Diş hekimleri ofislerini yeniden açmaya başladı ancak koronavirüs riski hâlâ geçmedi. Bu durumda nelere dikkat etmek gerekiyor? Diş hekiminizi hangi durumlarda ziyaret etmeli ve nelere dikkat etmelisiniz? Bu haftaki yazımda bunları yanıtlayacağım. Eğer sorularınız olursa; ilker.erdogan@sabah.com.tr e-posta adresinden bana ulaşabilirsiniz. Merak ettiklerinizi önümüzdeki haftalarda yanıtlayacağım.
Diş hekimleri artık ofislerini yeniden hizmete açıyor. Diş hekimleri bu süreçte hem çalışanlarını, hem de hastalarını koronavirüs maruziyetinden korumak için çok sayıda önlem alıyorlar. Ancak hepimizin bazı endişeleri hâlâ mevcut. Çünkü yaptığımız iş dolayısıyla hastalarla yakın ve uzun süren temas içerisindeyiz. Bu yüzden diş hekimleri, koronavirüse maruz kalma açısından riskli gruplardan birini oluşturuyor.
MASKE TAKILMALI
Tıbbi prosedürler için yeni kurallar açıklandı; nasıl ve ne şekilde diş kliniklerine gidilmesi gerektiği, klinikte bulunan çalışanlar, ziyaretçiler ve hastalar arasında yeterli mesafeyi korumak, çalışanlar için yeterli kişisel koruyucu ekipman bulunması, hijyen kuralları gibi... Ancak koronavirüs riskiyle en fazla karşı karşıya olanlar arasında bulunan bazı hekimler ve özellikle de diş teknisyenleri; spesifik olarak virüsün hemen hemen her tür diş prosedürü sırasında üretilen havadaki küçük partiküller olan aerosoller yoluyla yayılma olasılığı konusunda endişe duyuyorlar. Çünkü yaptıkları iş virüsün yayılmasını kolaylaştırabilir. Diğer yandan Mart ayı ortasında rutin diş tedavileri durduruldu ve acil hasta dışında hasta alınmıyor. Yaklaşık 2.5 aydır kapalı olan diş klinikleri açılmazsa, başlangıçta önemsiz görünen diş sorunları tedavi edilmezse daha da kötüleşecek. Hastaların çoğu hekime gitmeye korktuğundan evde dayanabileceği yere kadar ağrı kesici içerek dayanmaya çalışıyor ya da kendisi bir çözüm bulmaya çalışıyor. Artık bekleme ve hasta salonlarında gerekli düzenlemeler yapılıp insanlar arasında yeterli mesafeyi koruyarak kliniklerin yeniden işlevsel hale getirilmesi gerekiyor.
Yeni 'normal'e dikkat etmeli, sadece kendimizi değil başkalarını da düşünmeliyiz. Artık hasta randevuları planlanmadan önce hastalara semptomları, potansiyel virüs maruziyeti gibi tarama soruları sorulacak. Hastalar kliniğe girmeden önce ateşleri ölçülecek. Ayrıca hastaların kliniğe kalabalık gelmemelerini, gerekmedikçe yanlarında birini getirmemesini istiyoruz. Eğer mümkünse randevu saatlerini de hasta bekleme odasında değil arabalarında beklemelerini isteyeceğiz. Ayrıca artık bu yaz hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olan maskeleriniz ile kliniğe gelmelisiniz. Hatta yanınızda yedek maskeniz de olmalı. Ayrıca bizler de hem sizlerin sağlığı ve güvenliği, hem de kendi sağlığımız ve güvenliğimiz için ofiste yüz siperliği, maske ve tulum kullanacağız. Ayrıca ofisteki tüm yüzeyler ve diş aletleri her randevudan sonra sterilize edilecek.
DİŞ TEDAVİSİNİN YAPILDIĞI YERLER İLE İLGİLİ KURALLAR
Hasta yakınları mekan dışında bekletilmelidir. Hastanın tek başına muayene olmaya engel durumu söz konusu ise, refakatçi eşlik edebilir. Fakat hasta yakını da tüm izolasyon kurallarına göre korunmalıdır.
