Ünlülere göre peygamberimiz

Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Kutlu Doğum Haftası nedeniyle ünlülerle söyleşi yaptı. İşte merhamet temalı söyleşilerin konukları...

UĞUR IŞILAK - OZAN

- Merhamet nedir sizce?
- Merhamet vicdanımda yer alıyor. Vicdanı olanın merhameti olur. Çünkü merhamet, içinde şefkatin, içinde aşkın, içinde sevginin, içinde aynı zamanda acıma duygusunun olduğu bir kavramdır. Bir şekilde bu duygumuzu canlı tutmak gerektiğini düşünüyorum. Bunun da ancak insani ilişkilerle ve mahlukatla iyi ilişkiler kurmakla mümkün olduğunu düşünüyorum. İnsani ilişkileri iyi olmayan birisinin merhamet duygusu gelişemez. Bir muhtaca elini uzatmayanın, zekâtla sadakayla hemhâl olmayanın, bu kavramları içselleştirmemiş insanlarda merhamet mümkün olmaz. Merhamet duygusunu diri tutmakla birlikte aslında birçok duyguyu diri tutmuş oluruz. Merhamet insanı yumuşatır, insanı daha mülayim kılar. Bir gün Ayşe validemiz huysuz bir devenin üzerinde giderken deve bir sağa bir sola doğru giderken devenin bir sağa sola hareket ettiğini gören Peygamberimiz, "Yâ Aişe, deve de olsa ona şefkatle merhametle muamele et. Merhametle şefkat eden merhamet ve şefkat görür." buyurmuş. Merhamet sadece karşı tarafa acımak, şefkat göstermek değil aynı zamanda insanın kendisine de merhamet etmesi, şefkat göstermesidir. Merhamet edene ancak merhamet edilir.

- Merhamet eğitimi...
- Merhamet eğitimi belki verilemez ama insani ilişkilerin hangi boyutta olması gerektiğiyle alakalı bir yaşam tarzını insanlara sunduğumuz zaman merhameti içselleştirebileceklerini düşünüyorum. Direk merhamet eğitimi verilebileceğini düşünmüyorum.

- Hz. Peygamber'in sizin dünyanızda yeri nedir?
- Buna bir şiirle karşılık vermek istiyorum. Benim dikkatimi çeken bir olay var rivayet edilen. Ashabını toplamış bir gün, her peygambere makul bir dua hakkı verildiğini söylemiş ve bütün peygamberler bu makul ve makbul olan duayı acele ettikleri için dünyada kullandıklarını ifade etmiş. Ben kullanmayacağım. Öbür tarafa sakladım ümmetime şefaat edebilmek için buyurmuş. Burada ondaki merhamet duygusunun ne kadar büyük olduğunu görüyoruz işte. Biz çok şanslı bir ümmetiz ama bu kadar şanslı bu kadar bahtiyar bir ümmet olmamamıza rağmen çok bahtiyar değiliz. Bunu da bir şiirle anlatacağım inşallah.

Şefaat hazinenden bahşettin ümmetine
Maalesef hissemizi alamadık Efendim
Gafletimiz diz boyu muhtacız himmetine
İstikamet üzere olamadık Efendim

Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Âlemi teşrif ettin nurunla Rahmetinle
Yeryüzünde Muhammed (sav) Arş'ta ism-i Ahmet'inle
Ünsiyet kuramadık cehdinle zahmetinle
Hikmetini arayıp bulamadık Efendim

Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Senden olan zerrenin biçilmezken pahası
Sırt çevirdik ikrama yok mu dedik dahası
Sarhoş etti kalpleri dünyanın rayihası
O mübarek kokunu alamadık Efendim

Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Mukaddes emaneti bizler talan eyledik
Sen doğru ol dedikçe bizler yalan söyledik
Kaybettik aslımızı kimiz, neyiz neyledik
Kimliğimize karar kılamadık Efendim
Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Hâkim kıldık hayata arzu, istek, hevayı
Değerler altüst oldu unutunca davayı
Terk ettik tefekkürü büyüttük masivayı
Ruhunun çeşmesinden dolamadık Efendim
Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Komşumuz aç susuzken yedik içtik doymadık
Mazlumların âhını hissetmedik duymadık
Kardeşimizin yerine kendimizi koymadık
Ne saadeti, ne derdi bölemedik Efendim

Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Müjdeler verdin kişi sevdiğiyle beraber
Hediyeydi lütuftu, kurtuluştu bu haber
Buna rağmen sevgide olamadık seferber
Muhabbet kapısını çalamadık Efendim
Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Her kelam hayat buldu süzülünce dilinden
Emin olsunlar dedin dilinden ve elinden
Bizse kurtulamadık o riya vebalinden
Dosdoğru bir hizaya gelemedik Efendim
Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Aşkına, hürmetine bu canı taşıyoruz
Kuluz bu yüzden haddi hududu aşıyoruz
Kaybetmedik yine de umutla yaşıyoruz
Affet n'olur yolunda ölemedik Efendim

Biz senin kıymetini bilemedik efendim

Kaynak: merhamet.org

SABAHAT AKKİRAZ - SANATÇI

- Merhamet deyince neler söylersiniz?
- Bence merhamet Tanrımızın kutsal bir özelliğidir. Tanrı insanları yaratırken bu özelliği kodlamıştır. Armağan etmiştir insanlara. Tanrı Rahmandır, Rahimdir, bağışlayanadır. Tanrı affedendir. Çok güzel şeyleri de biz değerlendiremeyiz, çok kötü şeyleri de. Bu Tanrı'nın tasarruflarıdır. Biz Tanrı'nın yarattıklarına saygı duymak onları sevmek ve merhamet etmekle yükümlüyüz.

Pir Sultan'ın deyişinde söylendiği gibi, o bizim için güneştir. Güneşten aldığımız o nurla biz etrafımıza ışık saçarız. Merhamet tanrımızın kutsal bir özelliğidir. Tanrımız bu özelliği yaratırken bize kodlamış, armağan etmiştir. Tanrı rahmandır, rahimdir. Tanrı bağışlayandır tanrı affeden merhamet edendir. Bize düşen tanrımız güzellikleri de verebilir, Tanrımız kötülükleri de verebilir. Sadece biz yaratılanı severiz ve ona saygıyla merhamet ederiz.

- Peygamber Efendimizle ilgili hislerinizi öğrenmek isteriz.
- Peygamberi düşünmek ya da yanımızda olduğunu düşünmek… O bir güneş. Ona yanmadan yakın olmak.... Dilimiz lal olurdu herhalde. Efendimizin ailesine davranışıma bakınız. Eşlerine, Hatice anama, kızı Fatıma anama, torunu Zeynep anama bakınız. Onları abalarının altına alıp ne kadar sevgi ve merhamet göstermiştir. Savaştaki esirlere, hatta devesine dahi davranışına bakınız… Bugünün dünyası için ne kadar değerli ve kıymetli özellikler. O bizim örneğimizdir. Ona eğer bir şey sormam gerekseydi, sorabilseydim, o cesareti gösterebilseydim ailemize yapılan haksızlığa karşı ulu divanda siz merhamet eder miydiniz diye sorardım.

Prof. Dr. ÜMİT MERİÇ - AKADEMİSYEN, YAZAR

Evvela kendimize şefkat duymamız lazım!

