların bulunmaması ve uzun süre komada kalmamış olması da son derece önem taşıyor.
Kornea nakli ameliyatı nasıl yapılır?
Kornea nakli ameliyatı çoğunlukla lokal anestezi altında yapılıyor. Hasta uyutulmuyor, yalnız gözü ve çevresi uyuşturuluyor. Çocuklarda, lokal anestezi ile duramayacak hastalarda veya cerrah tercihi ile genel anestezi altında yapılabiliyor. Mikroskop altında, yuvarlak özel bir bıçak ile, hastanın bulanık korneasının merkezinden 7,5-8 mm çapında bir pencere çıkarılıyor ve ölüden alınan şeffaf kornea nakli sırasında kataraktı da alınabiliyor. Ameliyat sonrası gözlük ya da kontakt lens kullanmak gerekebiliyor. Tıp alanında ve teknolojideki gelişmelere, yeniliklere paralel ameliyatlarda başarı oranı hızla artıyor.
Kornea nakli olan hastalar nelere dikkat etmelidir?
Kornea nakli olan hastaların özellikle ilk zamanlarda gözlerini kuvvetli ovuşturmaktan kaçınmaları, vurma çarpma gibi travmalardan korunmaları gerekiyor. Ameliyat olmuş, gözünde ağrı, kızarıklık, görme bulanıklığı, ışığa karşı hassasiyet gibi şikayetleri olan hastanın en kısa zamanda ameliyatı gerçekleştirilmiş olan cerrahına ya da en yakın göz doktoruna ulaşması gerekiyor. Kornea reddinin erken tanı ve tedavisi ile takılan kornea hiçbir hasar görmeden iyileştirilebiliyor.
Kornea Reddi Var mıdır?
Her organ naklinde olduğu gibi kornea naklinde de red söz konusu olabiliyor. Kornea damarsız olduğu için bu red oranı %15-%20 civarında bulunuyor.
Red olan bir kornea yerine yeniden nakil yapılabiliyor fakat red oranı böyle hastalarda %50'lere varabiliyor.
Nakil yapılacak kornea dokusu nasıl ve nereden temin edilir? Göz bankası nedir?
Türkiye'de Ankara ve İstanbul'da çalışan göz bankaları mevcut.
Göz bankaları kornea dokusunu ölüden almak, uygun besleyici ortamlarda saklamak, alınan dokunun nakile uygun olup olmadığını belirlemek ve doku nakli yapılacak merkezlere ulaştırmak ile yükümlü bulunuyor.
