İlknur Menlik - Sabah.com.tr
imenlik@comart.com.tr
İlk iki sırayı ABD ve Avustralya'nın aldığı tüketim sıralamasında Norveç üçüncü, İsveç dördüncü ve ilginçtir Danimarka beşinci sırada yer alıyor. Birinci sıradaki ABD'de tüketim, kişi başına yıllık 26 litreye ulaşmış durumda. ABD aynı zamanda yaklaşık yılda 6 milyar litre ile dünyanın en büyük dondurma üreticisi konumunda. Dünya üretiminin 17 milyar litre olduğu düşünülürse ABD pazarının büyüklüğü daha net ortaya çıkıyor. Yine verilere göre ABD'de üretilen sütün %9'u dondurma yapımında kullanılıyor ve üretilen dondurmaların %60'ı evlerde tüketiliyor. Satışların dörtte birini oluşturan vanilya en popüler aroma, hemen arkasından çikolata geliyor. Kurabiye hamuru, marşmelov, meyve parçacıkları, kuruyemişler, çikolata, karamela ve şekerleme gibi diğer bileşenlerin eklendiği dondurmalar da giderek popüler hale gelmeye başladı ve şu anda satışların yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.
Tüm dünyada dondurma pazarının büyüklüğü ise yaklaşık 160 milyar liraya karşılık geliyor. Bu rakam 2013 yılına ait. Türkiye pazarı ise 200 milyon litre ve 2 milyar liralık pazar büyüklüğüne ulaşmış durumda. 2013 yılında dondurmanın, 2012 yılına göre güçlü bir değer artışı gösterdiği görülüyor. Bu artışı canlandıran ise yeni ürün lansmanları. Önde gelen markalar, başarılı pazarlama faaliyetleriyle Türkiye'de kişi başına düşen 4 litrelik dondurma tüketimini artırmaya çalışıyorlar. Bu kampanyalar, aynı zamanda dondurma kategorisini büyüme oranı açısından son derece dinamikleştirdi. Ayrıca Türkiye'de iyileşen ekonomik koşullar da 2013 yılında dondurma tüketiminde gerçekleşen artışı canlandırdı.
Dünya pazarındaki eğilimler de pek farklı değil. Dondurma dünya gıda sektörünün en dinamik kategorilerinden biri olmayı sürdürüyor. Örneğin Çin… Çin'deki ekonomik büyüme yavaş olmasına rağmen dondurma satışlarının 2012 yılıyla kıyaslandığında 2013 yılında daha güçlü bir performans gösterdiği kaydediliyor. Bu yıl, birkaç bölgesel dondurma üreticisinin, ulusal dağıtımda güç kazanması beklenen Çin'de, pek çok bölgesel firma, kendi yerel alanı içerisinde güçlü bir marka ününe sahip. Rekabetçi fiyatlarla geniş dondurma yelpazesi sunan bu bölgesel markalar orta ya da düşük fiyatlı olarak konumlandırılıyorlar.
Dondurmanın mevsimsel bir ürün olduğu algısının sadece bizde geçerli olmadığının en güzel örneği ise Almanya. Ülkede geçen yıl geleneksel olarak dondurma tüketimi, ambalajlı gıda kategorilerinin pek çoğuna oranla hava durumuna çok daha fazla bağlı oldu. Fakat hem üreticiler hem de perakendeciler Alman tüketicileri dondurmanın, Almanya'da bile, yıl boyunca tüketilebileceği konusunda bilinçlendirmeye ve eğitmeye çalıştılar. Özellikle ünlü markaların kış ayları ile ilişkili ürünlere odaklanan özel sürümleri (örneğin; tarçın veya sıcak şarap baharatları) piyasaya sürüldü.
Türkiye'nin de yakın mercek altında tuttuğu Kuzey Afrika ülkelerinden Cezayir'de ise dondurma pazarı, %27 oranında güçlü bir mevcut değer artışı ve %10 oranında satış hacmi artışı gösterdi. Değer artışı sadece birim fiyattaki artışla değil aynı zamanda yıl boyunca yükselen dondurma talebinin bir sonucu olarak artan satış miktarıyla da bir ölçüde yükselmiş oldu. Dondurmalı tatlıların gelişimi, dondurmanın daha fazla talep görmesini sağladı çünkü artık dondurma sadece yaz aylarında öğleden sonra veya akşam atıştırmalığı olarak görülmenin dışında normal bir tatlı olarak da tüketilmeye başlandı. Cezayir'de önümüzdeki dönemde dondurma kategorisinin %10 yıllık bileşik büyüme oranını koruyacağı tahmin ediliyor.