- Sizin dünyanızda merhamet neye tekabül ediyor?
- Bu soruya ilk cevap anne şefkatidir. Bir arkadaşım geçenlerde şöyle dedi: Allah annelerden şefkat duygusunu almasın. Gerçekten de bugün daha çok iletişim kanalları açıldığı için birçok haberler geliyor. İşte annesinin camii avlusuna terk ettiği çocuk. Yada İngiltere'de on üç yaşında doğum yaptığı için çocuğunu öldürmek isteyen genç anne. Benim zihnimdeki ilk çağrışım soğuk kış gecelerinde sobasız evimizde, daha doğrusu sobanın sadece bir odada yandığı soğuk yatak odamızda annemin omuzlarımı sıkıştırışı. Bende ilk şefkat duygusu ile ilgili hatırladığım şey. Bahçede kartopu oynadığımız zaman eve geldiğimizde koltuklarının altını açıp ellerini orda ısıtan annemin hatırası. Tabi her annenin şefkatini Rabbü'l-âleminin şefkatinden bir nebze var.

Zannediyorum ki Rabbü'l-âleminin şefkatinin yüzü suyu hürmetine her şey yaratıldı ve her şey onun şefkati sayesinde devam ediyor. Ülkemiz bir deprem kuşağı üzerinde olmasına rağmen Japonya kadar her an zelzele tehlikesini ense kökünde hissetmeyen bir toprakta yaşıyoruz çok şükür. Fakat Japonların her akşam ettikleri bir duaları var: Bugün zelzele olmadığı için şükürler olsun. Biz zelzele olmadığı için şükretmiyoruz ama bu tehdidin sürekli altında olan Japonya'da insanlara her gün Yaratanlarına bir tehlikeyi daha atlatmış oldukları için şükrediyorlar.

- Merhamet duygusunun yaşatılabilmesi ya da öğretilmesi için pratik olarak ne yapabiliriz?
- Evvela kendimize şefkat duymamız lazım. Yani vücudumuzu yaratılışa asla uygun olarak yaşamamız lazım. İnanın sabahleyin elimizi yıkamak, abdest almamız dahi kendimize karşı gösterdiğimiz bir şefkat. Toplumsal olarak ta bana öyle geliyor ki herkesin aslında bir ahlâk kahramanı olarak yaşaması lazım. Bir büyüğüm derdi ki sokaktaki on dilenciden dokuzu sahtekardır bir tanesi gerçekten muhtaçtır. Onun için siz o onuna da yardım edin o bir tanesinin duası size yeter. İyi örnek olmak son derece mühim. Sessiz eğitim denen bir eğitim türü var. Bunu yeni yetişen kuşaklara davranışlarımızla göstermemiz gerek. Bazen saklayarak bazen aşikar olması sanırım bu konunun, hiç sönmeyen bir meşale olarak toplum içinde dikkatlice tutulması gerek.

- Peygamber Efendimizi bugün burada hissetmek konusunda ne dersiniz?
- Rabbü'l-âleminin peygambere olan şefkati ve merhametiyle kainat gark edildi. Dolayısıyla Allah'ın sevgilisi hepimizin de sevgilisi olan peygamberimizin sanki her an huzurundaymışız, bizimle berabermiş gibi davranışlarını örnek alarak onun izinde yürümek zannediyorum ki en hoş tavır olacaktır İslâmî açıdan. Hz. Peygamber benim kalbimin içinde.

KENAN IŞIK - TİYATRO SANATÇISI

- Sizin dünyanızda merhamet nerelerden bugüne uzanıyor?
- Bu benim çocukluğuma giden bir duygu, annemin iyi bir Müslüman olması, bize de o minval üzerinde bir terbiye vermesini sağladı. Tabi biz pratik hayatın içinde yaşadık bunu. Sıkıntıda olanlara karşı onlara yardım etmek, onlarla empati kurmak. Örneğin çocukluğumun önemli bir karakteri Saime Abla vardı. Kocası ölmüştü ben her gün ona giderdim, yemek götürürdüm. Biz yardımı hayatın bir parçası olarak gördük. Hayvanlara karşı da aynı şekilde merhametli olmak gerektiğini öğrendik. Rahman ve Rahim, Tanrı'nın sıfatlarındandır. Yani merhametli olmak. Peygamber Efendimizin de sıfatlarındandır merhametli olmak. Yani benim çocukluğumdan hatırladığım, doğmadan babasını kaybetmiştir, çok küçük yaşlarda annesini kaybetmiştir, daha sonra ona kol kanat geren dedesini kaybetmiştir. Müşrikler tarafından çok sıkıntı görmüştür. Doğal olarak da o kendi hayatında yaşadığı her şeyi dışarıda gördüğü zaman da empati kurar. Bildiğim kadarıyla böyle ayetler de vardır. "Size öyle bir peygamber geldi ki sizin başınıza bir şey geldi mi o üzülür sizi kollar." diye. Sonuçta bence sadece insanlara değil canlı cansız her şeye gösterilen merhametten söz etmek gerekir. Yani özellikle tasavvuf öğretisinde her şeye merhametli davranmak gerektiği düşüncesi vardır. Mesela o devirde kadınlara kız çocuklarına inanılmaz bir merhametsizlik vardı. Kıyamet günü anlatılır orada ve sonrasında Kuran-ı Kerim'de, hesap günü "Diri diri gömülen kız çocuklarına neden gömüldükleri sorulacaktır." denir.

- Merhametin acımayla ilgisi var mıdır?
- Merhametin acımakla hiç ilgisi yoktur, hatta oradan söküp atmak gerekir. Merhametin mutlaka içselleştirilmiş olması gerekir. Merhamette empati kurmak önemlidir. Empati kurarsanız onun sıkıntısını anlayabilirsiniz yani başınıza gelmeden o sıkıntıyı yaşamış gibi olursunuz. Bu anlayış da insanı huzurlu kılar. Eğer bu huzur bize yansırsa insanlığın yanı sıra dünyayı huzurlu kılar ki şu anda da barışa çok ihtiyacı var dünyanın.

- Siz kendinizi ne zaman merhametli hissedersiniz?
- Valla her zaman aslında ama mesela kediye dokunmama gibi bazı duygular şuan kesilmiş durumda. Şu anda bazı duygularım daha kesif. Hz. Mevlana sakın isteyene vermeyiniz. Sıkıntısını anlatmayanı fark ediniz ya da biri bunu size söylerse onu dikkate alınız, diyor. Ben de buna özen gösteririm. Yalvaran yakaran birine değil de sıkıntısı olan birine yardım etmeyi ön plana çıkartıyorum. Bu yardımın illa maddi bir şey olması gerekmiyor. Psikolojik de olabilir. Bugün daha çok manevi sıkıntıları var insanların. Muhabbet etmek de bunun içindedir. Sadece onun yanında durarak, zaman zaman elini tutarak, içten samimi, içinde merhamet içeren bir bakış bile aslında karşındakinin sıkıntısını gidermek için çok etkili bir şeydir. Yani merhameti sadece öbür tarafıyla değil, bu açıdan da düşünmek gerekir. Yani ona el vermek, ona yardım etmek, düşüyorsa onu kaldırmak, iki satır laf etmek. Dünyadaki varoluşumuz üzerine iki satır laf edersek birçok sıkıntımızı gideririz. Batı'da bunun karşılığında psikoterapistler var. Merhamet sadece bunlarla alakalı bir duygu değil aslında. Vicdan vardır, şefkat vardır hoşgörü vardır, affedicilik vardır. Ve affetmek… Çok önemli bir şey. Cenab-ı Allah'tan da affedilmeyi isteriz. Sihirli bir şeydir affetmek, mağfiret dileriz Allahtan.

