ESP son zamanlarda otomotiv alanının en önemli ve vazgeçilmez sistemlerinden biri haline geldi. Otomotiv alanı son yılların zarardan çok en çok kar elde edilen sağlayan alanlardan biri halini aldı. Dolayısıyla bu alanın bazı sistemleri iyi bilinmeli.
ESP son yıllarda çok merak edilir hale geldi. Yalnız ESP çok kolay bir sistem değildir. Birden çok parçacığı vardır. Biz bu yazımızda bu parçacıkları tek tek açıklayacağız. Peki ESP nedir?
ESP'nin en önemli parçalarından biri olan yanal hız algılayıcıları aracın hareket halinde iken doğrultu şeklinde sapma şekillerini ve yanal hızının hangi seviyede olduğunu belirleyerek ESP sistemine haber vermeye yarayan algılayıcılardır.
ABS Hidroliği ve Fren Basıncı Algılayıcısı: Arabanın birden fren yapması olayında aracın tekerlerine uygulanan basınç çokluğunu haber alan ve bu sayede tekerin tamamen kilitlenmesine yardımcı olan parçadır.
Teker Hız Algılayıcıları: Araçta var olan tekerlerin hızını ayrı ayrı ölçmeye yarayan haber alan algılayıcı olarak isimlendirilir.
Direksiyon Açısı Algılayıcısı: Araç sürücüsünün gitmek istediği yönünün algılanmasında yardımcı olan parçalardır.
Araç sürücüsünün araçtan beklemiş olduğu ve aracın davranma biçimi devamlı olarak ESP tarafından kontrol halinde kalması sağlanır. Eğer bu oluşumlar arasında denge bozukluğu varsa ESP hemen olaya müdahale eder. ESP sürekli olarak arka planda aktif olarak beklemektedir. Kritik ve önemli bir olay yaşanması halinde olaya faal şekilde girmek için hazırdır. İşte bu da ESP ne işe yarar sorusunun cevabı olarak alınabilir.
Hızı çok yüksek olan aracın viraja girmesi veya önüne bir tümsek ya da engel çıkması halinde aracın ön burun tarafı düz olarak kayma oluşmasına neden olur. Direksiyon çevrildiğinde dahi araç direksiyon yönüne dönemez hale gelir. Bu durumun oluşması halinde ön teker hız habercileri hemen ön tekerlerin kontrol dahilinde olmadığını ve yoldan çıkma ihtimali olduğunu anlar; ESP algılayıcıları da gidilmek istenen yön ile arabanın gittiği yönü haber alır ve bir sıkıntı olduğunu görür. Araç sürücüsünün sağa gitmek istemesi halinde ESP sağ arka tekere fren uygulamaya çalışır. Bu sayede aracın ön kısmı gidilmek istenen yöne doğru düzelmeye başlar.
Ayrıca yolun kayması ya da karlı bir havanın olması halinde araç denge makinesinde oluşabilecek düzensizliği algılayarak ESP devreye girer.
ESP sistemi sürüşün güvenilir şekilde olması açısından son derece önemli bir hale geldi. Bu önemli sistemin hasar görmesi, aracın yoldan çıkması ve duramaması gibi sebeplerle kazalara yol açabilir. Peki ESP arızası nasıl anlaşılır? ESP uyarı ışığı hareketsiz bir şekilde yanmaya başlıyorsa, otomatik bir ESP arızası olduğu halde basıldığında olaya dahil olamıyorsa ya da yol bilgisayarı yazılı ve sesli birtakım uyarılar veriyorsa ESP arızasından şüphelenilmelidir. ESP arızasının da birden fazla çeşidi vardır.
Peki bu kadar bahsettiğimiz 'ESP'nin açılımı nedir? 'sorusunun cevabını biliyor muyuz? Electronic Stability Program açılımı olan ESP İngilizce kökenli bir kelimedir ve Türkçe adı ise ''Elektronik Stabilite Programı'dır. Kendi halinde tek bir sistem olamayan ASR-Patinaj Önleme Sistemi, ABS-Kilitlemeyi Önleyen Fren Sistemini destek işlemi ile bir işlev görmektedir. Bu sistemlerin olmaması halinde ESP sisteminden söz etmek mümkün değildir.
Peki ESP arabada ne anlama geliyor? Araba ile patinaj yapıldığımda ya da buzlu yolda kaydığında ESP'nin savrulma uyarısı aldığını yukarıda anlatmıştık. Karlı ve buzlu zamanlarda arabanızı kaldırmaya ya da böyle bir tabanda yüksek olmayan hızda arabanızı yokuş yukarı sürmeyi denediğinizde da arabanızın tekerlekleri patinaj atmak zorunda kalır. ESP de bunu bir savrulma tehlikesi olarak düşünerek tekerleklerin hızını indirmeye çalışan önemli bir sistemdir. Sonuç olarak araç durmaya çalışarak hareketsiz kalır. İşte böyle bir durumda ESP'yi olay dışı bırakmanız gerekir. Arabanız patinaj atıp yoldan kurtulduğunda ve hareket ettiğinde ESP uyarı sistemine basıp sistemi olaya dahil etmelisiniz. Bazı arabalardaki kış düğmesi, ESP'yi buna benzer olaylarda harici şekle getiriyor fakat bu düğme her arabada olmak zorunda değildir.
