Ağır metaller; doğada genellikle çevre kirliliğine neden olan ve insanlar üzerinde sağlığı olumsuz etkileyen metaller için kullanılan bir terim. Kurşun, kadmiyum, bakır, alüminyum, nikel, arsenik ve civa en sık etkileşimi bulunan 60 çeşit ağır metalden sadece bir kaçı. Çeşitli yollarla çevreye bulaşan bu metaller; çevreden tahıllara, metallerle kirlenmiş otlarla beslenen hayvanların etleri ve sütüne, kirlenmiş sularda avlanmış balıklara ve yiyecek üretim ya da evde saklama sırasında kullanılan kapların niteliğine göre araç ve gereçlerden bulaşabiliyor. En tehlikeli olanı ise endüstriyel atıklar ile yer altı su kaynaklarına ulaşıp içme suyumuza karışması...
TOPRAK EN ÖNEMLİ BULAŞMA KAYNAĞI
Toprak; toprakta yetişen tüm besinlerin besleyici değeri ve ağır metal içeriğini belirleyen en önemli kaynak. Verimli ve endüstriyel kirlenmeye maruz kalmamış toprakların mahsulleri insan sağlığını etkilemeyecek kadar az bulaşmaya maruz kaldığını gösteriyor. Çeşitli yollarla kirlenen toprakta yetişen tüm besinlerde ağır metal içerikleri de artıyor. Çin'de yapılan araştırmalar, trafik yoğunluğu gibi çeşitli nedenlerle kirlenen topraklarda üretilen 268 sebze örneğinde çok yüksek miktarda kurşun, kadmiyum, krom, civa ve arsenik gibi ağır metalleri bulunduğunu gösterdi. Kök sebzeler olan lahana, havuç, kereviz, marul ve kuşkonmaz gibi sebzelere kirlenmiş topraktan ağır metal bulaşma riski oldukça yüksek.
KİMYASAL TARIM MADDELERİ VE GÜBRELER
Tarım toprağının ıslah edilmesi, toprakta ve toprak mahsullerinin bileşiminde önemli değişikliklere yol açıyor. Bu amaçla kullanılan bazı gübreler ve tarımda kullanılan kimyasal maddeler yüksek seviyede toksik metaller içeriyor ve yiyeceklerde ağır metal kirliliğine zemin oluşturuyor. Oysa doğru gübreleme ve uygun doz üzerinde uygulanan ilaçlamayla kadmiyum, kurşun ve arsenik gibi ağır metaller, birçok tahıl ve kuru baklagillerden arındırılabilir.
ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK YİYECEKLERİ ETKİLİYOR
Dünyada en sık görülen kirlenme endüstriyel kirliliktir. Japonya'daki bazı maden bölgelerinde yetişen pirinçte kadmiyum oluşmasının sebebinin atık sulara bağlı olduğu tespit edilmiş. İngiltere'de de sebzelerde görülen kadmiyum ağır metalinin maden çalışmaları sırasında sızan suya bağlı besinleree geçmiş olduğu belirlenmiş.
HAVA KİRLİLİĞİ SAĞLIKLI BESİNE ULAŞIMI ENGELLİYOR
Ağır metal kirliliğinin yüzde 60'ını oluşturan maddelerden kurşun, motorlu araçlarda benzine katılan tetra etil kurşundan, nikel ise dizel yakıtından ve motor yağlarından kirletici etki ortaya çıkar. Kadmiyum ise yanan motor yağı ve dizel araçlardan havaya salınıyor. Havaya karışan bu ağır metaller, tarım yapılan tüm alanlarda insan sağlığını tehdit ediyor.
PİŞİRMEDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLERE DİKKAT
Kalaylı bakır tavalar, cezveler ve tencereler ağır metal kirliliğinin en önemli kaynaklarından. Yemekleri bakır kaplarda pişiren aileler, normalden 7 kat daha fazla kurşun ve bakıra maruz kalarak zehirlenebiliyor. Demir dökme çaydanlık, tavalar ve tencere kullanan ailelerde ise demir ağır metali toksisitesine bağlı kanser vakalarının sık görüldüğü gözleniyor. Günümüzde popüler olan seramik kapların da özellikle kurşun kaynaklı ağır metal bulaşmasını sağladığı için riskli olduğu söyleniyor.
PAKETLEME VE SAKLAMADA DOĞRU MATERYAL ÖNEMLİ
Ekmekleri gazete kağıdına sarmak, plastik kaplara turşu koymak, deterjan kaplarında yoğurdu saklamak, naylon poşetlerde peyniri sarıp bekletmek ve balık gibi etleri unlama ya da baharat ile harmanlama işlemi yaparken gazete kağıdı kullanmak kurşun ağır metalinin yiyeceğe geçişine neden oluyor.
Ağır metallere maruz kalmamak için altın kurallar
Renkli şekerler, boyalı pastalar, katkı maddesi güvenliği belirtilmemiş merdiven altı tüm paket besinleri tüketmeyin.
Bakır kapları pişirme, saklamada kullanmayın.
Alüminyum tencerelerde asitli besinler saklamayın ve yüksek ısıda besin pişirmeyin.
Güvenli şişelenmiş su tüketin.
Geleneksel veya organik tarım sertifikası olan besinleri almaya özen gösterin.
Besinleri iyi bir şekilde yıkamanın, sirkeli suda bekletmenin ağır metal maruziyetinden koruyan en önemli basit yöntem olduğunu unutmayın.
