Emzirme bir sanattır. Kuralına göre uygulanmadığında hem bebeği, hem anneyi mutsuz eder, telafisi zor sağlık sorunları ile baş başa bırakır. Yeditepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Perihan Çobanoğlu Saf, emzirmeyle ilgili sorularımızı yanıtladı:
Emzirme nasıl başlar?
Her sağlıklı ve vaktinde doğan yenidoğan, aylarca devam edecek olan emme refleksiyle doğar. Hayatını devam ettirebilmesi için olmazsa olmaz bir reflekstir.
Dudak çevresine herhangi bir şey değdiği an aranır, ağzıyla kavrar ve her ne olursa olsun emmeye başlar. Aslında burada amaç, anne memesini bulup kavrayıp anne sütü alabilmektir.
İLK AŞISI
Emzirmeye ne zaman başlanmalıdır?
Doğduğu ilk anda vakit kaybetmeden, hatta mümkünse daha doğum masasından kalkmadan emzirmenin başlaması sağlanmalıdır.
İlk emzirme için gecikme süresi iki saati geçmemelidir. Doğumdan sonra salgılanan anne sütünün ilk kısmı olan sarı görünümlü kolostrum denen süt, bebek için adeta hayati önem taşır. Çünkü aslında kolostrum sadece süt değildir.
Bebeğinizin ilk aşısıdır, tüm hayatını etkileyecek enzimler ve vitaminler içerir, adeta hayat iksiridir. Normal anne sütüne göre daha çok protein ve yağ içerir.
Unutulmamalıdır ki emdikçe süt gelir ve süt geldikçe bebek emer.
Anneler bebeklerini ne kadar sıklıkla emzirmeliler?
Bebeğin doğum sonrasında aktif olduğu ilk iki saat mutlaka emzirmeyle değerlendirilmelidir. Çünkü sonrasında doğum yorgunu bebek uzun bir uykuya dalacaktır ve uyandırmak çok zor olabilir. İlk emzirmeden sonra da ilk bir ay boyunca en seyrek üç saat olmak şartıyla tercihen iki saatte bir ve bebek her istediğinde emzirmek gerekir.
Bu demek değildir ki her ağlaması emzirmeyle sonuçlanmalıdır.
İlk ay bebekler aslında en çok anne teması istedikleri için ağlarlar, çoğu zaman kucağınıza almak onu sakinleştirecektir. Kucağınızdayken arama davranışı gösterirse emzirmelisiniz. Her yarım saatte bir emzirmenin de bazı sorunlara yol açtığı unutulmamalıdır.
Memeler tam dolmamış ya da süt istenilen kaliteye ulaşmamış olabilir ve boş memeyi emmek gaz sorununu artırabilir.
BAZEN BEŞ DAKİKA BİLE YETER
Emme süresi ne kadar olmalıdır?
Emme süresi yenidoğan döneminde en az 15 dakika olmalıdır. Eğer bebek emmeye devam etmek istiyorsa diğer memeye geçilmeli ve en fazla 40 dakikada emme sonlandırılmalıdır.
Daha sonraki aylarda emme gücü artan bebek daha kısa sürede doyabilir; hatta üç ay civarında beş dakika bile ona yetecektir. Bir meme boşaldıktan sonra ikincisine geçmek ve diğer sefere ikinci memeden başlamak ise diğer bir kuraldır. Bebeğin memedeki hem ilk sütü, hem de son sütü alabilmesi önemlidir. Çünkü ikisinin içeriği değişiktir ve bebek için farklı yararlar içerirler.
İLK AY EMZİK KULLANMAYIN
Etkili bir emzirme nasıl olur?
Etkili bir emme işlemi, kesinlikle bebeğin memenin kahverengi kısmını tamamen emmesi ile olur. Bebek ve anne, karın karına olmalı, mümkün olduğunca birbirlerine temas etmelidir. Özellikle erken dönemde emzik ile tanışan bebeklerde sık görülen meme başını emmek, yeterli beslenme sağlamadığı gibi meme başı tahrişini de artırmaktadır.
Bu nedenle ilk ay emziği, zorda kalmadıkça ise biberonu kullanmamak şarttır.
GEBELİK DÖNEMİNDEKİ TAKVİYELERE DEVAM EDİLİR
Anne beslenmesi emzirmede etkili mi?
