Türkiye toplumunun, siyaseti denetlemesi için şimdiye kadar sandık dışında güçlü bir argümanı olmadı.
Bürokratik devlet bunu özellikle de istemedi. Bu nedenle 12 Eylül darbecilerinden miras kalan başta Siyasi Partiler ve Seçim Kanunu olmak üzere onlarca yasa halen yürürlükte...
Bu yapı, siyasetin bile elini kolunu bağlarken, sivil toplum örgütlerinin etkili olmasına izin vermezdi. Yasaları değiştiremeyen siyaset de bu yolun açılmasını istemedi. Lider hegemonyası nedeniyle, parti içi demokrasi itibar görmüyor. Bugün onlarca sivil toplum örgütü var ama siyaset üzerinde etkili değiller.
Zaten bu örgütlerin çoğunluğu da devlet eksenli... Devleti değil toplumu öne alan sivil yapıların ortaya çıkmasında 12 Eylül referandumu bir dönüm noktası oldu. Ve sivil toplum o tarihten sonra gücünü keşfetmeye başladı.
Hâlâ etkili olduklarından söz edemeyiz ama gelişme işaretleri var. Yeni anayasa yapmak için oluşturulan Anayasa Platformları gibi.
Şimdi aynı doğrultuda yeni bir girişim söz konusu. Sabancı Üniversitesi'nin kurduğu İstanbul Politikalar Merkezi, anlamlı bir örgütlenmenin ilk adımını attı. Toplumun siyaset üzerinde etkili olması için "Denge ve Denetleme Ağı" oluşturuldu. İstanbul Politikalar Merkezi Direktörü Prof. Fuat Keyman, oluşumun amacını şöyle özetliyor:
"Yargı, yasama, siyasi parti ve seçim sistemi reformları aracılığı ile Türkiye'de işlevsel bir güçler ayrılığı, güçlü bir denge ve denetleme sisteminin sağlanmasını; siyasi partilerden talep ediyoruz."
Bunun için de 10 milyondan fazla seçmene ulaşan ve farklı görüşleri temsil eden 70 sivil toplum örgütü bir araya gelerek bir deklarasyon imzaladı.
Bürokratik vesayetçi rejimi etkisiz kılmanın yolu sadece yargısal süreçlerle mümkün değil. İster başkanlık, ister "ıslah" edilmek istenen parlamenter sistem olsun sivil toplumun etkili biçimde devreye girmediği bir yerde sivil siyaset de güçlü olmaz. 2013 bu açıdan yeni bir sürecin başlangıcı olabilir.