Redüktör nedir ve ne işe yarar sorularını, kısaca bir dönme hareketinin devir oranını dişliler yardımıyla değiştiren dişli sistemdir. Motorlu araçlarda ve bazı mekanik sistemlerde bulunan redüktör, makinelerde gerekli olan dönüş hızlarını ayarlayan kapalı dişli düzenekleridir. Bu tanımlardan yola çıktığımızda redüktör ne için kullanılır ve redüktörlü motor ne demek sorularının yanıtına ulaşırız. Aynı zamdan yer yer şanzımanla da karıştırılır. Bu noktada şanzıman ve redüktör arasındaki fark nedir, sorusu önem taşımaktadır.
Redüktör motorlu taşıtlarda ya da bazı mekanik makinelerde bir dönme hareketinin devir ve dönme sisteminin oranını dişliler yardımıyla değiştiren dişli sistemidir. Vites kutuları ile dişli çark düzeneklerinin ve paralel dişli dizilerin bir parçasıdır. Gözde içine yerleştirilen redüktörler dişli çarklar, miller, yataklar gibi parçalardan oluşan sistemlerdir.
Başka bir deyişle elektrik motorlarının yüksek dönüş hızlarını makinelerde gerekli olan dönüş hızlarına düşürmek amacıyla tasarlanan kapalı dişli düzenekleridir. Bu açıdan baktığımızda redüktörlerin görevleri arasında: Vites kutusunda çeşitli konumlarda bulunan millerde devinim ve güç iletmek, çeşitli dönme yönleri elde etmek, küçük bir hacimde büyük bir çevrim oranı elde etmek ve döndürülen iki elemandan oluşan sistemlerde bu iki eleman arasında devinim bakımından bağımsızlık sağlamak gibi birden fazla görevi vardır. Bu görevlere baktığımızda aracı harekete geçiren önemli bir parça ve hareket sistemi olduğunu görürüz.
Yaygın olarak özellikle otomobil motorlarının gücünü dengelemek için kullanılan redüktörler, hareket sisteminde oldukça önemli bir paya sahiptir. Redüktörlerin çalışma düzeni kapalı bir kutu içerisinde bulunan dişlilerin uyumlu çalışması ile işlevini gerçekleştirmektedir. Redüktör motorlar hız düşürerek yüksek tork elde edilmesini sağlar. Redüktör sisteminin en önemli özelliklerinden biri, dönerken iki farklı elemanın diğer iki eleman arasındaki hareketinin bağımsızlığını sağlamasıdır. Redüktör sistemi, küçük bir hacimde bile büyük bir dönüşüm oranı üretebilir.
Genellikle motorlarla anılsa da redüktörlerin kullanımı otomobillerle sınırlı değildir. Redüktörler; mekanik, hidrolik ve elektrikli gibi birçok sistemde redüktör kullanılmaktadır.
Aynı zamanda metal sanatı, vinç, değirmen, kırıcılar çimento işleri, demir yolu üretimi gibi ülkemizde yaygın olan inşaat sektöründe yani iş makinelerinde sıkça kullanılmaktadır. Bunun yanında arazi aracı olan traktörlerde de bulunmaktadır.
Yukarıda verilen açılamalardan yola çıktığımızda redüktörün özellikle motorlu taşıtlarda çok önemli görevleri olduğunu görürüz. Bu tanımların yanında bu başlık altında Redüktörlü motor ne demek buna bakalım. Redüktörlü motor, düşük beygir gücünde ya da düşük hızda yüksek tork sağlamaktadır. Bu motorlar özellikle hızı azaltmak için tipik olarak bir dişli kutusu olarak monte edilen dişlileri kullanır. Bu dişliler sayesinde ve bu düzenekle daha fazla tork(hareket kuvveti) sağlanmış olur. Ayrıca Redüktörlü motorlar çok ağır nesneleri hareket ettirmek için kullanılmaktadır. Bu açıdan genel olarak Redüktörlü motorlar, belirli bir yükü sürmek için daha az motor gücü gerektiren tork çarpanları ve de hız düşürücüler olarak işlev görür.
Araçların bazı önemli parçaları vardır. Şanzıman da araç içerisinde oldukça önemli bir parçadır. Şanzıman vites kutusu olarak da adlandırılmaktadır. Görevi ise araç içerisinde bulunarak motordan aldığı gücü tekerleklere iletmektedir. Ancak bu güç doğrudan iletilmemektedir. Bunların yanında aynı zamanda aracın geri vitese alındığında geri gitmesini, ileriye takıldığında ileriye gitmesini, hızın sabit bir şekilde kalmasını ve de yüksek hıza çıkıldığında ise yakıt tasarrufunu sağlamaktadır.
Redüktörler, vites kutusunda çeşitli konumlarda bulunan millerde devinim ve güç iletmek, çeşitli dönme yönleri elde etmektedir. Redüktör güç aktarırken ve tork sağlar. Gücün artması, azalması ya da sabit durmasını sağlar. Şanzıman ise motordan aldığı gücü doğrudan iletmek yerine aktararak iletir. Vites değişimini sağlayan şanzıman yakıt tasarrufu da sağlar.
