Soru: Devlet memuru olarak çalışmaktayım .Annem rahatsız olması nedeniyle refakat izni talep ettim .Sağlık Kurulu raporlarına istinaden annemi benden başka kardeşlerimde var. Bir kardeşimizi anneye vasi tayin etmek istiyoruz.Refakat dolayısıyla aylıksız izin almam mümkün mü ?Refakat izninin başlangıcı ne zaman Sabah memurlar ailesi teşekkür ederim
MEVZUAT
22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun "Vasi ve kayyım" başlıklı 403 üncü maddesinde, "Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukukî işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür…" hükmü, "Kısıtlılarda" başlıklı 447 nci maddesinde, "Vasi, kısıtlıyı korumak ve bütün kişisel işlerinde ona yardım etmekle yükümlüdür." hükmü yer almaktadır. Diğer taraftan, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 105 inci maddesinin son fıkrasında; "Ayrıca, memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hâllerinde, bu hâllerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır." hükmü yer almaktadır. Ayrıca, 29/10/2011 tarihli ve 28099 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in "Refakat iznine ilişkin esaslar" başlıklı 10 uncu maddesinde "1) Memurlara 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca izin verilebilmesi için memurun;
a) Bakmakla yükümlü olduğu ana, baba, eş ve çocuklarından birinin,
b) Bakmakla yükümlü olmamakla birlikte refakat edilmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocuklarıyla kardeşlerinden birinin, ağır bir kaza geçirdiğinin veya tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi zorunludur.
(2) Birinci fıkra çerçevesinde düzenlenecek ve refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler yer alır. Gerekli görülmesi hâlinde üç aylık süre aynı koşullarda bir katına kadar uzatılır.
(3) Aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memur refakat izni kullanamaz.
(4) Aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresi altı ayı geçemez.
(5) İzin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması hâlinde memur iznin bitmesini beklemeksizin göreve başlar. Bu durumda veya izin süresinin bitiminde, göreve başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümlerine göre işlem yapılır.
(6) Refakat izni kullanılırken memurun aylık ve özlük haklan korunur." hükmü yer almaktadır.
657 sayılı Kanunda yer alan yıllık izin, doğum sebebiyle verilen aylıksız izin gibi bazı izin türlerinde iznin kullanılabilmesi için öncelikle iznin verildiğine dair onayın çıkması gerekmekte olup, bu onayda kullanılacak iznin başlangıç ve bitiş tarihleri de belirlenmektedir. Ancak, mezkur Kanunda yer alan hastalık izni gibi izin türlerinde ise memur raporu aldığında izni kullanmaya başlamakta, raporlar mevzuatta belirlenen sürede kuruma intikal ettirilmekte, kurumca mevzuata uygun olup olmadığının tespiti yapılmakta, usule uygun raporlar izne çevrilmekte, usule aykırı rapor ise izne çevrilmeyerek memura görevine başlaması gerektiği hususunda bildirim yapılmaktadır. Bu çerçevede, refakat izni verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda rapor tarihi itibariye hasta olan kişinin hayati tehlikesinin bulunduğu, sürekli ve yakın bakıma muhtaç olduğu ve bu tarihten itibaren raporda belirtilen süre kadar refakat izni verilmesinin lüzumlu olduğu belirtilmekte iken, refakat izninin başlangıç tarihi hususunda rapor tarihinin esas alınmayıp kurumca izin verilme tarihinin esas alınması kamu kurumunun sağlık kurulunun yerine geçip hasta olan kişinin refakate ihtiyaç duyduğu tarihin tespit edilmesinde karar makamı olmasının kabulü anlamına gelecektir. Bu durumun ise kabul edilmesinin mümkün olmadığı değerlendirilmektedir. Ayrıca, refakat izninin başlangıç tarihinin, iznin kurumca onaylanması tarihinin esas alınarak belirlenmesinin bir diğer sakıncası izin onayının geç alınması suretiyle memurun mağdur edilebilmesi hususudur. Diğer taraftan, refakat izninin verilebilmesi için sağlık kurulu raporlarının en kısa sürede kuruma intikali ve kurumlarca ivedilikle söz konusu raporların mevzuata uygun olup olmadığının değerlendirmesi gerekmekte