O öyle demiş, bu böyle demiş, Yahya Kemal bir ara direkt Gazi Paşa'nın çizmelerine kapanmış. Vefattan sonra da "O zamanlar öyle gerekliydi, biz bir Gazi Paşa icat ettik!" demiş mi? Demiş...
Yahya Kemal büyük şair, eh biraz ehlikeyifmiş. Kavgaya gürültüye karışmamış. İspanya'da kralla al takke ver külah. Burada kan gövdeyi götürürken Bulgaristan'da elçilik kasasından paralarla ahu sevda. Dil devrimi sırasında fakat "Bu işler yanlış işler!" de demiş. Zaten 'öztürk'çe fanatizmi ayyuka çıkılınca "şair haklı çıktı" şeklinde geri çekilinmiş.
Türk edebiyatından tam tumturaklı, öyle bir insanı kâmil beklemek de... Ne bileyim biraz sukütuhayâl. Şair, yazar takımı kurucu şiddete karşı ne yapacak? Örgüt kurup savaşacak hali yok ya? Zaten örgütü birbirini ihbar etmek için komünistler kurmuş, öbür taraf Teşkilatı Mahsusa...
Koca imparatorluk işgal edilmiş, milyonlarca şehit, zor bela bir Anadolu kurtarmışız. Lâdini bir cumhuriyet kurmuşuz, meclisteki muhalifleri de tırpanlayıp meclise apolet takmışız, askeri üniforma giydirmişiz.
Sıkıysa bir şey söyle!
Nazım söylemiş, hayatı zindanda geçmiş. En sonunda sen Gazi'ye bir şiir yaz da bakıverelim çaresine demişler, o da yazmış ama gene de bitmemiş işkence. Gerçi Menderes dönemi de pek matah değil ya, neyse...
Ne de olsa aynı paltodan çıkmışlar, aynı alışkanlıklar. Düşünsenize 6-7 Eylül olayları, Gladyo'nun işleri, Menderes çıkmış komünistleri suçlamış. Nerden baksan oradan elde kalmakta şu antidemokratik muvaffakiyetler...

***

Neyse mevzumuz o değil, mevzumuz o vakitlerin şair-yazar takımı. Hep bir sinmişlik hep bir sallantı. Dümdüz yürüyenler yok mu, var elbette. Mesela Mehmet Âkif, ne yalan söyleyelim adam gibi adam. Her düşüncesine uymanız gerekmez, bildiği gibi yaşamış. Sürgün edilmiş, yazdığı gibi ölmüş. Cenazesinden bile korkmuş birileri!
Bence Necip Fazıl da öyle. Delikanlı bir insan. Müthiş biri. Bir İstanbul beyefendisi her şeyden önce. Her İstanbul efendisi gibi biraz asabi. Çünkü İstanbul efendisi dünyadan haberdar, payitahtın fikri zenginliğiyle zengin, bir de üstüne üstlük zekaya sahipse görmekte yanlış gideni. Paspallığı, nobranı, cahilliği. Unutturulmak istenen koskoca medeniyeti. Başkası olsa delirirdi. Delirmemiş, şiiriyle bir dev, aktivistliğiyle rüzgâr olmuş. Eğer Cumhuriyet Müslüman demokratik bir cem olsaydı kim bilir neler yazacaktı...
Tabii onun da var zaafları. Söylemek gerekir mi bilmiyorum, çünkü insan! Tıpkı Nazım gibi. Nazım da despotizme karşı durmuş. Durmuş da ne hatalar yapmış. Bir diktatörden kaçarken başka bir diktatöre tutulmuş. Fakat Necip Fazıl Bey ve Nazım Bey ne sarsıcı şairlerdir! İlham onlara adeta bir sağanak hâlinde inmiştir.
Tanpınar'a gelince aramızda kalsın, bir miktar revizyonisttir. 1960 darbesinde celladı yelpazelemiştir. Korku, insani bir zaaftır zannımca. Bugün bizim durduğumuz yerden atıp sallamak kolay. En eski Türkiye'de tık çıkarmak takriri sükûn şu bu, sıkar biraz!
Fakat Ahmet Hamdi Bey boylu boyunca bir yetenektir. Hem şiir hem roman elinde gül açmıştır. Hele resmî ideolojiye reddiyesi, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, tarih ve dil kurumu tarafından fişlenmiştir. Kemal Tahir daha da fazlasıyla düşünürdür fikrimce. Kitabı öyle okunursa zevk edilir. Cemil Meriç, hiç şüphesiz âbidevi bir şahsiyet. İdeolojiler demiştir, idraklerimize giydirilen deli gömlekleridir.

***

'İdeoloji Tımarhanesi'nden çizgili pijamayla kaçtığımdan beri belki de ondan, benim cebimde hep bir Asaf Hâlet Çelebi şiiri vardır. Anarşizan bir eğilim ihtimaldir geldiğim yerden, bak bu olabilir, mizacıma ilişmiştir. Asaf Bey'in mendil cebindeki karanfile de saklayamam, tiryakiyim...
İbrahim içimdeki putları devir / elindeki baltayla / kırılan putların yerine / yenilerini koyan kim?

Meraklısına:
Yeni bir 'Edebiyat Tarihi' yazan Muhsin Kızılkaya'nın 'Yahya Kemal' yazısından da faydalandım. Tavsiyeye şâyandır.
Herkese pijamalı seneler dilerim...