- Sizin dünyanızda peygamber nerdedir?
- Peygamber Efendimiz hayatımızda bir rol model olmalıdır. Bu zaten böyledir ama bazen bunun ifratı da oluyor. Uhud ya da Hendek Savaşı savaşında dişi kırılmıştı peygamberin. Yani insanlar dişlerini kırarlar onun çektiği acıyı hissetmek için. Bu bir ifrattır benim için. Peygamberimiz, elbette örnek şahsiyettir benim için.

NİHAL BENGİSU KARACA - ANTROPOLOG - YAZAR

- Merhamet sizin dünyanızda ne anlam ifade ediyor?
- Dünya ve yaşam devam edebiliyorsa merhametin yüzü suyu hürmetine olsa gerek. Hayatta iyi olan şeylerden, yozluk, kötü giden haksızlıklar, adaletsizlikler yekûnu içerisinden merhameti çekip aldığınızda geriye bir şey kalmıyor. Bana kalırsa semavi dinlerin emir ve yasaklarının pek çoğu merhameti tesis etmek ve merhamet üzerine bir bilinç düzeyi oluşturmak için gelmiş şeyler. Yani on emirden girin Asr Sûresi'nden çıkın. Merhamet üzerine insanların daha uzun düşünmesi gerekiyor. Merhamet Yeşilçam filmi seyrederken işte zengin kız fakir oğlan senaryosuna hüzünlenip iki damla gözyaşı dökmek değil. Gerçekten etrafımızda çok fazla eşitsizlik, yoksulluk ve kötülük var bunların üstesinden merhametle ama aklı olan merhametle gelebiliriz. Düşünceden ve akıldan süzülen bir merhametin tesis edilmesi ve hayata geçirilmesi gerekir.

- Peki, merhamet eğitimi yapılabilir mi?
- Merhamet eğitimi yapılabilir. Çocuk yaşta verilecek eğitimden bahsediyorsak farkındaysanız zaten masallar, hikâyeler, peygamber kıssaları merhametli olanın kazanacağı mesajını vermek içindir. Keloğlan masallarından tutunda Andersen masallarına kadar bu skalayı genişletebiliriz. Yani kim ki karşılık beklemeden bir başkasını kendisi kadar önemseme, kendisi kadar sevme, onun iyiliğini isteme üzerine hareketler yaparsa kişi o an için kaybetmiş gibi gözükse de o kişi muhakkak karşılığını alır. İlk etapta kâr- zarar denklemleri üzerinden zarar etmiş gibi görünürsün ama bunun faydasını muhakkak görürsünüz. Bir şeye merhamet duyduğumuzda Allahın bize yaklaşmasını hazırlayan bir adım atmış oluruz. Bunu biliriz, algılarız. Bu bizim fıtratımızda var. Çocukken hâlihazırda var olan peygamberimizin hayatından kıssaları okutmak yeterliyken, yetişkinler için önemli olan bunları topluma kitlelere hatırlatacak etkinliklerde bulunmak. Bu bizim yaratılışımızda var. Merhamet duymak merhamet etmek. Gerek popüler kültür olsun hayatı kar zarar denklemi üzerinden gören modernist, kapitalist, materyalist mantık olsun bizim yaratılışımızda olan bu güzelliği unutmamıza neden oluyor. Seküler kültür biraz böyle bir şey aslında. İnsanların hatırlatmaya ihtiyacı var. Gündemde tutulmalı bu mesele.

- Peygamberimiz diyince bugün sizin dünyanızda ne canlanıyor?
- Peygamberimiz diyince ilk aklıma gelen hani bir fantezi vardır ya şu an aranızda olsaydı, çıkıp kendi kültürü ve kimliğiyle ve bilinciyle gelseydi ne hissederdiniz diye! Herhalde çok derin bir utanç hissederdik. Sevgi, selam, şefaat hissinin ötesinde utanç hissi sürekli benim ya da bizim yakamızı bırakmayan bir şey olurdu. Çünkü hiçbir şeyi, düşünce ya da eylem bazında olsun, onun rızası doğrultusunda yapmıyoruz. Çok küçük şeylerde onun rızasını gözetir gibi yapıyoruz. İşte yemeğe oturduğumuzda sağ elle yiyelim veya giysilerimize kıyafetlerimizde dönemin kültürel artı kiplerini taşıyalım. İsminden bahsedelim. Ama onun sünneti içinden çıkarıp yaptığımız şey çoğunlukla kendi iktidarımızı, güç alanlarımızı tahkim edecek zaaflarımıza meşruiyet kazandıracak şeyler oluyor maalesef. Bu özellikle aile hayatında, kadın erkek ilişkisi mevzularında, kadınlarla ilgili yorumlarda, çocuklarla ilgili mevzularda peygamberimizin merhamet eksenli dünyasını o vicdan muhasebesini, vicdan muhasebesini yaparken bize öğrettiği parametreleri ıskalıyoruz. Sürekli sünnetini, sözlerini, hatalarımızı meşrulaştırmak için kullanıyoruz. Yani kılıfına uydurmaya çalışıyoruz. Mekke'nin fethi sırasında fakirlere yoksullara düşkünlere el uzatılmayacak, ağaçlara hayvanlara zarar verilmeyecek diyor. Böyle bir anda bile fetih anında bile böyle bir mesaj veriyor peygamber. Ben bunun hâlâ anlaşılmamış olduğunu düşünüyorum.

DENİZ ARCAK - MÜZİSYEN

- Merhamet nedir sizce?
- Merhamet insan olmak istiyorsak ve insan olmaya adaysak dünyamızın merkezinde yer almalı sanıyorum. Çünkü her şeyi sevmek için ve vicdan mekanizmasının çalışması hatta insan olmak için önce merhametin çalışması gerekiyor sanıyorum.

- Merhameti nasıl hissedersiniz?
- Genellikle acıdığınız birisine merhamet duyarsınız. Ama sadece acımanız gerekmiyor herhalde birine yardım etmek için. Acıma duygusuyla merhameti birbirinden ayırmaya çalıştığımda çok doğru değil diyorum acıyarak merhamet göstermek. Kelimeler kifayetsiz çünkü tamamen gönülle ilgili bir lisan merhamet. Kelimesinin çıktığı lisan da gönülde bir yer, onun içinde ne kadar çok kâinata sevgiyle bakarsanız o pencereden o ışıkla bakarsınız herhalde. Başkalarının merhametli olması için de dua edebiliriz. Çünkü bir lütuf meselesi. Kime ne kadar lütfedildiğinden de haberimiz yok.

- Merhamet öğretilebilir bir şey mi?
- Valla taliplisine evet. Çünkü öğrenme merakla başlıyor. Merhametli olmayı talep eden tabii ki öğrenecektir.

