Sözlükte "bulutlanmak, bulut; gönlü sıkıntı kaplamak; susamak" gibi anlamlara gelen gaynın (çoğulu agyân, gaynât, guyûn) ebced hesabındaki değeri 1000'dir. Gayn, "ayn"dan noktalı olmasıyla ayrılır ve bundan dolayı "el-aynü'l-mu'ceme" adıyla da bilinir. Bir sızıcı-sürtünücü damak fonemi (vélaire fricativ) olan gaynın mahreci hançerenin yumuşak damak kısmıdır (edne'l-halk, postvelar). "Ḫâ" harfiyle aynı mahreci paylaşır; ancak hangisinin ağza daha yakın yerden çıktığı hususu ihtilâflıdır. Sîbeveyhi, Zemahşerî, İbn Yaîş ve İbnü'l-Cezerî'ye göre "ḫâ"nın, Kāsım b. Fîrruh eş-Şâtıbî ve Mekkî b. Ebû Tâlib'e göre ise gaynın mahreci ağza daha yakındır (İbn Yaîş, X, 124). Gayn sadalı (cehrî, sonore) bir harf olup "ḫâ"dan bu sıfatıyla ayrılır ve Arap dilcileri tarafından "rihve mechûre müsta'liye" (fricative postvélaire sonore) şeklinde tanımlanır. Gayn sesi, Türkçe'deki "ğ"nin daha kuvvetli ve sert bir şekilde telaffuzundan hâsıl olan sese, çıkartılışı sırasında dilin dibine doğru küçük dilin hareketine imkân veren bir kanalın oluşması ölçüsünde de Fransızca'daki "kalın r"ye (r grossayé) yaklaşan bir sese tekabül eder.
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi