Koronavirüsün sebep olduğu Covid-19 küresel salgını döneminde sizlere mümkün olduğu kadar 'Evde Kal'manız ve acil durumlar haricinde estetik amaçlı veya implant gibi diş tedavilerini ertelemeniz konusunda yazılarla bilgilendirmeye çalıştım. Henüz normalleşmek için, özellikle de diş hekimlerinin kliniklerini açmaları için erken olduğunu düşünüyorum. Bu hafta Covid-19 pandemi döneminde enfeksiyon önleme ve kontrolün nasıl olması gerektiği konusunda sizleri bilgilendiriyorum. Diş hekiminin kendini koruması için kurallar şöyledir:
Gelen her hastanın potansiyel olarak Covid-19 olduğu kabul edilmelidir.
Diş hekimi, hastanın sadece acil ağrı sorunlarını çözmek için müdahale etmelidir.
Diş hekimi, çapraz enfeksiyon açısından tüm izolasyon kurallarını uygulamak zorundadır.
MALZEMELERE DİKKAT!
Diş hekimi, acil tedavi tanımlamasındaki işlemler kapsamında sorunları çözemiyorsa mutlaka hastayı doğrudan bir yeterli kuruma yönlendirmelidir. Emin olmadığı hiçbir tedaviyi uygulamamalıdır.
Yüksek devirli, aerosol yaratan aletler enfeksiyonun yayılması için uygun ortam hazırlar. Aerosoller ortalama 2.5-3 metrelik yayılım gösterir. Bu nedenle diş hekimi, mümkün olduğu kadar bu aletler ile çalışmaktan kaçınmalıdır.
Diş hekimi, çapraz enfeksiyona sebep olabilecek malzeme kullanım kurallarına dikkat etmelidir. Acil diş tedavisi kapsamındaki hastalar için uygulanması gerekenler ise şöyledir:
Gelen her hastaya uygulanan kuralların hastanın kendisini ve kendinden sonraki hastayı korumak için yapıldığı, onam formunun imzalatıldığı anda açık bir dil ile anlatılmalıdır. Diş hekimi, hastasını umutsuzluğa ve Covid-19 olduğu hissine sebep olacak davranışlardan kaçınmalıdır.
Diş hekimi, acil müdahale için hastasını uygun bir yere yönlendirebileceği gibi acil müdahale için görevi başında da olabilir. Her durumda hastaya uygulanan tedavi seçeneğinin mümkünse telefonda, sadece acil durumu ortadan kaldırmak adına yapıldığı anlatılmalıdır.
Diş hekimi, ağız içi muayeneye geçmeden önce hastanın hikayesini çok iyi almadır. Ağrıya sebep olan ağız içi bölgesini öğrenmeli ve hastasının ağzını mümkün olan en az süre ile açık tutmalıdır.
SOLÜSYONLAR GÜNLÜK OLMALI
Tükürüğün mikroorganizma yükünü azaltmak amacıyla diş tedavisinden önce ağız çalkalama solüsyonlarının günlük olarak hazırlanması ve kullanılması önerilir.
Kanamaya sebep olabilecek uygulamalarda, klinikten ayrıldıktan sonra, hastanın tükürme gereksinimlerinin olabileceği durumlar çok önemlidir. Özellikle kanama kontrolü için kullanılan tamponların atıldığı yerler ve tükürmenin virüsün yayılması için ne gibi zararlar yaratacağı hastaya anlatılmalıdır.
Klinikte hastanın tükürdüğü yerleri çok iyi temizlemek gerekir. Kanlı tamponları, tıbbi atık atım noktasına getirmesi gerekir. Bunu yapamıyorsa, atığın üzerine alkol döktükten sonra birkaç kat naylon poşete sarmalı ve ağzını sıkı şekilde bağlamalıdır. Acil diş tedavisinin yapıldığı yerler ile ilgili kurallar şunlardır:
Hasta yakınları mekan dışında bekletilmelidir. Hastanın tek başına muayene olmaya engel durumu söz konusu ise, refakatçi eşlik edebilir. Fakat hasta yakını da tüm izolasyon kurallarına göre korunmalıdır.
30 DAKİKA ARA OLMALI
Hasta muayenesinin yapıldığı yer havalandırılabilir olmalıdır. Bu amaç için ortamdaki havayı temizleyebilen cihazların kullanılması önerilir.
