İstanbul'un fethi sonrasında şehri terk eden Bizanslı yöneticiler ve tüccarları 1454 yılında Fatih Sultan Mehmed Han kente geri çağırdı. Fatih Sultan Mehmed Han çağrıyı bir fermanla resmi hale getirerek, Ortodoksların haklarını kayda geçirdi. İstanbul'u terk eden Bizanslılar gruplar halinde şehre dönüş sağladı. Fener Rum Lisesi, Fatih Sultan Mehmed'in fermanı doğrultusunda 1454 yılında kuruldu ve Osmanlı döneminde sağlanan çeşitli fırsatlar neticesinde birçok yönetici, baş tercüman, din görevlisi ve patrik yetiştirdi.
Gennadios ile Fatih Sultan Mehmed arasında yapılan anlaşmanın ardından Fener sınırlarında kurulan okul zaman içerisinde önemli bir eğitim merkezi haline geldi. 1861 yılından sonra okul klasik eğitim veren bir liseye dönüştü. Günümüzdeki bina, mimar Dimadis tarafından 1881 yılında Fener sırtlarında yüksek bir tepeye inşa edildi.
Milli Eğitim Bakanlığı, 571 yıllık tarihe sahip Özel Fener Rum Okulu'na okul binasının dayanıklılığının artırılması için resmi bir yazı göndererek okulun 90 gün içinde boşaltılması gerektiğini iletti. Tarihi okul, deprem güçlendirme maliyetini karşılayamadığı için mevcut binasını boşaltmak zorunda kalırken, maliyetin 10 milyon euronun üzerinde olduğu öğrenildi. Okul yönetimi, öğrencilerin eğitiminin devam edebilmesi için yeni bir bina arayışına girdi. Olası bir depremde hasar alacağı belirlenen Özel Fener Rum Okulu'nun 144 yıllık binası havadan görüntülendi.
"OKUL MÜDÜRÜ, RESTORASYON MASRAFLARINI KARŞILAYAMAYACAKLARINI SÖYLEDİ"
Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay, " Okulumuzun tarihi İstanbul'un ilk dönemleri olan 4. yüzyıla kadar dayanıyor. Patrike bağlı bir okul olarak açıldı. Zaman içinde ihtişamlı günlerini kaybetti. Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethedene kadar. İstanbul fethedildikten sonra Rumlar dünyanın çeşitli yerlerine dağıldı. Bu durum Fatih Sultan Mehmed'in hoşuna gitmemişti ve tüm dünyadaki Rumları İstanbul'a çağırdı.
Onların İstanbul'a gelmesini cezbedecek bir teklifte bulundu ve okulun tekrar açılmasını vadetti. Rahat yaşayabilecekleri belirtildi. Rumlar tekrar İstanbul'a gelmeye başladılar. İstanbul fethedildikten bir sene sonra 1454 yılında ise o dönemin patriki Gennadios ile Fatih Sultan Mehmed arasında bir anlaşma yapıldı. Arkamızda bulunan okul tekrar kuruldu. Yıllar içinde gelişti.
Yaklaşık 600 yıllık bir tarihi var. Aslında daha öncesi de var ama pek bilgi yok. 1860'larda okul resmi bir lise olarak yeniden tanımlandı. Önceden daha çok dini eğitimler veriliyordu. Ondan sonra daha çok bilimsel eğitimler verilmeye başlandı. 1880 yılında okul yıpranmıştı ve yeni bir okul arayışındaydı. Yeniden bir okul inşa edildi. Arkamızda görülen okulun 1880 yılında inşaatına başlandı. 1882 yılında inşası bitirildi. Okul 150 yıldır dimdik ayakta. Bakanlıktan okula depreme karşı dayanaksız olduğunu belirten bir metin gönderildi. 90 gün içinde okulun boşaltılması istendi. Okul müdürü, restorasyon masraflarını karşılayamayacaklarını söyledi.
10 milyon euronun üzerinde bir restorasyon masrafı var. 30 öğrencisi var. Bir kurumun burayı restore etmesi lazım. Okul bu bütçeyi karşılayamaz. 150 yıllık bir okul ve ayrıca İstanbul'un simgelerinden biridir. 1 milyonu aşkın Marsilya tuğlası kullanılmıştır bu da İstanbul'da eşi benzeri görülmeyen bir özellik. Okul, 4 kattan oluşuyor, 3 bin metrekare kullanım alanı var. Yılların getirdiği yorgunluktan dolayı bazı kısımlarda yıpranmalar var. Tabii geniş kapsamlı restorasyondan sonra okul eski, görkemli günlerine geri dönecektir" dedi.