- Peygamberimiz dünyanızda nerede?
- Bir şey duymuştum, hoşuma gitmişti. Selam gönderdiğiniz zaman cevap verirmiş. Bu benim için çok heyecanlı ve zevkli bir şey. Yaratılmış her şeyde onun nurunun olduğunu öğrenmiştim. Baktığımız her ışıkta o var. Zaten Allah için merkezde olan birisi doğal olarak benim içinde merkezdedir inşallah. Merhamet duygusu zaten kitabımız öyle başlıyor. Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla. Mesela Japonya kayıyor. Dünyanın ekseni, her şey kayıyor bugünlerde. Öyle bir güce emanetiz ki aslında endişe edilecek bir şey yok. Merhamet aslında telaşlı bir duygu değil bu anlamda. Zaten "eller yukarı"yı becerdiğimiz zaman yani teslim olmayı becerdiğimiz anda işi becermiş olacağız. Ama dediğim gibi zaten hepimiz ona emanetiz ve onun kucağında merhametle oturuyoruz. Bize ne kadar nasip olduysa da onu yaşamaya gayret ediyoruz.

BEŞİR AYVAZOĞLU - YAZAR

- Merhametsiz bir dünyada mı yaşıyoruz?
- Bu sorunun cevabı bulunduğunuz ülkeye göre değişebilir. Ama genel olarak baktığımızda çok merhametli olduğu söylenemez. Yani bir tarafta aksırıncaya kadar tıksırıncaya kadar yiyip içen, her türlü lüksü yaşayan insanlar, bir tarafta içecek bir damla su bile bulamayan, açlıktan kıvranan bir deri bir kemik kalmış insanlardan oluşan topluluklar var. Bu eşitsizlik, adaletsizlik doğrudan doğruya merhamet yoksulluğundan kaynaklanıyor.

- Sizin dünyanızda merhamet nerede duruyor?
- Ben merhamet kavramının İslâm'ın en temel kavramlarından biri olarak görüyorum. İslâm ahlâkının temel ilkesi olarak ele alınması gerektiğini düşünüyorum. Bu temel ilkeyi evrensel bir ilke olarak görüyorum. Bunun içine her türlü beşerî ilişkiyi sokmanın mümkün olduğunu düşünüyorum. Yani yoksullara yardımdan çevre problemlerin çözümüne kadar aklınıza gelebilecek her şeyi merhamet kavramı içinde değerlendirerek çözüm üretebilirsiniz diye düşünüyorum.

Ancak insanlara karşı merhamet gösterirken merhameti onlara üstünlük taslamak, onlara tahakküm etmek, gösterdiğiniz merhametin diyetini almak şeklinde bir eylem olarak düşünmemek lazım. Merhamet tam aksine yaşadığımız dünyada yaşadığımız çevreye hatta hayvanlara karşı bir sorumluluğumuz olduğunu düşünmek demektir. Merhamet, merhamet edilene tahakküm kurmak onun karşısında üstünlük duygusunu yaşamak veya o insan karşısında tatmin olmak değildir. Merhamet tamamen merhamet edilenin kişiliğini ön plana çıkararak tamamen kendi benliğimizi paranteze almak suretiyle yaşanan bir duygudur. Sadece insanlara karşı değil ağaçla karşı böceklere karşı kuşlara karşı tabiî çevreye karşı merhamet duyabiliyorsanız asıl o zaman rahim olabiliyorsunuz. Zaten Rahman ve Rahim Allah'ın sıfatlarındandır. Bir bakıma insan merhametli olarak Allah'ın Rahman ve Rahim sıfatını insanlığa, beşeriyete yansıtmış oluyor. Bu bakımdan merhamet, kutsal bir kavram.

- Hz. Peygamber'i Kutlu Doğum Haftası'nda anıyoruz. Bugünün dünyasında sizce Hz. Peygamber nerededir?
- Hz. Peygamber bizim peygamberimiz olarak her an hayatımızın içindedir. Onun anılmadığı bir an düşünülemez. Onun getirdiği ilâhî mesajlar evrensel bir nitelik taşımaktır. O mesajları iyi okumak gerekir. O mesajın özünü yakalayarak tüm dünyaya hitap etmek gerekir. Bunun için geleneksel yorumları çok iyi bilmekle beraber içinde yaşadığımız çağın şartlarını iyi okuyarak içinde bulunduğumuz çağa hitap etmek gerektiğini düşünüyorum. Tüm varlığa tecmil edilmesi gereken bir ilke olduğunu belirtmek gerekir. Merhamet bir dilenciye sadaka vermek gibi algılanıyor. Aslında mesele bu değil. Merhamet kavramı o kadar geniş ve kullanışlı bir kavram ki… Mesela çevrecilik meselesini bununla temellendirmek, tamamen İslâmî kaynaklı ilkeler bulmak mümkündür.

HAKAN ŞÜKÜR - FUTBOLCU

- Sizce merhamet ne demek?
- Bir kere her şeyden önce bir şeye Allah için bakmak gerektiğini düşünüyorum. Oradan baktığımızda zaten en tepeden en aşağı biz zaten aciz kullarız. Bana göre bir acıma hissi değil merhamet. Daha çok sevgiyle gelişen yardım ve fedakârlıkla büyüyen bir his. Bunu Efendimiz (sav), hem örnek tavırlarıyla hem de güzel sözleriyle bunun temsilciliğini yapmış. Bu vesile ile biz de insan olarak hayvanlarda bile olan bir duygunun temsilciliğini yapmalıyız fikrindeyim. Çevremde çok duygusal, merhametli bir insan olduğumu söylerler. Neden? Çünkü merhamet ediniz ki merhamet edilesiniz. Allahın ayetiyle duyurduğu bir şey. Bizler de Allah için bunu uygulamak durumundayız.

- Sizin dünyanızda peygamberimizin yeri nedir?
- Öncelikle Efendimize sonsuz selâm olsun. Öncelikle Allah'ın Resûlü bir insan ve insanlığa örnek olmuş. Yaşadıklarıyla insanlığa çok farklı duygular tattırmış. Bugün bile dünyada yüz yirmi dört bin peygamber arasında her zaman çok anılar ve büyük övgüler alan biri ve bizler de bütün eksikliklerimizle onun peşinden gitmeye çalışan kullarız. Bir insan olarak baktığımızda onun yaşadıklarının mahlûkata karşı duyduğu merhamette çok iyi bir temsil olduğunu düşünüyorum. Devamlı kendisini alıp onun o yaptıklarını yapmaya çalışıyoruz. Tabiî bu anlamada zaman zaman zorluklar da yaşıyoruz, bütün bu güzellikleri ve merhametli olmanın gerekliliğini anlatmaya çalışırken. Merhametten yoksun insanlar bizim bu duygularımızı zaman zaman kötüye kullanıyorlar. Kullanacaklar da ama bu da bizim bir sınavımız olsa gerek. Zorlukları yaşarken bunun karşısında bir şey olmalı ki biz de bu sınavdan alacağımız notu, hareket ve davranışlarımızla belirleyelim. Sadece bu dünyanın olmadığını onun o güzel çizgisinde düşündüğümüzden insanlara yardım ederek bunu güzel bir şekilde anlatarak bunu herkesin anlayamadığını da kavrayarak güzel bir temsil yapmak bizim görevimiz. Umarım Allah bize bu konuda yardım eder .