Altı ay boyunca tıpkı
anne karnında olduğu
gibi çocuğun tek
besin kaynağının
anne sütü olması
nedeniyle annedeki
herhangi bir vitamin/
mineral eksikliği
bebeği de etkiler. O
yüzden bu süreçte anne,
gebelik döneminde kullanılan
tüm besin takviyelerine
devam etmelidir. Altıncı aydan sonra ek
gıdalara geçilir fakat unutulmamalıdır
ki aytı-dokuz ay arası ek gıdalarla sadece
tanışma dönemidir. Bu dönemde
hâlâ temel besleyici anne sütüdür ve
emzirme aynı kurallarla devam etmelidir.
Dokuz ayın sonrasında
tamamlayıcı konumuna
geçer. Her ne kadar 1
yaşından sonra inek
gibi diğer memelilerin
sütü kullanılabilir
desek de,
bir çocuğun anne
sütü aldığı sürece
diğer sütlere ihtiyacı
yoktur. Anne sütü,
bebeğin sıvı ihtiyacını
da fazlasıyla karşılar. Bu
nedenle ilk altı ay kesinlikle
suya ihtiyacı olmaz fakat ek gıdalarla
beraber su, beslenmesine eklenebilir.
Sonuç olarak; başarılı bir emzirme, bir
annenin bebeğine verebileceği en büyük
hediyedir. Sağlıklı bir gelecek doğru
emzirmeden geçer.
BEZİ ALTI KEZ DEĞİŞİYORSA KARNI DOYUYOR DEMEKTİR
Bebeğin gazı nasıl çıkarılmalı? Emzirme konusunda son önemli
nokta da, emzirdikten sonra bebeğin
dik pozisyonda gazının çıkartılmasıdır.
Mide-yemek borusu arasındaki kapak
gelişimi tam olmayan ve kaçaklar
olabilen bebeğinizi 30 derece eğimli
bir yatakta yatırabilirsiniz. Emzirme
sonrasında yatınca veya gaz çıkarırken
sızdırma tarzında peynir kesiği gibi
kusmalar bu dönemde normaldir. Fakat
fışkırır tarzda bol miktarda kusan
bir bebek her zaman bir çocuk hekimi
tarafından değerlendirilmelidir.
GÜNDE 30 GRAM ALIR
Bebeğin yeterince beslendiği nasıl anlaşılır?
Anneliğin ilk günlerinde tüm bu kurallar
çerçevesinde emzirmeyi bir kere
bile ağlamadan başarabilmiş bir anne
var mıdır bilmem. Çünkü anneliğin doğasında
olan 'Bebeğim beslensin, daha
çok beslensin, hep beslensin' kaygısı
lohusalığın da verdiği duygusallıkla bu
dönemde pik yapar. Tüm bu kurallar
silsilesini uygulamaya çalışan anne, en
sonunda pes edip 'Yok, ben bu çocuğu
besleyemiyorum' noktasına gelir. Oysa
günde altı kez bez değiştiren anne
bunu fazlasıyla başarıyor demektir.
En doğru beslenme değerlendirmesi
ise bebeğin tartısının takibiyle olur.
Bebeklerin ilk üç gün tartı kaybettiği
ve doğum tartısına tekrar ulaşmak için
10-14 gün gibi bir sürelerinin olduğunu
bilmelisiniz. Fakat bu verme-alma
sürecinin de dengede gidip gitmediği
bir çocuk hekimi tarafından değerlendirilmelidir.
Doğum tartısına ulaştıktan
sonraki dönemde ise günde 25-30
gram alması öngörülür.
HAZIR MAMALARLA TAKVİYE YAPILMALI MI?
'Benim sütüm yetmiyor, bebeğim çok ağlıyor, doymuyor' kararı kesinlikle tek başına verilmemeli, asla hazır formül mamalara hekim önermedikçe başlanmamalıdır. Onların fabrikasyon ürünü olduğunu, aslında diğer tüm ilaçlar gibi gerektiğinde tıbbi destek amaçlı hekim tarafından önerilmesi gerektiğini unutmamak gerekir. Yeterli tartı alan, emzirmenin yolunda gittiği durumlarda ilk altı ay sadece ve sadece anne sütü ile devam edilmesi olmazsa olmaz bir kuraldır