Fizik alanında yaptığı başarılı çalışmalarla, TÜBİTAK'a katkılarıyla ve siyasi faaliyetleriyle tanınan Erdal İnönü, vefatının 14'üncü yıl dönümü dolayısıyla anılıyor. İnönü'nün hayatı, siyasi kimliği ve ailesi kendisiyle ilgili merak edilenlerin başında geliyor. Erdal İnönü'nün eğitimi, kariyeri, babası ve ailesi hakkında araştırılanların yanıtı haberimizde. Erdal İnönü kimdir, kaç yaşında ve ne zaman öldü, nereli? İşte Eski Başbakan Yardımcısı, siyasetçi ve bilim insanı Erdal İnönü'nün hayatına ilişkin detaylar.
ERDAL İNÖNÜ KİMDİR?
Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün üç çocuğundan biri olan Eski Başbakan Yardımcısı ve SHP Genel Başkanı Erdal İnönü'nün yaşamını yitirmesinin üzerinden 14 yıl geçti.
İsmet ve Mevhibe İnönü'nün ortanca çocuğu olan Erdal İnönü, 6 Haziran 1926'da Ankara'da dünyaya geldi. İnönü, ilk, orta ve lise öğrenimini tamamladıktan sonra 1947'de Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik-Matematik Bölümü'nü bitirdi.
ERDAL İNÖNÜ HAYATI VE KARİYERİ
Daha sonra ABD'ye giden İnönü, Kaliforniya Üniversitesi Teknoloji Enstitüsü'nde yüksek lisans ve doktora eğitimi gördü. Türkiye'ye 1952'de dönen İnönü, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'nden doçent unvanı aldı.
Sevinç İnönü ile 1957'de evlenen İnönü, Princeton Üniversitesi ile Oak Ridge Princeton National Laboratory'de 1958-1960 yıllarında "konuk araştırmacı" olarak yer aldı.
Sonrasında, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) rektörlüğü yapan Erdal İnönü, 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra öğretim üyeliğini bırakarak siyasete girdi.
Kurulmasına öncülük ettiği Sosyal Demokrasi Partisi'nin (SODEP) genel başkanı olan İnönü, partisi ile Halkçı Parti'nin birleşmesinde de etkin bir rol oynadı. Bu birleşmenin ardından Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) adıyla Türk siyaset hayatında yerini alan partinin genel başkanı İnönü oldu.
ERDAL İNÖNÜ İSMET İNÖNÜ'NÜN NEYİ?
Erdal İnönü, Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün üç çocuğundan biridir.
SHP'nin 1992'deki 7. Olağanüstü Kurultayı'nda İnönü'nün karşısına çıkan Deniz Baykal ve muhalefet grubu başarılı olamadı. İnönü'nün yeniden genel başkan seçildiği kurultay sonrası, Baykal ve ekibi SHP'den ayrılarak 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kapatılan CHP'yi yeniden açtı.
ERDAL İNÖNÜ'NÜN SİYASİ GEÇMİŞİ
Dönemin cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın 17 Nisan 1993'teki ölümü ve ardından Süleyman Demirel'in cumhurbaşkanlığına seçilmesinden sonra yaklaşık 1,5 ay başbakanlık görevine vekalet eden İnönü, Demirel'in cumhurbaşkanı adaylığına verdiği destek nedeniyle sol kesimin eleştirilerine maruz kaldı.
SHP ile CHP'nin birleştiği 1995'teki kurultayda CHP'nin "Onursal Genel Başkanı" seçilen İnönü, DYP-CHP koalisyon hükümetinin Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı oldu.
İnönü, sonrasında aktif siyaseti bırakarak, siyasi kariyerini noktaladı.
ERDAL İNÖNÜ'NÜN BİLİM ALANINDA YAPTIĞI FAALİYETLER
2001'de CHP Genel Başkanı Deniz Baykal'ın bazı uygulamalarına tepki göstererek, CHP'den de istifa eden İnönü, sosyal demokrat çevrelerden yapılan ısrarlara rağmen aktif siyasete dönmedi.
TÜBİTAK Bilim Kurulu, Atom Enerjisi Komisyonu, UNESCO Yürütme Konseyi üyeliği ve Türk Fizik Derneği başkanlığında bulunan Erdal İnönü'nün, 1951'de Macar asıllı ABD'li atom fizikçisi Eugene Wigner ile Princeton Üniversitesi'nde ortak yaptığı çalışma uluslararası bilim dergilerinde yer aldı.
Fizik alanında Nobel'den sonraki en önemli ödül olan Wigner Madalyası'nı 2004'te alan İnönü, bu ödülü Feza Gürsey'den sonra hak eden ikinci Türk oldu.
Erdal İnönü ayrıca Türkiye Cumhuriyeti ve Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili de bilimsel çalışmalar yaptı.
ERDAL İNÖNÜ NE ZAMAN VE NEDEN ÖLDÜ?
Siyaseti bıraktıktan sonra tekrar öğretim üyeliğine dönen İnönü, Nisan 2006'da kan kanseri teşhisiyle Amerika Birleşik Devletleri'nde bir süre tedavi gördü. Başarılı geçen ilk tedavinin ardından Türkiye'ye dönen İnönü, kanser hastalığına bağlı zatürre teşhisi ile 20 Ağustos 2007 tarihinde yeniden hastaneye kaldırıldı. Tetkikler sonucunda, ilk tedavi döneminde kontrol altına alınan lösemi hastalığının tekrar ortaya çıktığı belirlendi ve yine ABD'ye götürüldü.
ABD'deki hastanede, 31 Ekim 2007'de 81 yaşında yaşamını yitiren İnönü'nün cenazesi Ankara'ya nakledildi.
İnönü'nün naaşı, TBMM'de yapılan devlet töreninin ardından, Ankara'da doğduğu Pembe Köşk'ün bahçesine getirildi.
Eşi Sevinç İnönü'nün isteğiyle İstanbul'a götürülen İnönü'nün cenazesi, 4 Kasım Pazar günü Teşvikiye Camisi'nde kılınan öğle namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki aile kabristanında toprağa verildi.
ESERLERİ
Erdal İnönü'nün başlıca bilimsel yapıtları:
1923-1966 Döneminde Fizik Dalındaki Araştırmalara Türkiye'nin Katkısını Gösteren Bir Bibliyografya ve Bazı Gözlemler (1971)
1923-1966 Dönemi Matematik Araştırmaları Bibliyografyası ve Bazı Gözlemler (1973)
Group Theoretical Methods in Physics (1983, Meral Serdaroğlu'yla birlikte)
Erdal İnönü'nün diğer yapıtları:
Mehmet Nadir Bir Eğitim ve Bilim Öncüsü (1997)
Anılar ve Düşünceler 1. Cilt (1996)
Anılar ve Düşünceler 2. Cilt (1998)
Anılar ve Düşünceler 3. Cilt (2001)
Kurultay Konuşmaları (1998)
Fikirler ve Eylemler Tarih, Bilim ve Siyaset Üzerine Konuşmalar (1999)
Bilim Konuşmaları (2001)
Üçyüz Yıllık Gecikme Tarih, Kültür, Bilim ve Siyaset Üzerine Konuşmalar (2002)
Bilimsel Devrim ve Stratejik Anlamı (2003)