- Onu yanınızda hissedebiliyor musunuz?
- Zaman zaman hissediyorum. Çünkü onu ne kadar anarsanız, öyle yaşamaya özen gösterirseniz, o kadar çok hissedersiniz. Benim hayatımın içerisinde yakaladığım başarılarda Allah'ın çok payı olduğunu düşünüyorum. Efendimizin yaşam tarzına bugüne yansıyan şekliyle farklı bir şekilde uyarlamaya gerek yok aslında kıyamete kadar süreçte neler yaşayacağımızı neler yaşayacağımızı kestirmek mümkün.

- Merhametle ilgili son cümleniz ne olur?
- Merhamet ettim, merhamet göreceğimi umut ediyorum.

SİNAN ALBAYRAK - OYUNCU

- Merhamet sizce nedir?
- Merhamet hep sorguladığım bir mevzu. Merhamet bence geri dönüp bakabilmektir, geçip gitmek değil. Gözyaşı dökemiyorsan bile bir mendil uzatabilmektir. Eğitim bilginin insana ulaştırılmasıdır. Bilgi ne kadar çoğalırsa algıda o kadar açılır. Eğitimle birlikte dünyaya bakışımız daha genişler o zaman belki de acı çeken o insanı daha iyi duyabiliriz. Merhamet eğitimi yapılmalıdır.

- Sizin dünyanızda peygamberimiz nerede duruyor?
- Peygamberimiz her daim içimizde ve zikrimizdedir. Allahu Ekber demenin yanında her daim zikrimizle anılması gerekendir. Peygamber Efendimiz gördüğümüz her güzellikle her çirkinlikle birlikte onun bakışıyla ve onun yorumuyla bizde şekillenendir.

PROF. DR. NEVZAT TARHAN - PSİKİYATR

Başkaları için değil kendimiz için de gerekli!

- Sizce merhamet nedir?
- Merhamet kavram olarak hep Türkçe acıma duygusu olarak tercüme ediliyor ama merhamet denildiğinde içinde sevgi ve şefkatin olduğu bir duygu anlaşılıyor. Kavram olarak hem duygu boyutu var, hem değer boyutu var. Hem de günlük yaşayışta bir yöntem boyutu var. İnsanın günlük yaşantısında kullanabileceği bir boyutu var. İnsanın sahip olduğu şeye karşı onun kıymetini bilmesi de diyebiliriz merhamet için. İçinde empati de taşıyor merhamet. Merhamet kavramı gündeme geldiğinde iyi ve güzel her şeyin başı olan besmele hatırımıza gelir. Besmelede merhameti çağrıştıran iki tane ana kavram var. Allah'ın Rahman ve Rahim isimleri. Bütün varlıklara yaratıcının merhametli olması rahman ismini ifade ederken, rahim ismi de daha çok uhrevi anlamda hak edenlere fazladan bir merhamet ile muamele etmesi. Bu çerçevede ele aldığınızda merhamet tek dokulu bir kavram değil çok geniş kapsamlı bir kavram. Ruh sağlığı açısından düşündüğünüzde psikiyatrideki karşılığı sevgi ve disiplindir. Sevginin içindeki en önelmli motiflerden birisi de merhamet. Annede olan sevgi karşılığı şefkat mesela güçlü olanların zayıf olanlara karşı duygusu merhamet.

Hz. Peygamber'in hayatında merhametle ilgili iki önemli hadis bununla bağlantılı diye düşünüyorum. Kıyamet yaklaşınca gençlere şeytan musallat olacaktır., buyuruyor. "Bunu nasıl anlarız" diye sorduklarında, "Hayâ ve merhamet eksikliğinden anlarsınız." diyor. Üçdefa sorulduğunda üçünde de aynı cevabı veriyor. Burada haya ve merhamet eksikliği derken hayada bir sorumluluk duygusu, bir yüz kızarıklığı var. Değerlerin gençlerde bazı ahlâkî normların zayıflaması anlaşılıyor. Diğeri de merhamet azalması olarak anlaşılıyor. Merhametin azalması şiddeti doğuruyot. Günümüzde toplumda bütün yasaklara rağmen şiddet artıyorsa, aile içerisinde şiddet artıyorsa, canlı hayvanlara karşı çocuklara karşı kadına karşı şiddet artıyorsa bunun arkasında merhamet eksikliği vardır. Bu nedenle şiddete karşı insan itirazı varsa sonuçla uğraşmak yerine sebebi bulup düzeltmek gerekir; sebep de merhamet duygusunun ve değerinin zayıflamasıdır.

- Merhamet eğitimi nasıl yapılabilir?
- Korucu ruh sağlığı çalışmalarında merhamet eğitimi aslında empati eğitimi altında veriliyor. Şöyle bir benzerlik var. Empati başkalarının duygularını ve ihtiyaçlarını dikkate almak. O kişinin haksızlığa uğramaması için onun üzülmemesi incinmemesi için ne yapabilirimi düşünebilmek. Bu günümüzde zayıflıyor. Acı çeken bir insanla ilgilenmemek, yok saymak, ilgisiz davranmak merhamet eksikliği bu duygusal sağırlık, körlük olarak pskyatride karşılık buluyor. Bunun eğitimi genellikle iki program tarzında duygusal zeka programlarından yer almaktadır. Merhamet eğitimi burada öne çıkıyor, benim isteklerim, ihtiyaçlarım diğer insanların ihtiyaçları ve taleplerini göz önüne alacak ve buna göre değerlendirecek. Bu bir bakıma ahlâkî akıl yürütmenin öğrenilmesidir. Merhametli olmayı öğrenmek gelişmişlik düzeyiyle ilgilidir. Gelişmişlik yüzeyi yüksek olan kişiler merhametli olma konusunda daha ilerde olurlar. Hatta bununla ilgili beyin görüntüleme çalışmaları var, merhamet duygusunu gelişen insanlar kötü bir görüntüyle karşılaştıklarında merhamet duygusuyla beraber mutluluk hormonu salgılanıyor. Ama merhamet duygusu gelişmemişlerde iğrenme duygusundan kaynaklanan bir hormon salgılanıyor. Yani merhamet duygusu hem diğer insanlara hem de kişiye kazandırıyor. Dinginlik hissi, iç huzur sağlıyor. Bu nedenle toplumda sadece başkaları için değil kendimiz için de gerekli bir duygu.

- Peygamber Efendimiz ilk anıldığında sizin aklınıza ne geliyor?
- Muhabbet ve merhamet kavramlarını çağrıştırıyor bana. Peygamber anıldığında ilk akla gelen onun örnek yaşantısı ve her haliyle bir canlı Kuran olması.

NURİYE AKMAN - GAZETECİ, YAZAR

İnsan kendini aradan çekmedikçe merhametten bahsedilemez!

