EYT son dakika haberleri her gün takip edilmeye devam ediyor. Emeklilikte yaşa takılanlar yasası yılsonunda açıklığa kavuşacak. Öncesinde masada çeşitli formüller yer alıyor. Ayrıca, eksik prim, staj, kıdem tazminatı ve borçlanma konu başlıkları gündemde. EYT son durum şekilleniyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde yürütülen çalışmalar son halini alıyor. Peki, EYT nedir, ne zaman çıkacak, şartları neler, kimleri kapsıyor? İşte, tüm detaylar…
Tahıl krizinin çözümü ve yerli otomobil TOGG başta olmak üzere birçok konuya değinen Başkan Erdoğan, milyonlarca vatandaş ve personelin yakından takip ettiği asgari ücret 2023 ve emeklilikte yaşa takılanlar konusu ile ilgili önemli mesajlar verdi.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan yaptığı yeni açıklamada 2023 asgari ücret ve EYT düzenlemesinin peş peşe açıklanacağını kaydetti.
"ARKA ARKAYA AÇIKLANACAK"
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, "Şu anda Vedat Bey ekibiyle birlikte çalışmalarını devam ettiriyor. Önümüzdeki ay ve yeni yıl EYT ile asgari ücretin arka arkaya açıklandığı aylar olacak." dedi.
Başkan Erdoğan, "Buralardaki ücret politikası da ne durumdaysa bunları da açıklayacağız. Bunlardan en önemlisi asgari ücretin yeniden tespiti çalışması olacak." ifadelerini kullandı.
Başkan Erdoğan, "Bu çalışmayla birlikte gerek sözleşmeliler gerek EYT, yani biz 2023'e bunları açıklayarak girmiş olacağız." mesajını verdi.
BAKAN BİLGİN: MASADAKİ FORMÜL BELLİ!
Geçtiğimiz günlerde gelen Bakan Bilgin'in EYT açıklaması şöyle:
"Bu konuyla ilgili şunu söyleyeyim bir defa. Birçok televizyon kanalında çeşitli uzmanlar ellerinde kalemle hesaplar falan yapıyorlar. Onların hiçbiri bizim önümüzde yok öncelikle onu söyleyeyim. Televizyonda çıkarıyorlar işte 'şunlar da girecek bunlar da çıkacak' öyle bir şey yok. 1999 yılı öncesi biliyorsunuz yaş ile ilgili bir sorun var. O sorunu biz çözüyoruz.
Önümüzde tek bir model var yani çok sayıda insan var tahmin edeceğiniz gibi. Onların teker teker durumlarını, primlerini, çalışma gün sayılarını, yılları gibi, bunları gözden geçirip, en uygun en kapsayıcı çözümlemeyi yapacağız."
Niye şimdi açıklamıyorsunuz diyenler var. Henüz çalışmamız bitmedi. İkincisi adım adım açıklıyoruz. Zaten açıklasak da ocak ayından sonra uygulamaya sokulacak. Şimdi açıklamanı bir anlamı ve acelesi yok. Biraz önce bahsettiğim sorunları adım adım açıklayacağız. Aralık'ta da inşallah Meclis'te aralık ayının ilk haftası çalışma tertip ettiler. Meclis'e aralık ayında intikal ettireceğimizi zaten paylaştım"
"Şimdi açıklamanın bu anlamda acelesi yok. Sözleşmeli personel, geçici işçiler, diğer sorunları açıklayacağız. Aralık ayının ilk haftasında çalışma biter bitmez de meclise intikal ettireceğiz."
MEVCUT YASADA EMEKLİLİK İÇİN 3 ŞART VAR
Sabah Ekonomi yazarı Faruk Erdem'in haberine göre:
Türkiye'de emeklilik için mevcut yasalara göre 3 şart gerekiyor. Prim, yıl ve yaş. 8 Eylül 1999 öncesi için SSK'da primler işe giriş tarihine göre 5.000 ile 5.975 gün arasında değişirken, bu tarihten sonra işe girenler için yıl şartı kalkıyor ancak prim şartı 7.000 güne çıkıyor. Bağ-Kur'da ise kadınlar için 7.200 erkekler için ise 9.000 prim gerekiyor.
Bakıldığında emekli olabilmek için mutlaka istenen prim gün sayısını doldurmak lazım. Bu günlerde milyonlarca vatandaşın beklediği EYT düzenlemesi çıktığında da yine emeklilik için prim gün sayısı önem kazanacak. 8 Eylül 1999 öncesine dönüldüğünde bile SSK'da en az 5.000 gün gerekecek.