Hasta muayenesinin yapıldığı yer havalandırılabilir olmalıdır. Bu amaç için ortamdaki havayı temizleyebilen cihazların kullanılması önerilir.
İki hasta arasında en az 1 saat ara verilmeli ve odaya yeni hasta alınmamalıdır. Bu süre içinde klinik ve çevre yüzeylerinin temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri yapılmalıdır.
Tükürük emiciler çok iyi durumda olmalı, mümkünse ağızdan çıkan partikülleri de çekebilen vakum sistemleri kullanılmalıdır.
Diş hekimi, kullandığı her mekanik aletin sterilizasyonundan sorumludur (reflektör kolu, röntgen kolu, tükürük emici yuvası, tur ile dönen aletlerin su püskürtme bölgesi gibi). Sterilize edilemeyen aletler tıbbi atık kurallarına göre atılır.
Bazı dental ünitelerin su püskürtme sistemleri son sıvıyı bir miktar içine çeker. Çapraz enfeksiyona engel olabilmek için hasta değişimi sırasında su püskürten aletlerden dikkatli şekilde bir miktar su püskürtülmelidir.
Dental uygulamalarda hastada kullanılan sarf malzemeler tek kullanımlık paketlerde hazırlanmalıdır.
Atıkların atılması kurallarına özen gösterilmelidir.
ENFEKSİYONUN ÖNLENMESİNDE KONTROL NASIL OLMALI?
DİŞ hekimliğinde enfeksiyonun hastaları, personeli ve kendileri için yayılmasını önleyen veya sınırlayan bir protokol oluşturmak diş hekimlerinin sorumluluğundadır. Önerilen enfeksiyon kontrol çalışması, uygulama prosedürleri izlenerek gerçekleştirilebilir. Diş hekimi muayenehanelerinin gerektirdiği standart önlemleri etkileyen öneriler, kılavuz ilkeler ve yasalar kanıta dayalı olmalı veya uluslararası en iyi uygulamalara dayanmalıdır. Ayrıca diş hekimleri birlikleri, diş hekimi muayenehanesinde uygun enfeksiyon kontrolünün önemi, önerilen bu prosedürlerin etkinliği ve sonuç olarak diş bakımı hizmeti yoluyla bulaşıcı hastalıklara yakalanma konusunda önemli bir risk bulunmaması konusunda eğitmelidir. Diş hekimliği eğitimcileri, sağlık hizmeti ortamlarında mevcut enfeksiyon önleme ve kontrol önerilerini müfredata ve klinik faaliyetlere dahil etmelidir. Ağız sağlığı ekibi üyeleri, klinik ortamda bulaşabilecek bulaşıcı hastalıkların tanı ve yönetimi ile ilgili bilgi ve becerilerini güncel tutmakla yükümlüdür, standart önlemlere ve gerektiğinde bulaşma temelli önlemlere uyulmalıdır.
DİŞ TEDAVİSİ KAPSAMINDAKİ HASTALAR İÇİN UYGULANMASI GEREKENLER
Tükürüğün mikroorganizma yükünü azaltmak amacıyla diş tedavisinden önce ağız çalkalama solüsyonlarının günlük olarak hazırlanması ve kullanılması önerilir.
Kanamaya sebep olabilecek uygulamalarda, klinikten ayrıldıktan sonra, hastanın tükürme gereksinimlerinin olabileceği durumlar çok önemlidir. Özellikle kanama kontrolü için kullanılan tamponların atıldığı yerler ve tükürmenin virüsün yayılması için ne gibi zararlar yaratacağı hastaya anlatılmalıdır.
Klinikte hastanın tükürdüğü yerleri çok iyi temizlemek gerekir. Kanlı tamponları, tıbbi atık atım noktasına getirmesi gerekir. Bunu yapamıyorsa, atığın üzerine alkol döktükten sonra birkaç kat naylon poşete sarmalı ve ağzını sıkı şekilde bağlamalıdır.