- Merhamet duygusu sizin için nedir? Neye tekabül eder?
- Önce ne olmadığını anlatmaya çalışayım. Genellikle merhametin tanımı bir acıma duygusu olarak anlatılıyor. Muhtaç olan ıstırap çeken birine yardım etme duygusu olarak anılıyor. Ama bu resmin çok çok küçük bir parçası. Sistemin nasıl işlediği pek düşünülmüyor. Göz ardı ediliyor. Aslında merhamet kelimesinin kaynağı bildiğiniz gibi Rahman sözcüğü ve bütün dünya Rahman tecellisiyle görünür oluyor, işliyor. O yüzden Allah'ın kendi eserini koruma sistemi olarak merhameti algılamak lazım. İnsan kendini aradan çekmedikçe, o benlik duygusunu ortadan kaldırmadıkça gerçek anlamda merhametten bahsedemez. İnsan hiç kimseye hiçbir şeye bir şey veremez, çünkü kendisine ait olan bir şey yok. Onun için Türkçede merhametten maraz doğar lafı var. Neden maraz doğuyor, çünkü ben yaptım ben verdim, diyorsun. İçini sahte bir huzur duygusu kaplıyor. Bundan kurtulmak lazım. Sen her şeyinle O'na aitsin, sana ait hiçbir şey yok. O lütfetti seni vesile kıldı ve sen dediğim gibi veren hiçbir zaman olamazsın. Bu sadece kişiler bazında değil. Bakın yardım dernekleri, siyasi partiler şirketler açısından da düşünmek lazım. Kendini aradan çıkartacaksın. Bende uyanan bir de şu; biz bir anahtarız. Üzerimizde, sistemde bir elektrik akımı olmazsa bir ampul bile yakamayız.

- Peygamber Efendimiz...
- Peygamber Efendimizden merhamet örneği, hayatından kesitler söylemek çok kolay. Mesela namaz kılarken bir kediyi bile incitmemesi… Yani o bizim sistemin nasıl işlediğini anlamamıza yetmiyor. Hiçbir zaman ben verdim demiyordu. Tamamen kendini ortadan çıkardığı için merhamet otamatik olarak onda parlıyordu. Yani bu nasıl içselleştirilir? İmanın şartını altı, İslâm'ın şartını beşle sınırlamakla olmaz bu iş. Eğer adil olmayı hayatımızın merkezine koymuyorsak ve bunu olmazsa olmaz bir şart olarak görmüyor, kalbimiz titremiyorsa batak içindeyiz. Bundan merhamet zuhur etmez. Selâm verip selâm almıyorsan senden merhamet parlamaz. Kuran-ı Kerim o gözle okunabilse her bir ayetin içerisinden bizim beş altı belki otuz iki ile sınırladığımız o şartların sonsuz olduğunu görürsün. Görünür rahman tecellisinin en görünürü Peygamber Efendimiz. O her an senin yanındaymış gibi düşünmediğin sürece senden yine hiçbir şey zuhur etmez kendini kandırmış olursun. Bunu hissetsen sen çocuğuna tokat atabilir misin? Küfürlü kelime kullanabilir misin? Kendi hakkın için şahin kesilirken başkasının hakkı için bir şey yapabilir misin? Yapamazsın. Ancak Peygamber Efendimiz gözlerini dikmiş sana bakıyor diye düşünürsen bir şeyler yapabilirsin.

İKBAL GÜRPINAR - SUNUCU

Merhamet Yaratan'a inanmaktır, yaratandır!

- Merhamet sizin dünyanızda nerede duruyor?
- Merhamet Yaratan'a inanmaktır, yaratandır. Bir annenin çocuğuna duyduğu merhamet Allah'ın merhametinin yüzde birini ancak temsil edermiş. Biz yüzde birinde bile içimiz titreyerek seviyorsak, Yaratan'ın bizi nasıl sevdiğini düşünmektir. Yani merhamet edeceğiz ki bize merhamet edilsin.

- Peki, merhamet eğitimi yapılabilir mi sizce?
- Tabi ki yapılabilir. Bunu çocuğumdan biliyorum. Bir yakınım anlatmıştı. Parktalar bir anneanne çocuğuna çimleri çiçekleri sevmeyi öğretiyor. Bak yavrum bu cici bu canlı biliyor musun diyor. Yan tarafta başka bir anne çocuğu çiçekleri koparıyor ama hiç ses çıkarmıyor. Biz sevmeyi ufacıkken daha öğreteceğiz. Yaratandan ötürü yaratılanı sevmeyi öğretirsek başarılı oluruz. Bir insan hangi fıtratta olursa olsun bu öğretilebilir. Tabi çocukluktan itibaren.

- Sizin dünyanızda peygamberimiz nerede?
- Valla her yerde, elhamdülillah. Gün içinde eğer birisiyle konuşmuyorsam mutlaka içimden salât u selâm okuyorumdur, ayetü'l-kürsi, nas, felak okuyorumdur. Bu bizi hem günahlardan koruyor, ağzımızın kötü şeyler söylemesinden koruyor. Peygamber Efendimiz olmasaydı bizde olmazdık ki, onun hürmetine bütün alem yaratıldığına göre onu unutmak ne mümkün. Merhamet, baktığım gördüğüm yerde peygamberimi görebilmektir.

PROF. DR. MEHMET ALTAN - AKADEMİSYEN, YAZAR

- Merhamet...
- Merhamet benim hayatımda sadece ufak bir yerde durmuyor. Merhamet hayatın kendi akışı içinde şu veya bu şekilde zor durumda olan birisinin o zor durumu aşması anlamına geliyor benim için. Bu hayatın her alanında olabilir. Karşısındakini anlayan insan onun sıkıntısına çare bulabilir. İnsanlar egoizmden uzaklaşırsa diğerine kulak verirse, diğerini anlamaya çalışırsa bunun ben bir ortaklaşa merhamet doğurabileceğini düşünüyorum. Merhamet, mevcut haliyle kurtulmak isteme gibi bir ilişkisi varsa sizin de bu hali aşması için yapabileceğiniz bir şey varsa ona yardım etmektir. Sıkışık ve zor durumdaki her halin aşılması için yardımcı olmak. Sıkıntısı olana yardım diyebilirim bir cümleyle.

- Merhamet eğitimi...
- Belki tam kelimeyle merhameti öğretmek değil ama karşısındakini anlamak üzerine bir eğitim verilebilir. Yani güçsüz insan yakınır, güçlü de bir şekilde işleri çözmeye çalışır o anda. Bu durumda en sağlıklı çözüm empati yapmak birbirini anlayabilmektir. İnsanlar birbirlerini anlarlarsa dayanışma ortaya çıkar ve o sıradaki zor durumun aşılmasını sağlar.

AHMET TAŞGETİREN - YAZAR

Merhamet ölçülerin özüdür!

- Merhamet kavramının sizin dünyanızdaki çağrışımları nelerdir?
- Merhamet insanın en insan yanı gibi ifade edilebilir diye düşünüyorum. Sevgi, acıma, merhamet… Dilimizdeki anlamı yeterince anlaşılabilir. İnsanın rahmetle beraber olması anlamında da düşünülebilir. Çünkü Yaratanımızın güzel isimlerinden biri Rahman'dır, Rahim'dir. Kuran'da bir sûrenin adı Rahman'dır ve o sûrenin girişinde de, "Rahman Kuran'ı öğretti, Rahman insanı yarattı, Rahman insana konuşmayı, beyanı öğretti ve ölçüyü Rahman koydu." denir. İnsanın yaratılışında da meleklerin bir rezervi var. "Kan dökecek ve fesat çıkaracak bir varlık mı yaratacaksın?" demişlerdi. İşte tam da burada merhamet, yani insanın kan dökücü yanını insan haline getirebilmek için, bir tür akıllı tasarlayabilen canavardan ayırt etmek için Yaratan'ın insanın içinde duyurduğu bir duygu ve insanı insan yapan duygu oldu. Rahmet ve merhamet insanın olmazsa olmazıdır. Merhamet, acıma gibi tercüme ediliyor ama içinde daha farklı anlamlar barındırdığını düşünüyorum. Merhamete baktığımızda içinde sevgiyi, şefkati görüyoruz. Bütün bunlar merhameti oluşturuyor.