DOĞUM VE ASKERLİK BORÇLANMALARI
Prim günlerini tamamlamak için Yasalarımız değişik kesimlere borçlanma imkanları sunuyor. Bunlardan ön çok bilinenleri ise doğum ve askerlik borçlanmaları…
Borçlanma parasını ödeyerek toplu olarak prim satın alma anlamına geliyor. Erkekler askerlikte geçen sürelerin parasını ödeyerek prim gün sayılarına ekleyebiliyor. Kadınlar da sigortadan sonraki 3 çocuğa kadar doğum borçlanması yapabiliyor.
2000 yılından önce fiili hizmet zammıyla çalışılması durumunda yıpranma süresi başlangıcı geri çekiyor. Askerlikten önce herhangi bir sigorta kolundan işe başlamayanların askerlik borçlanması yapması durumunda emeklilik yaş ve günleri öne çekiyor. Örneğin sigorta girişi Nisan 2000 olmasına karşın 1994 yılında 18 ay askerlik yapan bir kişinin borçlanması halinde sigorta başlangıcı 550 gün geri çekiliyor, 1997'nin ortalarına gidiyor ve EYT'ten yararlanabiliyor.
Borçlanma için yasanın çıkmasını beklemeye gerek var mı?
Yasa teklifi en geç aralık ayında Meclis'e gelecek. Borçlanma primleri ocak ayında artacak.
Yeni yılda asgari ücretle birlikte borçlanma tutarları da artacağı için öncesinde borçlanmaya gitmek avantajlı oluyor. Düzenleme 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı çalışmaya başlayanları kapsayacak.
Yasa çıktıktan sonra askerlik borçlanması için, yasada açık hüküm bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesi ya da yargı kararıyla uygulamaya teşmil edilmesi gerekiyor. Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) merak ettiği bazı soruların yanıtları şöyle:
Kasım 1999 yılında işe başladım, fiili hizmet zammıyla emekliliğim öne çekilir mi?
Bugün 45'in üzerinde uygulanan yıpranma payının sigorta girişini 1999 öncesine çekmede etkisi bulunmuyor. Yıpranmaya tabi çalışanların gün sayılarının yüksek olması nedeniyle normal sigortalılardan daha avantajlı olmaları söz konusu.
Diğer yandan 2000 yılı öncesi, örneğin Kasım 1999 yılında fiili hizmet zammıyla çalışıldıysa yıpranma süresi geri çekilerek EYT kapsamına girilebilir.
Askerlik borçlanması sigortalılığın başlangıç tarihini ne kadar öne çeker, kıdem tazminatı hakkı doğar mı?
Sigortalı işe başlamadan önce askerlik yapanlar hem sigorta tarihini geriye götürebilir hem de prim gün sayısını artırabilir. Askerlik öncesi bir işte çalışmamış olanların askerlik borçlanması yapması yaş ve günlerini öne çekmesinde yarar bulunuyor.
İşe girdikten sonra askerlik yapanların borçlanması ise sadece prim ödeme gün sayısını artırıyor, ancak emeklilik tarihini öne çekmiyor. Şubat 2000 tarihinde sigortalı işe başlayıp askerliğini 1999 yılında yapan borçlanarak emekli olabiliyor.
Emeklilikte, aylığı artırmada 2000 öncesi primler neden altın değerinde?
SGK'ya bildirilen prime esas kazanç emekli aylığını artırmada büyük önem taşıyor. Gösterge sisteminin esas alındığı 2000 öncesi primler emekli aylığını yükseltiyor.
Bu nedenle de 1996, 1997, 1998 ve 1999'da yatırılan primler aylığı artırmada önem taşıyor. Emekli aylığını artırmak için 2000 öncesi yüksek tavandan borçlanmakta fayda bulunuyor.
EYT'DE ÖNE ÇIKAN TARİH EYLÜL 1999
Yasa çıktıktan sonra borçlanma yolunun kapatılması söz konusu olabilir mi?
Sigortası 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanların EYT kapsamında olacağı ifade ediliyor.
Bu tarihin kesinleşmesi halinde öncesi için borçlanma imkânı bulunuyor. Bu yolun kapatılacağı ihtimali zayıf. Ancak askerlik borçlanması için yasada açık hüküm bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesinde yarar bulunuyor.
Staj sigortası EYT kapsamına girmeyi sağlar mı?
Staj sigortasıyla uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başladıkları tarih arasında doğum yapan kadınlar başlangıç tarihini borçlanma yaptığı gün sayısı kadar geri çekebilecek.
Bunun dışında staj süresince yapılan sigorta emeklilikte dikkate alınmadığı için 1999 öncesi staj yapanlar EYT kapsamında yer almıyor.
