Türkiye'nin buğday unu alanında buğday ithal eden ülke konumuna geldiğine dair iddialar sonrasında Tarım ve Orman Bakanlığı bu iddiaları çürüten verileri açıkladı. Bakanlık, Türkiye'nin buğday unu ihracatında dünyada 1'inci sırada olduğunu ifade ederek, "Buğdayda, dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında ihracat bazlı ithalat yapıyoruz. Aldığımız buğdayı un, makarna, irmik vb. olarak ihraç ediyoruz. Buğday unu ihracatında ülkemiz 2002 yılında dünyada 11'inci sırada iken 2005 yılından beri dünyada 1'inci sırada yer alıyor. 2002-2025 (Ağustos ayı sonu itibarıyla) yılları arasında mamul maddenin (un, makarna, irmik, bisküvi, bulgur vb.) buğday karşılığı dahil 108,8 milyon ton ithalat yapılmışken, 120,4 milyon ton ihracat yapıldı. Değerde 20,2 milyar dolar, miktarda ise 11,6 milyon ton dış ticaret fazlamız var. 2002-2025 Ağustos dönemi 31,3 Milyar dolar ithalat yapılırken, 51,5 Milyar dolar ihracat yapıldı." denildi.
TOHUMLAR KORUMA ALTINDA
Tohumlarla ilgili bilgileri paylaşan Bakanlık, yerel (Ata) tohum çeşitlerinin satışının yasaklandığına dair iddialara ilişkin ise yerel (Ata) tohum çeşitlerinin satışı yasaklanmadığı vurgulandı ve tohumların koruma altına alındığı, tescil ve ıslahının yapıldığı vurgulandı. Bakanlığın iddialar ve gerçekler başlıklı açıklamasında "Ülkemiz tohumculuk mevzuatında yerel çeşitlerimize (ata tohum) ait tohumluk üretimini veya kullanımını yasaklayan bir düzenleme bulunuyor. Aksine tohumculuk kanunu çiftçilerimizin kendi ihtiyaçlarını üretmesi ve ihtiyaçları oranında kendi arasında mübadelelerine (takas) izin verilmiyor. Yapılan yasal düzenleme ile yerel çeşitlerimize (ata tohum) ait tohumlukların tescili, sertifikasyonu ve ticari olarak pazarlamasına imkân sağlanmıyor. Bu sürecin işletilmesi ile hastalık ve zararlılar ile bulaşık tohumlukların yerel çeşit adı altında denetimsiz olarak pazarlanması ile hastalık ve zararlıların kontrolsüz şekilde yayılması önlenecek ve gen kaynaklarımız koruma altına alınacaktır." ifadeleri kullanıldı.
YEREL ÇEŞİTLER (ATA TOHUM) SİSTEMATİK OLARAK TOPLANIYOR
Bakanlığın açıklamasının devamında "Yerel çeşitler (ata tohumları) biyolojik çeşitlilik ve kültürel mirasın önemli bir bileşeni olup yetiştiği çevre koşullarına uyum sağlamış, resmi ıslah programına alınmamış, yetiştiricinin bilgi, alışkanlık ve gelenekleri ile yakından ilişkili değişken bir popülasyondur. Çoğu modern çeşit; ıslah edilen çeşitler ve yerel çeşitlerden gelen genleri içermektedir ve gıda güvenliği için önemli bir kaynaktır. Yerel çeşitler (ata tohum) sistematik olarak toplanmakta, tanımlanmakta, gen bankalarında korunmakta ve yeni çeşit geliştirmek için ıslah çalışmalarında gen kaynağı olarak kullanılmıyor." denildi.
"49 TESCİLLİ YEREL ÇEŞİDİMİZ BULUNUYOR"
Açıklamanın devamında ise şunlar belirtildi: "Ülkemizde yerel çeşitlerin (ata tohumları) tescillerinin yapılabilmesi amacıyla 2019 yılında çıkarılan 30877 sayılı "Yerel çeşitlerin (ata tohumları) Kayıt Altına Alınması, Üretilmesi ve Pazarlamasına Dair Yönetmelik" kapsamında 2020-2022 yılları arasında ülkemizin farklı bölgelerinden Bakanlığımıza ulaşan toplam bin 537 adet yerel çeşit (ata tohumu) örneği İzmir (Ulusal Tohum Gen Bankası) ve Ankara'da (Türkiye Tohum Gen Bankası) bulunan tohum gen bankalarımızda muhafaza altına alındı. Yapılan incelemeler sonucunda teslim edilen örnekler arasında tekrarlanan çeşitler, standart çeşitler veya açık tozlanan ticari çeşitler tespit edilmiş olup çalışmalar dâhilinde ilk etapta 37 yerel çeşit (ata tohumu) tescil edildi. 2025 yılı itibarıyla toplamda 49 tescilli yerel çeşidimiz bulunuyor."
"107 TÜRE AİT 10 BİN 108 CANLI ÖRNEK MUHAFAZA EDİLİYOR"
Bakanlığın tohumla alakalı açıklamasında bazı çevrelerce Türkiye'deki bitki gen kaynaklarının korunmadığına dair iddialar Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından çürütüldü. "Gelecek Nesiller İçin Tohumlarımızı Tohum Gen Bankalarımızda Koruyoruz" denilen açıklamada şu bilgilere yer verildi: "Ülkemizin bitki genetik kaynaklarının korunması, uzun süreli muhafazası, sürdürülebilirliği, bilimsel araştırmalarda kullanımı ve gelecek kuşaklara aktarılabilmesi amacıyla koruma çalışmaları yürütüyoruz. İzmir'de bulunan Ulusal Tohum Gen Bankasında 3 bin 99 türe ait 59 bin 150 tohum örneği korunuyor. Ankara'da bulunan Türkiye Tohum Gen Bankasında bin 402 türe ait 63 bin 600 tohum örneği korunuyor. 18 Arazi Gen Bankasında 107 türe ait 10 bin 108 canlı örnek muhafaza ediliyor."
"YEREL BİTKİ VE ÇEŞİTLERİNE AİT BİNİ AŞKIN TOHUM BAĞIŞLANDI"
Bakanlıktan yapılan açıklamanın devamında şunlar vurgulandı: "Araştırma Enstitümüzde "bin türde yaklaşık 7 bin popülasyona ait" soğanlı ve yumrulu doğal süs bitkisi (geofit) muhafaza ediliyor. Ülkemizin genetik kaynaklarına sahip çıkmak ve atalarımızın yıllardır yetiştirdiği ürünleri gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin himayelerinde 'Yerel Tohum Buluşmaları' gerçekleştiriliyor. Çiftçilerimiz ve halk tarafından Bakanlığımıza, yerel bitki ve çeşitlerine ait bini aşkın tohum bağışlandı. Tarımda yaygın olarak kullanılan tohumların iklim değişikliği, salgın hastalıklar vb. değişikliklere uyum için geliştirilmeye devam etmesi gerekiyor. Çevresel değişikliklere uyumlu yeni çeşitlerin geliştirilmesinin en önemli sigortası, gen bankalarında muhafaza edilen ve büyük bir çeşitliliğe sahip genetik kaynaklarımızdır."