- Merhamet bir ölçü müdür?
- Merhamet ölçülerin özüdür. Merhameti tüm ölçülerin özüne koymak gerek. İnsanlara karşı ilişkide, canlı ve cansızlara karşı ilişkilerde hatta evet cansızları da kapsayan bir ilişki tarzı. Bunların tümüyle ilişkilerde merhamet ölçüdür. Rahman Kuran'ı öğretti. Rahman beyanı öğretti. Rahman ölçüyü koydu. Ölçünün özüne de merhamet ölçüsünü koydu. Allahu Teâlâ'nın başka sıfatları da var Kahhar sıfatı var, Müntakim sıfatı var Cabbar sıfatı var ama ölçüyü bunlar koydu demiyor Kuran'da, Rahman koydu, diyor.

- Merhamet eğitimi yapılabilir mi?
- Yapılabilir. Sanki peygamberlerin inişinin merhamet eğitimi olduğunu düşünüyorum. İnsanı kan dökücü fesat çıkarıcı damarını terbiye etmek Rahman'ın istediği vasata çekmek için peygamber terbiye edilmiş bir insan olarak geliyor.Kesinlikle şefkat çerçevesinde terbiye edilmeli insan. İnsanın o kan dökücü yanını buduyor. İşte Kuran'ın ifadesiyle en güzel yaratılıştaki insan oradan çıkıyor. Oradan çıkamadığı ölçüde de hayvandan daha aşağı bir şekilde nitelenen bir noktaya sürükleniyor. İnsan canavarlaşınca değme canavar insanın eline su dökemez. Çünkü insan tasarlanmış canavarlıklar yapar. Hâlbuki herhangi bir canavarın canavarlığı içgüdüseldir. Oysa insan kendisine bahşedilen akıl ile canavarlıklar yapınca gerçekten onun içinden atomu insana karşı kullanan bir varlık ortaya çıkıyor.

- Sizin dünyanızda Peygamber Efendimiz nerede yer alıyor?
- Birkaç yazı yazdım. "Tut onun elinden" diye "Onun izine bas", "Onunla birlikte ol" "Onun merhametini kuşan" isimleriyle. Yani bizim asli işlerimizden biri onunla aynileşmek diye düşünüyorum. Onunla birliktelik duygusu yaşamak. Tasavvufta buna fenafirresul diyorlar. Onun yaşamı yaşadığı zamanda bitmedi. Onu devam ettiğine göre onun elinde tutmak, birliktelik hassasiyeti devam etmeli diye düşünüyorum. Zaman zaman dağılsak da kendimizi toplama duygusu geldiğinde, elimizi O'nun 1400 yıldan beri uzattığı ele uzanıyoruz. Tasavvufta biliyorsunuz rabıta var. Bunun amacı Peygamberin ruhaniyetiyle beraber olmaktır. Bu aynı zamanda terbiyedir aslında.

YAVUZ BAHADIROĞLU - YAZAR

Gülden Muhammed'e Muhammed'den Allah'a gidilir!

- Sizin dünyanızda merhamet nerede duruyor?
- Merhamet rahmetten doğar. Bu itibarla ilâhi bir kavramdır merhamet. Vicdanın kalple bütünleşmesinden doğar. Allah'tan gelen sevginin özümsenmesinden ve insana yayılmasından meydana gelir. Bu bağlamda düşündüğümüz zaman peygamberimizin sevgiyle bütünlenmiş merhameti sadece Müslümanların değil bütün insanlığın özümsemesi gereken evrensel bir mesaj içeriyor.

Beni çok fazla etkileyen davranışlarından biri mesela çocuğun kuşu ölüyor peygamberimiz taziye ziyaretine gidiyor. Bu çok ince bu çok insanî âdeta insan olmamın ne anlama geldiğini öğreten bir duygunun ürünü. Bugün Efendimiz anlatırken daha ziyade peygamberlik vasıfları öne çıkartılıyor. Biz de taklit edemediğimiz için çok fazla yakın duramıyoruz.

Bizim temel kültürümüzde merhamet var. Efendimizin İstanbul'un fethi üzerine olan hadisi şerifinden etkilenerek harekete geçmişler. Bu bir sünnet devleti. Bu bağlamda şeyh Edebali'nin Osman gaziye nasihatine baktığımız zaman oğul Osman, insanı yaşat ki devlet yaşasın düşüncesi diyor. Osmanlı devleti insanın mutlu yaşayacağı kurumlar oluşturmuş. İnsan dediğimiz zaman bu bütün inançları kapsıyor. Bu insanların kardeş olabileceğine dair bir görüştür. Rodos fethedilmeden önce Mehmet Paşa Rodos'un insan olmayan arka tarafında Kanuni Sultan Süleyman'ı beklerken bazı hayırlı işler yapalım, diyor. Bizim kültürümüzde çevre kültürü, kurt yesin kuş yesin, hepsinden hayır çıkar anlayışı vardır. Bu merhamet düşüncesi Osmanlı'da aşağı yukarı yirmi altı bin vakıf müessesesi inşa etmeye götürdü. Osmanlı devleti bu hayır yarışından öylesine etkilendi ki bizatihi devletin kendisini bir hayır devleti haline geldi. Bir ülke fethedildiğinde ne yapılır? O ülkenin insanları asimile edilmeye çalışılır. Fransızların Cezayir'de yaptığı gibi. Biz Cezayir'de dört yüz sene kaldık, Fransa yüz sene kaldı. Ama Cezayir yüzyıllarca konuştuğu Arapçasını Fransa'dan sonra kaybetti. Osmanlı medeniyeti bir merhamet medeniyetidir. İnfak medeniyetidir. Ben bunu sünnet medeniyeti diye tanımlıyorum. Fakir çocuklara meyve yedirme vakfı, fakir çocukları gezdirme vakfı, gelinlik kızlara çeyiz hazırlama vakfı var. Bakın onun birtakım unsurları hâlâ yaşıyor. Umarım bu durum çok bozulmamıştır. Osmanlının merhametli yüreğinin en azından kırıntılarını taşıyoruz. Mesela iftar çadırları fukaraya merhametin yansımasıdır.

- Peygamber Efendimizle ilgili neler söylersiniz?
- Efendimiz çirkinliklerin içerisinde güzellikleri arayan bir insandır. Çirkinliğin içerisinde güzelliği bulmak peygamber bakışıdır. Biz tam tersini yapıyoruz, sonra da Don Kişot gibi savruluyoruz. Gülden Muhammed'e Muhammed'den Allah'a gidilir.

