Kıdem tazminatı nedir? Çok tartışılan bir konu olmasına rağmen birçok kişi kıdem tazminatının tam olarak ne anlama geldiğini ve şartların ne olduğunu bilmiyor. Kıdem tazminatı işçinin, işverene karşı hukuksal haklarından biridir. Ve bu hak yasalarca güvence altına alınmıştır. Ancak kıdem tazminatı için belli şartlar söz konusudur. Öncelikle kıdem tazminatının ne olduğundan bahsedelim.
Kıdem tazminatı hukuksal bir terimdir. Hukuktaki karşılığı ise, "Belirli bir süre çalıştıktan sonra işine son verilen ya da emeklilik dolayısıyla işinden ayrılmak durumunda bulunan işçiye, çalıştığı süreye göre, işyerince topluca ödenen para" anlamına gelmektedir. Terimin anlamından da anlaşıldığı gibi işçi, işverene anlaştığı maaş karşılığında bir hizmet verir. İşveren işçiyi çıkarır ise içi aynı kurumda çalıştığı yıla denk gelecek şekilde brüt maaş alır. Yani bir işçi 4 yıl bir şirkette çalıştıysa belirlenen taban ve tavan ücret üzerinden 4 brüt maaş alır. Daha da açacak olursak, 4 yıl 4 bin TL brüt ücretten çalışan bir kişi 4 brüt maaşını alma hakkına sahiptir.
KIDEM TAZMİNATI REFORMU
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak Yapısal Dönüşüm Programı içinde bu reformu da açıkladı. Reform hem çalışana hem de işverenlere yenilikler getirecek. Ancak reform paketinin son hali sendikalarla, isçi kurumlarıyla görüşülerek verilecek.
İşte o reform paketinin detayları:
Kimler yararlanacak?
Kıdem tazminatı fonundan 20 milyona yakın çalışan yararlanacak. Fon hem eski çalışanları hem de yeni işe girecekleri kapsayacak.
Sistem nasıl işleyecek?
Şu anda çalışanlar her çalıştıkları yıl için 30 günlük son brüt ücretleri üzerinden işten çıktıklarında tazminat alıyor. Yeni sistemde ise işverenlerin peşin olarak her ay işçinin fon hesabına para aktarması öngörülüyor.
Kaç lira aktarılacak?
Her yıl için 30 günlük maaş tutarında tazminat kabul görürse aylık olarak brüt maaşın yüzde 8.33'ü fona aktarılacak. Bu yıl asgari ücretli bir çalışan için aylık tazminat ödemesi 213 lirayı bulacak. Bu miktarın bir kısmına BES'te olduğu gibi devlet katkısı olması da düşünülüyor. BES'te devlet katkısı yüzde 25 olarak uygulanıyor
30 gün kabul edilmezse ne olacak?
İşveren sendikaları 30 günlük brüt ücret yerine 21 gün öneriyor. Bu durumda her ay brüt maaşın yüzde 5.84'ü hesaba aktarılmış oluyor. Söz konusu hesap aynı zamanda bazı fonlarda değerlendirilip nemalanacağından kaybın önleneceği ileri sürülüyor.
Birikmiş kıdem tazminatları ne olacak
Her türlü formülde çalışanların birikmiş kıdem tazminatlarının korunacak. Burada çalışanların yasadan sonraki dönem için fona geçmeleri kendi isteklerine bırakılabilir. İsteyen eski sistemde kalabilecek. Mevcut tazminatların peşin olarak ödenmesi ciddi bir kaynak gerektireceği için işverenler karşı çıkıyor. Yeni işe girenler ise direkt fon ile çalışmaya başlayacak.
İstifa eden tazminat alabilecek mi?
Kıdem tazminatı fonda birikeceği için artık çalışan ile işveren arasında böyle bir sorun olmayacak. Bu yüzden işten ayrılan bir kişinin fondaki parası kaybolmayacak. O fonu yeni işyerine taşıyabilecek. Burada işverenler kalifiye elemanların tazminat sorunu olmadığı için kolayca işten ayrılabilmelerinin iş barışını bozacağını düşünüyor.
İsteyen parasını alabilecek mi?
Burada henüz bir netlik yok. Ancak işten ayrılanın mevcut durumdaki gibi fondaki parasını çekmesi yani kıdem tazminatını alması isteniyor. Ancak BES sistemindeki gibi 10 yıllık bir süre konulması da gündeme gelebilir.
Prim ödenmez ise ne olacak?
Burada denetim devlette olacak. Böylece işçinin parasının garantisi devlet olacak. Fon güvencesi de sağlanacağı için çalışan açısından bir kayıp olmayacak. Bugün sigorta primleri ödenmediğinde de borçlu işveren kabul ediliyor ve çalışanın prim günleri tescil ediliyor.
MEVCUT DURUM
* Tazminat için 1 yıl bekleniyor.
* Sadece işten atılan alabiliyor.
* Firmalar kaynak ayırmıyor.
* Çalışan tazminatını bilmiyor.
* Kendi ayrılan tazminatı bırakıyor.
* Mahkemeler tazminat dosyası ile dolu.
*Tazminata bir güvence ve katkı yok
REFORM SONRASI
* Her çalışan tazminat alacak.
* Herkesin kıdem tazminatı garanti olacak.
* İşveren her ay ödeme yapacak.
* Çalışan kendi hesabını görebilecek.
* İş değiştiren tazminat hesabını taşıyabilecek.
* İşveren-işçi arasında tazminat sorunu kalmayacak.
* Devlet katkısı ve fon güvencesi olacak.
ASGARİ ÜCRETLİNİN TAZMİNAT HESABI
* Brüt asgari ücret 2.558,40 TL
* Yıllık asgari ücret 30.700,80 TL
* Aylık tazminat primi (% 8,33) 213,12 TL
* Devlet katkısı ( % 25) 53,28 TL
* İşverenin ödeyeceği prim 159,84 TL
* 1 yıllık tazminat 2.558,40 TL
