Suriye'de yaşanan iç savaş resmi ticareti durma noktasına getirse de milyonlarca Suriyeli'nin gıdadan ısınmaya kadar onlarca kalemdeki ihtiyacı farklı bir ticaret düzeni yarattı. Bugüne kadar başını gözü kara KOBİ'lerin çektiği çok sayıda şirket, zor şartlarda ürünlerini ülkeye gönderiyordu. Ancak son dönemde gümrükler tamamen kapanınca Suriyeli muhalifler işe el attı. Bazı muhalifler, Türkiye ve Dubai'de şirketler kurup kesintisiz ticaret başlattı. SABAH'ın edindiği bilgiye göre özellikle Özgür Suriye Ordusu'nun eski işadamı olan üst düzey yöneticileri ve generalleri bölgede ticaretin yüzde 70'ini kontrol ediyor. Bazılarının ise üzerlerine kayıtlı çok sayıda şirketi var. Bu şirketlerin büyük bölümünün merkezleri Dubai'de bulunuyor. Ancak son bir yıl içinde kurulan bazı şirketlerin Hatay, Kilis, Osmaniye gibi illerde de kayıtlı. Bu şirketler günün her saati bölgeyle aktif ticareti sürdürüyor.
EN ÇOK KÜRT NÜFUSLA
Bölgedeki işadamlarının verdiği bilgiye göre, Suriye ile Türkiye arasındaki en yoğun ticaret Kürt nüfusunun yoğun olarak yaşadığı Kobani, Afrin, Derek ve Cindires gibi bölgelerde gerçekleşiyor. Ancak ticaretin yüzde 80'i kayıtlara geçmiyor. Bölgeye son 10 günde 2 ton makarna satan Gaziantepli bir firma temsilcisi, bölgenin kendine has kurallarını şu sözlerle anlatıyor: "Suriye'den içeri ne sokarsanız anında satılır. Ancak resmi yollarla ulaştırmak zor. Kayıtdışı ticareti muhalifler yönetiyor. Suriye'ye ulaşan ve sabahın erken saatlerinde çalışan üç ayrı ticaret hattı var. Ancak bu ticaretin para kazanma hırsıyla çok ilgisi yok. Daha çok bir zorunluluk olarak ortaya çıkmış durumda."
MUHALİFLER TİCARETE YARDIM EDİYOR
Güneydoğu İşadamları Derneği Üyesi Kilisli işadamı Osman Yılmaz Eren de bölgedeki kayıt dışı ticaretin ciddi şekilde arttığını ifade ediyor. Bunun kaçınılmaz olduğunu da ifade eden Yılmaz, "Bölge zaten ateş yeri, Suriye içinde yaşayan nüfusun ciddi şekilde ihtiyaçları var. Bu ihtiyaçları da Türkiye'den ve Türk firmalarından karşılamak zorundalar. Ancak bu ticaret çok tehlikeli olduğu için lojistik sorunu yaşanıyor. Bu bölgede 2 TIR'ımız yandı. Sigorta da bu zararımızı karşılamıyor. Öte yandan muhalif güçler ticarete destek oluyor" dedi.
MERKEZLERİ DUBAİ'DE
Türkiye'deki ticarette ön plana çıkan ve muhaliflere ait olduğu belirtilen şirketler arasında Freemy, Salah ve Newalleppo isimli firmalar öne çıkıyor. Türkiye'de de büroları olan şirketlerin merkez kayıtları araştırıldığında Dubai'de kayıtlı oldukları ortaya çıkıyor. Bölgedeki işadamlarının verdiği bilgiye göre, bu şirketler üzerinden Suriye'yle önemli bir ticaret sağlanıyor. Özellikle Kürtler'in yoğun yaşadığı bölgelerde ise Türkiye ile günlük ticaretin bazı dönemler milyonlarca dolara çıktığı ifade ediliyor. Öte yandan bazı şirketlerin de internet üzerinden ticareti yönettikleri, siparişlerin de Suriye'ye minibüs ve kamyonet gibi araçlarlataşındığı ifade ediliyor.
RESMİ İHRACAT % 85 DÜŞTÜ
SURİYE'deki iç savaştan önce 2 milyar doları bulan ticaret hacmi son aylarda 300 milyon dolara kadar düştü. 2011'de Türkiye'nin Suriye'ye ihracatı 1.6 milyar dolar seviyesindeydi. Suriye'den yapılan ithalat ise 500 milyon dolara yaklaşıyordu.
DEPOMUZ BOŞALIYORDU
Türkiye'nin en büyük ısıtıcı fabrikalarından biri olan Kumtel, Suriye'nin ısınma sorununda da önemli role sahip. Gümrüklerin çalıştığı dönemde ülkeye ısıtıcı yetiştiremediklerini belirten Kumtel Genel Koordinatörü Münir Öztaş, "4 ay öncesinde gümrükler açıkken bölgeye mal yetiştiremiyorduk. Tüm depomuz boşalıyordu" dedi.
ÇOK CİDİ TALEP VAR
Güneydoğu Genç İşadamları Derneği Başkanı Hakan Akbal, Suriye'de yaşananların bölge ekonomisini etkilediğini ifade etti. Suriye halkının başta gıda ve tekstil ürünleri olmak üzere birçok ürüne ihtiyaç duyduğunu ifade eden Akbal, "Bölgede arz talep durumuna göre farklı ticaret metotları deneniyor. Ancak bizim isteğimiz Suriye'de huzurun tekrar sağlanmasıdır" dedi.