"Kalabalık ortamlarda çift maske takın. Sinema, restoran gibi mekânlar sık sık havalandırılmalı. Omicron'a karşı etkisiz olduğu bilinen kumaş maskenin üstüne cerrahi maske takılabilir. Cebe konulan maskenin koruyuculuğu kalmaz. Maskenizi masa üzerine veya cebe koymayın, ıslanan maskeyi değiştirin. Çocuklar maskeyi arkadaşlarıyla değiş tokuş yapmamalı. Cerrahi maskeler 6 saatte bir değiştirilmeli..."
ABD'li bilim insanları, son yaptıkları araştırmada Omicron'dan korunmak için tek cerrahi maskenin işe yaramadığını açıkladı. Omicron'dan korunmak için tek mi, çift mi maske kullanmalıyız?
Omicron'un tanımlanmasından itibaren geçen yaklaşık 2 ay, bilinen en bulaştırıcı varyant olduğunu, diğer varyantlardan en az 70 kat hızlı yayıldığını gösterdi. Havada 20 dakika asılı kalabilmesi ise bulaştırıcılığının artmasında rol oynayan en büyük etkenlerden. Şimdiye kadarki elde edilen bilgiler, bulaştırıcılığı azaltma konusunda her zamankinden daha fazla gayret gösterilmesi yönünde. Daha önceden açık havada bulaştırıcılık düşük denirken, artık açık havada bile bulaştırıcılıktan, fiziksel mesafede 2 metrenin yetmeyebileceğinden bahsediyoruz.
Koruyuculukta havadaki partiküllerin yüzde 95'ini filtre edebildiği için 'N95' olarak adlandırılan maskeler en iyisidir. Fakat bu maskelere erişim herkes için her zaman kolay olmayabilir. Bu nedenle imkânı olmayan veya riskli ortamlarda teması az olan kişiler diğer maskeleri de güçlendirebilir. Örneğin, kalabalık ortamlara girerken çift cerrahi maske takılabilir. Araştırmalarda kumaş maskelerin koruyuculuğunun daha az olduğu gösterilmiş. Fakat ışığa tutulduğunda arkası görünmeyen kumaş maskeler de tercih edilebilir. Bunun yanı sıra ıslandıkça değiştirilebilen, kullanımdan sonra yıkanan, yüze tam oturan cerrahi bir maske veya içten kâğıt mendille takviye edilebilen maskeler de kullanılabilir. Unutulmamalı ki, aşıların zamanında yaptırılması da en az maskeler kadar önemli. Aşılı ve aşısız hastalar arasındaki farkı ne yazık ki hastanelere yatışta görüyoruz.
METROBÜS VE STADYUMDA ÇİFT MASKE KULLANIN
* Kapalı ortamda yüz yüze, tek maske takmış iki kişinin konuşmasında bulaşma riski nedir?
Kapalı ortamlarda uygun olmayan maske takıldığı zaman 15 dakika içinde bile bulaştırdığı gösterilmiş.
* Metrobüste veya statlar gibi kalabalık ortamlarda maskeyi mutlaka çift mi takmalıyız?
Evet, bu gibi yerlerde yüze tam oturan çift maske takılması uygun olur.
RESTORANIN SIK HAVALANDIRILMASI ÖNEMLİ
Uzun süre kapalı ve kalabalık bir ortamda kalacaksak (derslik, AVM, sinema, kapalı restoran v.s.) virüsten korunmak için nelere dikkat etmeliyiz?
Mümkünse mekânın sık havalandırılmasına dikkat edilmeli, mesafe en az 2 metre olacak şekilde ayarlanmalı, bu ortamlarda mutlaka çift maske ile bulunmalı. Restoranlarda ne yazık ki bu önlemleri almak çok zor olabilir ama bu bir tercih meselesi. Aşılarının tam olduğunu bildiğiniz, semptomu olmayan, temas öyküsü olmayan bir kişiyle sık havalandıran bir ortamda fiziki mesafeye dikkat edilerek yemek yemekle; sıkışık bir ortamda, havalandırılmayan bir ortamda yemek arasında tabii ki risk açısından fark vardır.
KUMAŞ MASKENİN ÜSTÜNE CERRAHİ MASKE TAKILABİLİR
• Bez maskenin altına tek kullanımlık maske kullanılabilir mi, nasıl fayda sağlar?
Bu maskelerin Omicron'a karşı etkisiz olduğu bilinse de, hem ekonomik hem çevre koruma adına cerrahi maskenin üzerine kumaş maske takılabilir. Kumaş maskeler arasında da tabii farklar var. Gevşek dokunmuş bir kumaş maskeye göre katmanlı ince dokunmuş maske çok daha fazla koruyucudur. Kumaş maskenin üstüne cerrahi maske takılabilir. Cerrahi maske bulunamazsa, kumaş maskenin altına kâğıt peçete kullanılarak koruyuculuk artırılabilir.
CEBE KOYULAN MASKENİN KORUYUCULUĞU KALMAZ
• Maske kullanımında genel olarak nelere dikkat etmeliyiz?
Yüze tam oturan, ağız ve burnu kapatan, yanlardan boşluk olmayan bir maske olması önceliğimiz olmalı. Ne yazık ki maskelerin çıkarılıp ceplere veya masaların üzerine konulduğunu, tekrar tekrar kullanıldığını görüyoruz. Hem kendimizi hem çevremizi korumak adına maske çıkarıldığı zaman bir kâğıt torba veya poşete konarak korunma sağlanabilir. Maskeler ıslandıkça değiştirilmeli, kumaş maskeler ise en az 60 derecede yıkanmalı.
ÇOCUKLARDA MASKE DEĞİŞİMİ ÖNLENMELİ
• Sık yapılan hatalar nelerdir?
Takılması, saklanması ve korunmasına dikkat edilmediği müddetçe, maskenin koruyuculuğundan bahsedemeyiz. Sadece maske takmaya da güvenmemeli, damlacık yoluyla bulaşan bir enfeksiyon etkenine karşı sık el yıkama da mutlaka yapılmalı. Çocuklar genel olarak kurallara çok daha fazla uyuyor ama bazen renkli, süslü, çizgi film karakterli maske kullanımı, diğer çocuklar arasında o maskeyi deneme isteği uyandırıyor. Çocuklara maskelerinin kendilerine ait olduğu, arkadaşlarıyla değiş tokuş yapmaması gerektiği de öğretilmeli. Maskelerin yanında boşluk varsa düğüm atılabilir veya maske sapı 'X' şeklinde çapraz yapılarak yüze tam oturması sağlanabilir.
CERRAHİ MASKE 6 SAATTE BİR DEĞİŞTİRİLMELİ
• İnsanlar kapalı ortamda (AVM gibi yerlerde) tek maskeyle saatlerce kalabiliyor, maske etkinliğini ne kadar süre sonra kaybeder?
Çift maske olması ve ıslandıkça değiştirilmesi önemli. Ne kadar dikkat edilse de, kapalı bir ortamda en fazla 6 saat geçtikten sonra maske değiştirilmeli. Aslında bu dönem, salgının başladığı zamanki tedbirlere ve sıkı kurallara dönülmesi gereken bir dönem. İlk zamanlarda nasıl kapalı ortamlara girildiğinde dikkat ediliyorsa, şimdi çok daha fazlası yapılmalı.
