ZAYIF DIŞ TALEP ENGELLEDİ
Yüksek faiz enflasyonu düşürmediği gibi büyümeyi de etkiledi…
Büyümenin azalmasında faiz kadar ihracatın daralması ve yüksek kurun sınırladığı iç talebin de etkisi var. Dışarıda talep güçlü olsaydı, bu kurla büyüme düşüşü engellenebilirdi. Faizin düşük ve kurun değerli olması doğru ama şanssız bir dönemdeyiz.
Dışarda daralma varken, iç talebi artırıcı faiz adımında geç mi kalındı?
Burada dengeleme olabilirdi. Kur yükselince ve enflasyon sapınca Merkez, ciddi kredibilite açığı yaşadı. Bu yüzden ocakta sert faiz artırımı yapıp, indirimde ihtiyatlı davrandı. Belki daha erken indirebilirdi. Bunun etkisi 6 aydan önce görülemiyor.
Türkiye orta gelir tuzağında mı?
2002-2014 arasında başarılı bir ekonomi politikası uyguladık ama bu savunma modeliydi. Artık hücum modeline geçmemiz gerekiyor. Bugün bunun sancılarını yaşıyoruz. Kamu borç rasyosunu düzeltip, faizi indirmeye çalışan para ve maliye politikasından farklı bir ve üst seviye bir büyüme modeline geçmemiz gerek. Bu tuzağa düştük diyemeyiz ama uzun vadede gerekli altyapı çalışmalarını yapmazsak düşebiliriz.
REFORMA BES VE BÜTÇEDEN FİNANSMAN
Türkiye'nin yeni bir modele mi ihtiyacı var?
Hazirandan sonra yeni bir büyüme, kur ve para politikası modeli tartışılmalı. Çok radikal önlemlere gerek yok. Büyüme için ekstra finansman kaynakları yaratılabilir. Mesela, BES'te 50-60 milyar TL var. Bunun üzerinden Hazine bonosu yerine uzun vadeli fon yaratıp, inovasyona ve yeni şirketlere kaynak aktarabiliriz. Böylece ekonomiye en az 5-6 milyar TL aktarabiliriz. Örneğin, altyapı ve yatırım projeleri için ek kaynak BES'e verilecek ek teşvikle de sağlanabilir. Uzun süre tasarruf yapan bireyler kamunun altyapı finansmanı için çıkarılacak tahvillerden ek getiri elde edilebilr. Örneğin köprü, otoyol vb gibi gelir yaratacak yatırımların finansmanı ülke içindeki kaynaklarla sağlanabilir. Bütçe açığını biraz artırıp kaynak yaratılabilir. Para politikasına da tamamen neşter atılması gerekmiyor. Bankanın yasası değiştirilmeden politika, hükümetin büyüme hedefiyle uyumlu olabilir. Dünyada bunun örnekleri var.