Acaba gündemi dolduran ağır konulardan başımızı kaldırıp, Meclis açıldıktan sonra anayasa değişikliğine odaklanabilecek miyiz? Anayasa değişikliği deyip geçmeyelim. Lâf ederken herkes özgürlüklerden yana. Ama soyuttan somuta indiğimizde, tartışmalar derinleşiyor. Meselâ bir soru atayım ortaya: "Yeni anayasada Atatürk adı kaç defa geçecek?" Prof. Ergun Özbudun'un "Otoriter Rejimler, Seçimsel Demokrasiler ve Türkiye" kitabını karıştırırken gözüme çarptı: 1961 Anayasası'nda Atatürk'ten sadece bir defa Başlangıç bölümünde söz edildiği halde, 1982 Anayasası'nda 16 kere "Atatürk"ün adı geçiyormuş.
Birkaç örnek:
"Eğitim ve öğretim, Atatürk inkılâpları ve ilkeleri doğrultusunda yapılacak.", "Devlet, istiklâl ve cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin, müsbet ilimin ışığında, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetişmesini ve gelişmesini sağlayıcı tedbirleri alır.", "Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını... bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak ve yaymak amacıyla, Atatürk'ün manevi himayelerinde... Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu kurulmuştur." vs...
Sadece anayasada değil, Kemalist ideoloji kanunlara da yansıyor. Gene Ergun Özbudun'un kitabından alıntılıyorum: Siyasi Partiler Kanunu'nun 85. maddesine göre, "Siyasi partiler, Türk milletinin kurtarıcısı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Atatürk'ün şahsiyet ve faaliyetlerini veya hatırasını kötülemek veya küçük düşürmek amacını güdemez. Buna yol açabilecek davranış ve faaliyetlerde bulunamaz." Bu hükmün ihlâlinin parti kapatma sebebi olduğunu hatırlatalım.
Milli Eğitim Temel Kanunu'nda da, amacın, "Türk milletinin bütün fertlerini, Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı... yurttaşlar yetiştirmek" olduğu yazıyor. Yükseköğretim Kanunu'nun ana ilkelerinden birini, "öğrencilere Atatürk inkılâpları ve ilkeleri doğrultusunda, Atatürk milliyetçiliğine bağlı hizmet bilincinin kazandırılması" teşkil ediyor.
Henüz anayasa çalışmalarına girmedik. Şimdiden, "İlk 3 maddeye dokundurtmayız" diyenler var. Mevcut anayasanın 2. maddesinde cumhuriyetin nitelikleri arasında Atatürk milliyetçiliği ve Başlangıç bölümüne atıfla, Atatürk ilkeleri yer alıyor. Kimisine göre, o maddeye dokundunuz mu, kurucu felsefe zedelenmiş olacak. Ama 1961 Anayasası'nda madde farklı yazılmıştı. Meselâ, Atatürk milliyetçiliğinden söz edilmiyordu.
Diyelim ki, ilk 3 maddede uzlaştık. Ama acaba, anayasanın diğer bölümlerinde ve yasalardaki ideolojik izleri silme konusunda bir düşünce birlikteliği sağlayabilecek miyiz?