İlayda Şamilgil adını duydunuz mu? Lise 12'nci sınıfta okuyan bu zeki kız... Bir sıvının içindeki su miktarını mıknatıs yardımıyla ölçebilecek, pratik ve ucuz bir alet geliştiriyor.
"Bunun ne önemi var" demeyin sakın. Diyelim ki içtiğiniz sütün ne kadarının su olduğunu merak etmez misiniz? ("Suya süt katmayı unutan sütçü" fıkrasını hatırlayın.) Şamilgil projesini TÜBİTAK'ın ilgili yarışmasına gönderiyor. Ancak dereceye bile giremiyor.
Küsmüyor. Aynı projeyle, bu yıl 22'ncisi yapılan ve 70 ülkeden 5 bin projenin yarıştığı... "First Step to Nobel Prize in Physics" ('Nobel Fizik Ödülüne İlk Adım') yarışmasına katılıyor.
Ve birinci oluyor!
Bence Türkiye'nin Orta Gelir Tuzağı'na niye yakalandığını açıklayan bir vakayla karşı karşıyayız.
Sorunu biliyorsunuz: Kişi başına düşen ortalama gelirde... Türkiye hızla 3 bin küsur dolardan 10 bin küsur dolara çıktı. Sonra stop etti.
Eğer bu tuzaktan kurtulamazsak, 2023'te 20 bin dolarları yakalamamız hayal.
Sorunu aşmak için ürettiğimiz malın içinde "icat" olmalı. Çok basit bir örnek vereyim:
"Ağır" bir kumaştan diktiğimiz bir pardösüyü 10 liraya satıyorsak... Aynı pardösüyü tüy kadar hafif ama yine de su geçirmeyen kumaştan dikebilirsek; faraza 25 liraya satarız. Olay bu...
Geçen gün yayınlanan OECD raporuna göre Türkiye eğitim alanında 34 ülke arasında sonuncu olmuş. Yani sistemimiz İlaydaların yetişmesine izin vermiyor.
Kardelen çiçekleri gibi ortaya çıktıklarında ise özgürce çalışmalarını teşvik edecek bir düzen bulamıyorlar.
Aynı saptamayı dünyaca ünlü moleküler tıp uzmanı Prof. Gökhan Hotamışlıgil de yapıyor.
İki kere iki dört: Parlak beyinlerin icatlarını, üretime aktaramadığımız sürece yerimizde sayarız.