İki hasta arasında en az 30 dakika beklenmelidir. Bu süre içinde klinik ve çevre yüzeylerinin temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri yapılmalıdır.
Tükürük emiciler çok iyi durumda olmalı; mümkünse ağızdan çıkan partikülleri de çekebilen vakum sistemleri kullanılmalıdır.
Diş hekimi, kullandığı her mekanik aletin sterilizasyonundan sorumludur (reflektör kolu, röntgen kolu, tükürük emici yuvası, tur ile dönen aletlerin su püskürtme bölgesi gibi). Sterilize edilemeyen aletler tıbbi atık kurallarına göre atılır.
Bazı dental ünitelerin su püskürtme sistemleri son sıvıyı bir miktar içine çeker. Çapraz enfeksiyona engel olabilmek için hasta değişimi sırasında su püskürten aletlerden dikkatli şekilde bir miktar su püskürtülmelidir.
Dental uygulamalarda hastada kullanılan sarf malzemeler tek kullanımlık paketlerde hazırlanmalıdır.
Atıkların atılması kurallarına özen gösterilmelidir.
KONTROL NASIL OLMALI?
ENFEKSİYONUN önlenmesi ve kontrolü ilkeleri değişmeden kalmasına rağmen, yeni teknolojiler, materyaller, ekipman ve güncellenmiş veriler, mevcut enfeksiyon kontrol uygulamalarının sürekli olarak değerlendirilmesini ve ağız sağlığı ekibi için sürekli eğitimi gerektirir. Diş hekimliğinde enfeksiyonun hastaları, personeli ve kendileri için yayılmasını önleyen veya sınırlayan bir protokol oluşturmak diş hekimlerinin sorumluluğundadır. Önerilen enfeksiyon kontrol çalışması, uygulama prosedürleri izlenerek gerçekleştirilebilir. Diş hekimi muayenehanelerinin gerektirdiği standart önlemleri etkileyen öneriler, kılavuz ilkeler ve yasalar kanıta dayalı olmalı veya uluslararası en iyi uygulamalara dayanmalıdır. Ayrıca ortaya çıkan ek maliyetler için yeterli maddi tazminat almalıdır. Yerel/bölgesel diş hekimleri birlikleri, diş hekimi muayenehanesinde uygun enfeksiyon kontrolünün önemi, önerilen bu prosedürlerin etkinliği ve sonuç olarak diş bakımı hizmeti yoluyla bulaşıcı hastalıklara yakalanma konusunda önemli bir risk bulunmaması konusunda eğitmelidir. Diş hekimliği eğitimcileri, sağlık hizmeti ortamlarında mevcut enfeksiyon önleme ve kontrol önerilerini müfredata ve klinik faaliyetlere dahil etmelidir. Bu, suçsuz bir kritik olay raporlama ve öğrenme sistemini içermelidir. Ağız sağlığı ekibi üyeleri, klinik ortamda bulaşabilecek bulaşıcı hastalıkların tanı ve yönetimi ile ilgili bilgi ve becerilerini güncel tutmakla yükümlüdür, standart önlemlere ve gerektiğinde bulaşma temelli önlemlere uyulmalıdır. Hastalarını ve kendilerini enfeksiyonlara karşı korumak için uygun önlemleri almak. Bu önlemler şunları içerir:
Çalışma ortamındaki tüm açık yüzeylerin temizliği ve dezenfeksiyonu ilkelerinin benimsenmesi; tekrar kullanılabilir aletlerin dekontaminasyonu, dezenfeksiyonu, sterilizasyonu ve yeniden işlenmesi ve klinik atıkların bertarafı için ilgili makamlar tarafından kabul edilen ve / veya önerilen protokoller,
Steril aletlerin uygun bariyer ambalaj kullanılarak yeniden kontaminasyondan korunmasını sağlamak; sterilizasyon mümkün değilse tek kullanımlık aletler kullanmak,
Sivri uçların kullanımı ile özel dikkat gösterilmesi, kullanımdan sonra çalışma alanından çıkarılması ve açıkça etiketlenmiş delinmeye dirençli bir kaba yerleştirilmesi,
Diş laboratuvarına taşınan cihazlar, protezler, izlenimler, aletler ve uygulanabilir ürünler için dezenfeksiyon ilkelerinin benimsenmesi; biyopsi örneklerinin dikkatli kullanılması ve tavsiye edilen yönergelere göre sızdırmaz kaplara konulması.