Tunus'ta da rekabetçi bir pazar var dondurma kategorisinde. Ülkede dondurmanın geçmiş yıllardaki başarılı büyüme oranını koruması bekleniyor. Mevcut ürünlere ek olarak dondurma kekleri, dondurmalı tatlılar gibi yeni dondurma lezzetlerinin piyasaya sürülmesi bekleniyor.
Yakın pazarlarımızdan İran, yaklaşık 12 yıl öncesine kadar geleneksel olarak dondurma üretiminin elle yapıldığı bir yerdi ancak 2002 yılında bu durum bazı önemli üreticilerin ambalajlı dondurma üretimine başlamasıyla birlikte değişti. Genç İran nüfusunun güçlü talebi ve dağıtım ağındaki iyileştirmeler özellikle anında tüketilen dondurma ürünleri için iyi büyüme oranları ile sonuçlandı. Ulusal TV ve radyo, sokak panoları ve mağaza içi büyük reklam kampanyaları da bu kategorinin büyümesine yardımcı oldu. Dondurma, İran ekonomisinin genel durumunun aksine 2012 yılında da başarılı performansını sürdürdü ve 2012 yılında perakende hacminin %8 büyümesini sağladı.
İran'da artan nüfus ve özellikle nüfusun büyük bir kısmının halen 14 yaşın altındaki çocuklardan oluşması ve dondurmayı en çok genç bireylerin tüketmesi sayesinde önümüzdeki dönemde olumlu bir performans sergileyeceği belirtiliyor. İran'daki sıcak iklimin dondurmadaki büyümeyi teşvik edeceği ve dondurmanın perakende hacminin yıllık bileşik büyümesinin %7 artması bekleniyor. Bu, önceki yıllarda gerçekleşen %5'lik büyüme ile kıyaslandığında önemli bir gelişmeyi gösteriyor.
Önemli pazarlarımızdan biri olan Suudi Arabistan'da ise dondurma tüketiminde görülen performansın her geçen yıl arttığı görülüyor. Bu artan performans Suudi Arabistan'daki ekonomik gelişim ve demografik eğilimler (kentleşme vb) tarafından desteklendi. Harcanabilir kişisel gelir, ekonomik gelirle uyumlu bir şekilde artmasıyla Suudi tüketiciler dondurma gibi anında tüketim ve keyif amaçlı ürünlere daha çok para harcamaya devam etti. Elverişli ekonomik koşullar aynı zamanda önde gelen üreticilerin piyasaya yeni ürünler sürmeye yönelik yatırımlar için acele etmesini sağladı. Suudi Arabistan'ın çok genç bir nüfusa sahip olması bu kategorinin gelişmesini olumlu etkiledi. Dahası, Krallığın sıcak iklimi de dondurma tüketiminin artmasını sağlayan etkenlerden biri oldu.
Özellikle süpermarketler ve hipermarketler gibi modern noktalar olmak üzere dağıtımdaki gelişmelerin, tüketim isteğine ek olarak dondurma kategorisinin performansını olumlu etkilemesi bekleniyor.
Yakın pazarlarımızda ya da ilgi alanımızdaki pazarlarda diyelim; dondurma sektöründeki gelişmeler böyle. Dünyanın diğer bölgelerinde de benzer bir tüketim artışı ve Pazar büyümesi bekleniyor. Bunda en önemli faktör ise dondurmanın inovasyona ve yeni lezzetlere açık bir ürün olması.
Tüm bu artıları kategoriyi büyüme konusunda dinamik tutarken, yapılan tahminlere göre dünya dondurma pazarı birkaç yıl içerisinde 74 milyar dolar büyüklüğe ulaşacak. Büyümenin itici gücü ise Türkiye'nin yakın çevresindeki pazarlar olacak.