SADIK YALSIZUÇANLAR - YAZAR

- Merhamet nedir?
- Merhamet hesapsız kitapsız herkesi ve herkesi sevmektir. Merhamet deyince ben insanın kendisinden çok, ötekini öncelemesi ve en değerli varlığını tasadduk etmesini anlıyorum. Bizatihi belki kendisini tasadduk etmesini. Başkası için tutkularından vazgeçmesini yani ne kendine ne ötekine acı vermeden yaşamanın yolunu bulmasını. Bu anlamda Peygamberimizin bir rahmet peygamberi olduğunu, bütün âlemin de kendi vücudunda kendi varlığında saklı olduğunu düşünüyorum. Bütün varlığı bir nazar, bir karıncaya bile ulu bir nazarı olan bir peygamberden, bir yetkin insandan bahsediyoruz. Dişi kırıldığı zaman kanın toprağa düşmesini engellemeye çalışan, bundan dolayı başkalarını helak olmasını istemeyen bir insan. Rahman ve Rahim ism-i şeriflerinin kâmil manada kendisinde tecelli ettiği büyük bir varlıktan bahsediyoruz. Bütün varlığı kendi varlığının bir parçası gibi görerek onları sarıp sarmalayan, onları hiçbir neden olmaksızın Allah'ın yaratışından dolayı bir şeref sahibi olduklarını düşünerek seven, merhamet eden bir peygamberden söz ediyoruz.

Dolayısıyla cihanşümul bir ideal olarak getirdiği öğretinin zaten bir rahmet rüzgârı olarak estiğini biliyoruz. Peygamberimizin ben çok tarihsel olarak algılandığı kanaatinde değilim. Yani daha çok kitaplarda öyle. Bugün de peygamberimizin makam-ı Muhammed tabir edilen o ehadiyeti, Muhammediyeti ve seçilmişliği, aranmışlığı, saflığıyla her gün yetkin ve kâmil insanlarda tecelli ettiğini düşünüyorum. Mekke'de belli bir tarihte yaşamış, sonra cemal âlemine gitmiş bir insandan çok bir merhamet tecellisi. Ete kemiğe bürünmekle beraber, ruhuyla ve getirdiği evrensel hidayet çağrısıyla merhametiyle bir hâlâ bugün kalbimizde, gönlümüzde merhamet rüzgârları estirdiğini biliyoruz.

Peygamberimizin biliyorsunuz yağmur yağınca gidip altında ıslandığıyla ilgili bir aktarım var. Onun biatı tazedir, diyor. Yağmur rahmet olarak nitelendirilir ve yağmur günahkârın da günahsızın da, masumun da, inançlının da inançsızın da, zalimin de adilin de üstüne eşit yağar. Rahmetin rahman sıfatından gelen rahmetin böyle bir özelliği var. Peygamberimizin de bu rahmet sözünün hakikatini kendi yaşamında tahhakkuk ettirdiğine ilişkin bir kanaatimiz var.

AYŞE KARA - YAZAR

Onu tanımasak herhalde tutunamazdık!

- Peygamberimiz bugün yanı başımızda olsa ne hissederdiniz?
- Önce çok sevinir şaşırırdım. Sevinçten tutulurdum. Sonra ona söylemek istediklerimi sıralardım zembereğinden boşalmış bir saat gibi. Onu on dört asır öteden hiç mesafe yokmuş gibi sevdiğimi anlatırdım. Onun tebessümünü çok sevdiğimi. Onun başkalarını kendisine tercih etmesini çok sevdiğimi. Çocuklar sırtındayken secdeye gitmesini çok sevdiğimi. Torunlarına iyilik ve güzellik ismini verişini çok sevdiğimi. Onun cenneti anaların ayağına sermesini çok sevdiğimi söylerdim. Kadını güzel kokuyla miraçla anmasını, yağmurun altında gömleğini açıp yürümesini çok sevdiğimi söylerdim. Çok şeyler söylemek isterdim. Özleminden kesildiğimi. Kalbimin kesik kesik olduğunu.. Ne zaman dağılsam, gerçeklik duygusunu yitirsem onunla hayata tutunduğumu, yeniden onunla vücut bulduğumu söylerdim. Onun insan üstü yönünden çok insani yönünü çok sevdiğimi söylerdim. Çok şeyler söylemek isterdim…

- Peygamber rahmeti sizi kuşatmış gibi...
- O olmasa, onun erdemlerini güzelliklerini tanımasak herhalde tutunamazdık. O biz tekrar tekrar yaşama sevinci veriyor ve bize ümit yolluyor. Evet kendimi şanslı sayıyorum onu birazcık tanıyabildiğim ve onun ümmeti olduğum için.

- Efendimizin merhamet sıfatıyla alakalı ne düşünürsünüz? Ne söylemek istersiniz?
- Benim aklıma peygamber deyince ilk gelen âlemlere rahmet olarak gönderilişi geliyor. Onu tanımla, yolunu tanımla denilse bana önce merhamet kavramı gelir aklıma … Merhameti, emniyet, zarafet ve nezaket ve adaleti. Bunların hepsinin merhametle ilgili olduklarını, merhametin bu kelimelerin hepsini kuşattığını düşünüyorum. Temelde aklımıza ilk gelen onun âlemlere rahmet oluşu. Sen olmasaydın âlemleri yaratmazdım, diyor ya...

ERTUĞRUL ERKİŞİ - MÜZİSYEN

Peygamberimiz yaşamın ta kendisi, hayat demek!

- Merhamet kavramı deyince sizin gönlünüzden neler geçiyor?
- Merhamet insanlığın olmazsa olmazı. Yani o olmazsa insanlar birbirine sevgiyle, muhabbetle yaklaşabilir. Nasıl insanlar birbirini sevebilir? Efendimizin geldiği zamanda insanların unutmuş olması, onlar merhameti unutmuşlardı. O geldi ve bütün insanların dünya, dünyanın gönlüne bir bahar girdi. Kendi nisan yağmuru gibi geldi ve her yer yeşillendi. Bugün de doğrusu onun o güzelliklerini unuttuk ve insanlığımızı da unuttuk. Yeniden insanlığının bütün insanlığın onu hatırlamaya, Efendimizi hatırlamaya, merhameti hatırlamaya ve bu çerçevede insanlığımızı yeniden hatırlamaya ihtiyacı var.

- Sizin hayatınızın içerisine peygamberimizin yeri nedir?
- Peygamberimiz demek yaşamın ta kendisi, hayat demek. Yani onun gibi yaşanıldığı zaman zaten hayat güzelleşiyor. Dünya güzelleşiyor. İnsanlar birbirine daha bir güzel hoşgörüyle bakıyor. Muhabbetle bakıyor. Aslında onun yaşadığı gibi yaşamak gerçek insan gibi yaşamak demek.
Onun eteğinde uyuyakalan bir kediye yaptığı muamele bile bütün insanlığa aslında en güzel mesajı veriyor. Yani sadece insanlığa değil. Yaşayan bütün varlıklara, eşyaya, her şeye karşı muhabbet, her şeye karşı merhameti anlatıyor. Gerçekten insanlık bu demek olsa gerek.

- Merhamet duygusu öğretilebilir bir şey mi? İnsanlar konuda eğitilebilirler mi bu konuda?
- Ne yazık ki bugün bütün dünyada çocukların eline silahlar veriliyor. Yani o silahlarla kötülükler öğretilirken neden öğretilmesin. Merhamete, sevgiye insanlık, başta çocuklar kötülükten daha teşne değil midir?