olup, bu husus mevzuatta belirtilen usul ve esaslara uygun olmayan raporların tespit edilerek raporun izne çevrilmediğinin ve görevine başlaması gerektiğinin memura bildirilmesi açısından önem arz etmektedir. Mezkur Yönetmelik hükmünde bu konuya dair bir hüküm bulunmamakla birlikte, hastalık raporlarının kuruma intikali, kurumca incelenmesi ve usule aykırı hastalık raporlarına ilişkin olarak memura yapılacak işleme dair mezkur Yönetmeliğin 7 nci maddesinin üçüncü ve beşinci fıkrası hükümlerinin, refakat iznine esas sağlık kurulu raporlarının kuruma intikali, kurumca incelenmesi ve usule aykırı sağlık kurulu raporlarına ilişkin olarak memura yapılacak işleme dair hususlarda uygulanabileceği düşünülmektedir. Mezkur Yönetmeliğin "Hastalık izni verilmesi" başlıklı 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında, "Kamu hizmetlerinde aksamaya yol açılmaması ve bu Yönetmelik ile belirlenen usûl ve esaslara uygunluğunun tespit edilebilmesi için, hastalık raporlarının aslının veya bir örneğinin en geç raporun düzenlendiği günü takip eden günün mesai saati bitimine kadar elektronik ortamda veya uygun yollarla bağlı olunan disiplin amirine intikal ettirilmesi; örneği gönderilmiş ise, rapor süresi sonunda raporun aslının teslim edilmesi zorunludur…"hükmü, aynı maddenin beşinci fıkrasında ise "Bu Yönetmelik ile tespit edilen usûl ve esaslara uyulmaksızın alınan hastalık raporlarına dayanılarak hastalık izni verilemez. Hastalık raporlarının bu Yönetmelik ile tespit edilen usûl ve esaslara uygun olmaması hâlinde bu durum memura yazılı olarak bildirilir. Bu bildirim üzerine memur, bildirimin yapıldığı günü takip eden gün göreve gelmekle yükümlüdür. Bildirim yapıldığı hâlde görevlerine başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümleri uyarınca işlem yapılır." hükmü yer almaktadır.
Bu itibarla, -Refakat izni verilmesine esas teşkil eden sağlık kurulu raporunun en geç raporun düzenlendiği günü takip eden günün mesai saati bitimine kadar kuruma intikal ettirilmesi gerektiği, - Refakat izni verilmesine esas teşkil eden sağlık kurulu raporunun refakat iznine ilişkin mezkur Kanun ve Yönetmelik hükmünde yer alan esaslara uygun olup olmadığı hususunun kamu kurum ve kuruluşlarınca ivedilikle incelenmesi gerektiği, söz konusu raporların bahsi geçen hükümlere aykırı olması hâlinde bu durumun memura yazılı olarak bildirilmesi gerektiği; bu bildirim üzerine memurun, bildirimin yapıldığı günü takip eden gün görevine gelmekle yükümlü olduğu, bildirim yapıldığı hâlde görevlerine başlamayan memurların izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümleri uyarınca işlem yapılması gerektiği, - Devlet memuruna 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca verilen refakat izninin başlangıç tarihinin sağlık kurulu tarafından verilen raporun tarihinin esas alınarak belirlenmesi gerektiği, - Vesayet, vasi tayin edilen kişiyi vesayet altındaki kişinin kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukukî işlemlerde onu temsil etmekle yükümlü kılan bir müessese olup, söz konusu müessesenin vasi tayin edilmeyen diğer çocukların annesine bakım yükümlüğünü ortadan kaldırmayacağı, hayati tehlikesi bulunan ve bakıma muhtaç olan hasta annesine refakat edebilmek için memura tanınan refakat izni hakkının kullanılmasını engellemeyeceği, - Mezkur Yönetmelik'in 10 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memurun refakat izni kullanamayacağına dair bir sınır getirilmiş olup, hasta olan anneye bakacak başka kardeşlerin bulunması veya hasta anneye başka bir kardeşin vasi tayin edilmesi halinde memura refakat izni verilmeyeceğine dair bir düzenleme mezkur Kanun ve Yönetmelik hükmünde yer almadığından hasta olan kişiye bakacak ve vasi tayin edilen başka kardeşin bulunması halinde de memurun refakat izni kullanmasının mümkün olduğu, -
-Refakat izni verilmesine esas teşkil eden sağlık kurulu raporlarının mezkur Kanun ve Yönetmelik hükmünde yer alan esaslara uygun olması halinde refakat izni verilmesi hususunda kamu kurum ve kuruluşlarının takdir yetkisi bulunmadığı değerlendirilmektedir.
